2023 ий 1 январь гыч россиян-влакын илышышкышт шагал огыл вашталтышым пуртымо. Лачшымак мом? Таче тиде йодышым лончылена.
Российын Социальный фондшо – ПФР олмеш СФР
2023 ий тӱҥалтыш гыч Российыште ны Пенсий фонд, ны Социальный страхований фонд огыт лий. Нуно ик у организацийыш – Россий Федерацийын пенсий да социальный страхований фондышкыжо – ушнат. Простанрак каласаш гын, Российын Социальный фондшо лиеш. Лачшымак тиде у структур пенсионер-шамыч дене пашам ышташ, тылзе еда палемдыме пособийым тӱлаш да тӱрлӧ платёжым ышташ тӱҥалеш. Пособий ден выплатым налме кече-влак огыт вашталт. А кӱлешан чыла документым, ты шотыштак тӱрлӧ выписке ден справкым Кугыжаныш услуго портал гочак налаш лиеш.
Россий Социальный фондын Марий Элысе пӧлкажым Владимир Ореховлан вуйлаташ ӱшаныме.
Пашалан тӱлымӧ эн изи окса кугыт
Кугыжаныш Думын законын проектшым пеҥгыдемдымыж дене келшышын, россиян-влакын эн изи пашадарышт 6,3 процентлан кугемеш. Ончыч ты показатель 15279 теҥге лийын гын, 1 январь гыч 16242 теҥге марте шуэш. У МРОТ дене келшышын, пашадарат кугемшаш.
Илен лекташ кӱлмӧ эн изи окса кугыт
Январь гыч Российыште илен лекташ кӱлмӧ эн изи окса кугытат 3,3 процентлан ешаралтеш. Ынде кажне гражданин 14375 теҥгем налаш праван, пашам ыштыше россиянин – 15669 теҥгем, пенсионер – 12363 теҥгем да йоча – 13944 теҥгем.
Пенсийын индексацийже
Вашталтыш пенсий выплатыштат лиеш. Российын Паша да социальный аралымаш министерствыже страховой пенсийым индексироватлыме шотышто у параметрым ямдылен. Документ дене келшышын, элыштына страховой пенсий ий еда 6,8 процентлан кугемаш тӱҥалеш. 2023 ий нерген ойлаш гын, тений эн изи пенсий 12363 теҥге марте кугемеш. Идалыкаш кокла пенсий 22174 теҥге лиеш.
Йоча-влаклан пособий
2023 ий 1 январь гыч универсальный манме у пособийым йочан да укеан еш, тыгак изи доходан ача-ава ден мӱшкыран ӱдырамаш-влак налын кертыт. Палемдыме социальный полышлан йодмашым ынде у структурыш – Российын Социальный фондышкыжо – пуыман.
Универсальный у пособийым налын кертыт:
- 17 ияш марте йочан да илен лекташ кӱлмӧ ик окса кугыт деч изи доходан еш-шамыч;
- ӱдырамаш консультацийын учётышкыжо тӱҥалтыш срокышто шогалше тӱнен илыше мӱшкыран ӱдырамаш-влак.
Полыш тыгай лиеш:
- мӱшкыран ӱдырамашлан пособий;
- 1,5 ияш марте ийготан йочам ончышо пашам ыштыдыме ача-ава-влаклан пособий;
- 3 ияш марте ийготан икымше йочалан выплат (чыла регионышто бюджет гыч ойырат);
- 3 ияш марте ийготан кумшо йочалан выплат (элнан 78 регионыштыжо тӱрлӧ правил почеш ойыралтеш);
- 3 гыч 8 ияш марте ийготан йоча-влаклан пособий (социальный аралымаш орган-влак тӱлат);
- 8 гыч 17 ияш марте ийготан йоча-шамычлан пособий (Российын Пенсий фондшо тӱла).
Ик налог да НДФЛ-ыште вашталтыш
Физический ден юридический лица-влакынат илышыштышт вашталтыш лиеш. Ынде нуно единый налог платёжым идалык тӱҥалтыш гыч тӱлаш тӱҥалыт. Тыгодым налог инспекций палемдыме оксам шке семынже шеледа.
Тылеч посна 1 январь гыч НДФЛ-ым бюджетыш тӱлымӧ жап вашталтын – ынде тудым кажне тылзын 28-ше числа марте колташ кӱлеш. Шотлымо жапым эртыше тылзын 23-шо числаж гыч улшо тылзын 22-шо числашкыже кусареныт.
НДФЛ шотышто пуымо отчётностьын формыжын радамжат вашталтын: ынде кварталаш 6-НДФЛ-ым налог инспекцийыш 25 числа йотке колташ кӱлеш. Идалыкаш отчётностьым 25 февраль марте пуэн шуктыман.
У трудовой книжка
1 январь гыч Российыште у образецан трудовой книжка лектеш. Ынде тиде «В» аралыме кӱкшытан полиграфический продукций лиеш. Тыгодым паша нерген увер разделыште разворот 14 марте шукемеш, вкладышыште – 20 марте. Награде нерген раздел книжкаштат, вкладышыштат шым да вич разворот марте шагалемеш. Пашам пуышо дене улшо тошто образецан трудовой книжка вийыштак кодеш.
Отпускнойым тӱлымӧ у жап
Идалык тӱҥалтыш гыч вийыш пурышо у правил почеш пашаеҥ отпускной оксажым отпускшо тӱҥалме деч кум кече ончычак налшаш.
Больничный пособий
Гражданско-правовой шотан ойпидыш дене налме пашаеҥ-влак тӱлыман больничныйлан, йочам ончымо, мӱшкыран улмо да азам ыштыме шотышто пособий-влаклан праван улыт.
182 н справке огеш лий
1 январь гыч пашам пуышо-влак шке пашаеҥыштлан доход да страховой взнос нерген справке-шамычым пуыдеат кертыт. Ынде тиде пашам Российын Социальный фондшо шукта.
Штрафым тӱлымӧ жап
Тымарте Российыште штрафым 10 кече коклаште тӱлен шукташ кӱлын гын, 2023 ий 1 январь гыч ты жапым 20 кече марте шуеныт. Тыгодымак штрафым 10 кече коклаште тӱлен шуктышо-влак 50 процент скидке дене пайдаланен кертыт.
Автомашина оза-влаклан у пошлин
2023 ий 1 январь гыч регистраций дене кылдалтше пашалан тӱлаш ыштыме. Тыгай кугыжаныш пошлин-влак лийыныт:
- транспорт средствын конструкцийышкыже вашталтышым пурташ разрешенийым пуымылан – 1000 теҥге;
- транспорт средстве дене лӱдыкшӧ грузым шупшыкташ разрешитлыме нерген свидетельствын вийыште улмо жапшым шуйымылан – 1000 теҥге;
- транспорт средстве дене лӱдыкшӧ грузым шупшыкташ свидетельствым пуымылан – 1500 теҥге.
Тылеч посна, вашталтыме конструкциян транспорт средствын лӱдыкшыдымылыкшӧ нерген свидетельствым пуымылан ондак 800 теҥгем налыныт гын, тений гыч пошлиным кок пачаш нарылан кугемденыт, да тудо 1500 теҥге лийын.
Скидкым тетла огыт пу
Тений гыч Кугыжаныш услуго портал гоч кугыжаныш пошлиным тӱлымӧ годым 30 процент кугытан скидкым огыт пу. Тыгай льготым жаплан гына пуртымо улмаш, сандене тудым ончыкыжымат шуяш огыт палемде.
ГИБДД-ын штрафше
2023 ийыште ГИБДД-ын штрафше дене кылдалтше кагаз паша огеш лий. Ынде штрафымат, моло парымымат граждан-влакын счётышт але банк картышт гыч кучен кодат.
Сатун знакше
1 январь гыч сатун знакшым «амалкалче» статус деч поснат регистрироватлаш правам пуымо. Ынде тидым профессиональный доходлан налогым тӱлышӧ чыла еҥ ыштен кертеш.
Окса реформо
Российыште тӱлыман у средстве – цифровой теҥге – лиеш.
Южо банк тӱлыман у средствым тестироватлен да палемден: тиде ошкыл россиян-влакын илышыштым палынак куштылемда да экономикым вияҥдымаште, пеҥгыдемдымаште ик эн кӱлешан лиеш.
Гривна олмеш теҥге
1 январь гыч Донецк ден Луганск калык республик-влак, Запорожский ден Херсон область-шамыч теҥге дене тӱлаш тӱҥалыт. Украин гривным Промсвязьбанкыште, ЦМР да МРБ банклаште вашталташ лиеш.
Эн изи ак
1 январь гыч 28 градус деч пеҥгыдырак алкогольлан эн изи ак кугемын. Тымарте 348 теҥгелан ужалалтше 0,5 л бренди 375 теҥгеаш лийын, 480 теҥгеаш коньяк – 517 теҥгеаш, 261 теҥгеаш ош арака 20 теҥгелан шергештын. Игристый манме винон эн изи акше 169 гыч 239 теҥге марте кугемеш.
Шинчымашым пуымо у программе
1 сентябрь гыч школ-влак у образовательный программыш куснат. Тушко ОБЖ кышкарыште тӱҥалтыш военный ямдылалтмашым пуртымо да историйын курсышкыжо Украиныште специальный военный операций нерген блокым ешарыме.
Лаштыкым М.ИВАНОВА ямдылен
Фотом Интернет гыч налме
