Пандемий таче мемнам чотак витара гынат, илыш умбакыже шуйна. Илаш, пашам ышташ, ӱшанле у тукымым кушташ кӱлеш. Ончыкылыкнам саемдаш манын шке калык йӱланамат шуктыман. А уремыште – У ий. Шорыкйол арнят эртен кайыш. Кузе тудым от палемде, вет ты йӱла пайремнан тӱҥ шонымашыжак ешым, сурт-печым тӱзаташ, пойдараш, ончыкылык паша лектышым саемдаш, ашныме волыкым тӱлаш виктаралтын. Вес могырымжо ожно Шорыкйолым марий-влак У ий семын палемденыт. Санденак ты йӱлам Марий Элыште веле огыл, уло Россий мучко илыше марий-шамычат чолган эртарат. Тидын нерген кызыт интернетысе соцкыл латыклаште увер ятыр ыле. Поснак Пошкырт, Татарстан, Урал кундем дене кылдалтше. Тидыже куандарыде огеш керт. Эсогыл тусо марий-влак мемнан республикыште илыше-влак деч чолгаракат улыт гай чучеш. Шорыкйол пайремжымат тӱрлӧ вере тӱрлӧ семын маныт – Шочйол, Шорйол, Шыртйол.
А рӱдолаштына Шорыкйол арням мучашлыше пайрем тений «Мари» сийгудышто лачшымак 7 январьыште эртен. Ты арня тений кечысавыртыш деч вара тошто тылзе кугарнян, 31 декабрьыште, пурен да у тылзе кугарнян лектын. Кеч ты арня кунам тӱҥалшашым тӱрлӧ вере тӱрлӧ йӧн дене шотлат. Пошкырт велне, Марий Элысе Шернур кундемыштат ойыртем уло. Но икте чылалан раш: пайрем деч вара идалыкын эн пычкемыш жапше шеҥгелан кодеш. Кече у савыртышым тӱҥалеш, а ме, юмына да кугезына-влак деч у идалыклан у вийым йодын, у илышлан ямдылалтына. Лач тыгай шӱлышн ыле сийгудышто эртыше йӱлат.
Марий тӱвыра рӱдер тудым «Марий кас» семын эртарен. Йӱлам шуктымо амал дене тушко Васли кува ден Васли кугыза, чоя Рывыж, Пӱгыльмӧ, моло мӧчор-влак толыныт. Тӱрлӧ семын кугезына-влакын модышышт дене модыктеныт, куштыктеныт, мурыктеныт, ончыкылык илыш могай лийшаш шотышто мужедыктеныт, пӱкш дене веле огыл сийленыт. Пайремыш толмыштак мом шоген! А ончыкылыклан сугыньлен кодымо икмыняр ойыштым лудшына-шамычланат тыланымак шуэш: «Илышда пиалан лийже! Икте-весыдам йӧратыза! Вӱтада тич волыкда лийже! Сондыкда тич поянлыкда лийже! Пӧртда тич унада лийже!..»
Шорыкйоллан чыве дене мужедме йӱлам паледа вет, тудымат эртарышт. Куандарем: мужедме чывет деч марий калыкна тений кузе илаш тӱҥалеш манын йодмылан, садет эн ончыч шийвундан, вара пырчан тарелка деке мийыш. Тугеже ме шушаш ийыште оксан да киндан лийына, манын иктешлышт пайремыш толшо-влак. А саде чывыжым аукционышто ужален колтышт. Тудым ты касыштак шочмо кечым палемдыше Владимир Ямолов нале.
Чыным каласаш гын, таум ыштыман сийгудын озажлан: олаште веле огыл илыше марий-влаклан вашлияш, пырля чумыргаш тыгай верым почмыжлан. Тӱвыра рӱдерын веле огыл кеч-могай марий мероприятийжым лач тыште эртараш йӧным пуа. Рӱдолаштына марий кочкышым темлыше кафеже икмыняр улыт, но тыште шӱлышыжак весе. Эшежым кажне уна, тыш пурен, теве гына коҥга гыч гына лукмо мелна пушым шижын кертеш. Таклан огыл ӧрдыж кундемла гыч толшо турист-шамычат лач тышке марий калык кочкышым авызлаш лӱмын толыт. Мутлан, ты кастене Санкт-Петербург, Уфа, Озаҥ гыч толшо-влак ыльыч. Эсогыл индусым вашлийым. Чылан гаяк Шорыкйол пайрем нерген утларак пален налаш кумылым ончыктышт. А теве Моско область гыч студент-влак, оксам поген, лӱмын Йошкар-Олаш тӱшкан толыныт. Сийгудыш кас кочкышлан пуреныт. Каяш тарванышыла, тыгай йӱлам ужын, лӱмын ончаш кодыч. Ойлымышт почеш, темлыме чыла марий кочкышым авызлен онченыт. Поснак шере ӱяча келшен, уэш-пачаш заказым ыштеныт. Эшежым Шорыкйол пайремыште нуно чолган модыч, марла куштышт. Ик ӱдыржӧ гын марий куштымашнам моткоч моктыш. Тыгай энергетикым налат, пуйто вий ешаралтеш, мане.
Тӱҥ шотышо турист-влак коман, пареҥге мелнам, коҥга шӱрым, тӱрлӧ кӧрган подкогыльым, вӱран соктам, шере ӱячам заказатлат. Сийгудо залыштак вераҥдыме коҥгат кумылым савырыде огеш керт. Васли кугызат озавате деке миен йодо: «Мыняр вара тений мелнам кӱэштынат?» Садет «шотлен пытарыдыме» вашештыш.
Марий Элыште турист пашам вияҥдымылан вуйын шогышо министерствын увертарымыж почеш, республикысе турист событий календарьыш чылаже 60 наре мероприятийым пуртымо. Тудын радамыште Шорыкйолат ончыкталтын. Моткоч ӱшаныме шуэш, ончыкыжым ты пайремым ончаш ӧрдыж кундем гыч утларак турист-влак лӱмын толаш тӱҥалыт. Вет ты йӱлана чынжымак ӧрыктарыше да кумылым налше.
Светлана Носова.
М.Скобелевын фотожо.
