Йылмым, литературым да историйым научно шымлыше В.М.Васильев лӱмеш марий институтын археологшо-влак Кострома областьыш кугезына-влакын кышаштым кычалаш каеныт.
Нуно тушто финн-угор калык-влакын мемнан эрын IX-XII курымлаштыже илыме «Кузинские хутора» манме шӱгарлаште пургедме пашам эртараш тӱҥалыт. Кокла курымлаште Юл кундемыште илыше-влак нерген рашракын пален налаш шонат. Ты историй памятник Кострома областьын Шарья олаж деч кечывалвел-касвелныла, Кузинки изи эҥерын шола серыштыже, вераҥын. Лӱмжо ты кундемыште колымшо курымын витлымше ийлаж марте лийше кордон дене кылдалтын. Шке жапыштыже тудым кок тӱшка калык коден каен, палемдат археолог-влак, молан манаш гын шӱгарлаште ик пачаш тойымо ӱмбаке эше весе-влакымат тойымым пален налме. Ончылгоч палемдыме почеш, ончыч марий-влак тоялтыныт гын, ӱмбакышт — Пермь кундемысе финн-угор-влак . Тачысе кечылан тиде эр кокла курымласе акрет марий калык тӱвыран ик эн йӱдвелне верланыше памятникше.
Тудын нерген эн ончыч 2013 ийыште пален налме. МарНИИЯЛИ-н пашаеҥже-влак тунам тушто шымлымашым эртареныт. Тидлан амалжым теве мо ыштен: шӱгарлаже кордоным ыштымылан кӧра шаланен толын. Варажым тушко кладым кычалше-влак кошташ тӱҥалыныт, пургедыныт… 2014 ийыште археолог Татьяна Никитинан вуйлатыме экспедиций тушто стационарный шымлымашым эртарен. Шанчызе-влак кремаций йӧн дене эртарыме шуко тойымо верым верештыныт, тыгак айдемым пытартыш корныш ужатыме годым пеленже пыштыме тӱрлӧ чиемым, саркуралым, арверым муыныт.
Теве ынде Шарьинский районын, Шарья ола администрацийын, тыгак Костромасе тоштерын полшымышт дене тиде кечылаште «Кузинские хутора» шӱгарлаште шымлыме паша угыч ылыжын. Марий Эл гыч кайыше научный группым Александр Акилбаев вуйлата. Мом нуно Кострома кундемыште пургед верештыт, вучаш тӱҥалына.
С.Носова.
