Марий Элыште 2-8 июнь Йочан тазалыкшым аралыме арня семын эрта.
Икшывын тазалыкшым чаткан радамлыме кече, чын кочкыш рацион, физический чолгалык, сай да ласка кумыл, жапыштыже эртыме профосмотр, тыгак вакцинаций арален кодаш полшат.
Каныме да чолгаланыме жапым чаткан радамлыман. Икшывым эре ик жапыште малаш возаш да кынелаш, кочкаш да уремыште модаш туныктыман. Кече радамым пеҥгыдын шуктышо йоча сайынрак тунемеш, тыматлырак да ласкарак лиеш, ик паша гыч весышке куштылгын кусна. А кече радамым шотыш налде илыше ньога писынрак ноя, чӱчкыдын азаплана да аздаралтеш.
Йочан чын вияҥмаштыже тичмаш да пайдале омат кугу верым налеш. Икшыве илыме икымше ийыште суткаште 12-18 шагат мала, кум ий марте – 11-14 шагат, школыш коштдымо ийготышто – 10-13 шагат, тӱҥалтыш школышто шинчымашым погымыж годым – 10-11 шагат, а кугурак класслаште тунемше – 9-10 шагат. Малаш вочмо деч ончыч йочан пӧлемжым сайын южтарыман. Тыште южын температуржо +18-20 градус лиеш гын, пеш келшен толеш. Матрас пеҥгыде лийже, а вакшыш шартыш – пушкыдо да натуральный куэм гыч ургымо.
Кочкыш икшывын ийготшо ден капкылжылан келшыше лийшаш, тыге веле тудо чын кушкын, физиологий да психологий велым сайын вияҥын кертеш.
Йочан рационыштыжо натуральный продукт гына лийшаш. Нӧргӧ организмлан поснак шолтымо, духовкышто кӱктымӧ але парыште ямдылыме кочкыш пайдале. А теве жаритлыме, шикшыктарыме, мариноватлыме, консервироватлыме кочкыш ден фастфудым лучо кораҥдаш. Икшыве тиде але вес продуктым чытен ок керт гын, менюм тӧрлатыман.
Рационыш свежа емыж-саска ден пакчасаскам, кояжак огыл шылым, колым, шӧран продуктым лийме семын шукырак да чӱчкыдынрак пурташ тыршыман.
Физический упражненийлан изинек туныктыман. Тудо организмым пеҥгыдемда, тӱрлӧ чер ваштареш шоген кертшым ышта, капкылым пӱгыргымӧ деч арала, кумылым саемда, шкан акым нӧлталеш да вучыдымын сусырген кертме деч арала.
Икшывын кумылжо ден шкемшижмашыже ешын психологический состоянийже дене чак кылдалтын. Шуко йоча ача-аван вурседылмыштлан да кредалмыштлан, стрессым чытен илымылан, чот тургыжланымылан кӧра шуко тӱрлӧ чер дене черлана. Сандене ача-аван йочам ончымаште тӱҥ задачышт – ешыште сай психологический шӱлышым ышташ, йочан койышыжо вашталтмым эскераш, йодмыжым лийме семын шукташ, полшаш да сай примерым ончыкташ.
Профилактике шотан медосмотр черым вияҥаш тӱҥалме йыжыҥыштак рашемдаш да тазалыкыште вашлиялтше тӱрлӧ ситыдымашым жапыштыже кораҥдаш полша. Профосмотрышто тургыжландарыше йодышлам специалист-влак дене шинчаваш рашемдаш, тыгак лабораторный да инструментальный шымлымашлам эрташ лиеш. Йоча-влакым, идалыкаш лиймешкышт, кажне тылзын тергат, икыт гыч кок ияшышт марте – пел ийлан ик гана, умбакыже – ий еда але врачын палемдымыж почеш.
Тергыме годым врач йочан вияҥмаштыже ача-ава шинчаш перныдыме иктаж черым але ситыдымашым муын кертеш.
Вакцинаций – черланыме да осал инфекций деч колымо чотым иземдыме эн сай йӧн. Тудым Профилактике шотан прививке-влакын национальный календарьышт кышкарыште эртарат.
Икшывым осал инфекций деч вакцинаций гына ӱшанлын арала. Чыла препарат пайдале да тазалыклан лӱдыкшыдымӧ. Йочалан прививкым ыштыкташ огыл гын, неле чер дене черланен кертме лӱдыкшӧ палынак кугемеш, да тыгодым икшыве эсогыл инвалид лийын кертеш.
Да эн тӱҥжӧ – пагалыме ача-ава, коча-кова-влак, йочам шке семын нигунамат ида эмле! Икшыве черланен гын, жапым шуйкалыде, педиатр деке кайыза.
Елена ТИМОФЕЕВА,
Марий Эл Тазалык аралтыш министерствын ава улмым да йоча пагытым аралыме пӧлкажын консультантше.
Маргарита Иванова ямдылен
