19 декабрьыште Йошкар-Олаште шымше гана чумырымо Кугыжаныш Погынын черетан нылле икымше сессийже пашам ыштен. Депутат-влак тений пытартыш гана чумыргеныт.
Сессийыште ончышаш паша радамыш чылаже 15 йодышым пуртымо. Нуным кок тӱшкалан шелаш лиеш. Икымше тӱшка – социальный илышым саемдымашке виктаралтше икмыняр законопроектым приниматлымаш. Марий Эл вуйлатышын темлымыж почеш, депутат-влак «Марий Эл Республикыште образований нерген» законын 19-ше статьяшкыже вашталтышым пуртеныт. Тудын дене келшышын, вузым да профобразований тӧнежым пытарыме деч вара шинчымашым пуышо организацийлашке 2024 ий 1 январь гыч туныкташ толшо самырык педагог-влаклан илыме озанлыкым чумырашлан выплатым тӱлаш тӱҥалыт. Кугытшо тыгай: оласе да ола типан посёлкылаште 100 тӱжем, а ялласе школлашке толшо-влаклан – 300 тӱжем теҥгем. Пособийым тыгак педагогический специальность дене кум ийым сайын тунем пытарыме деч вара школлаште да йочасадлаште пашам ышташ тӱҥалше студент-влаклан, эшежым СПО организацийыште шинчымашым налше ӱдыр-рвезе-влаклан, кӧмыт пытартыш тунемме ийыште дошкольный да начальный общий образований программе почеш пашам ыштат, тӱлаш палемдыме. Ешартыш образованийым пуышо организацийыште ыштыше-влак налаш огыт тӱҥал.
Тыгай пособийым налше-влак ойырен налме школышто 5 ий деч шагал огыл туныктышаш улыт. Вич ийыш декрет отпуск, йоча дене шинчыме жап да йочам ашнаш налше пашаеҥын отпускшо огыт пурталт.
2023 ий 1 август марте пашаш пурышо-влаклан да тымарте 6 должностной оклад кугытан социальный полыш дене пайдаланыше-влаклан у выплатым вучыман огыл. Окса ик гана гына ойыралтеш.
Марий Элын образований да науко министрже Лариса Ревуцкаян ойлымыж почеш, тидын годымак республикыште «Земский учитель» программе умбакыже шуйна. Самырык педагог-влаклан социальный полышым пуымо дене Марий Эл 89 регион коклаште ончылно улшо 10 регион радамыш логалын.
Туге гынат каласыман, республикыште, поснак Йошкар-Олаште, туныктышо-влак огыт сите.
Депутат-влак «Йочам ашнаш налше еш-влак нерген» законым пеҥгыдемденыт. Ешышке тулык йочам але ача-ава-влакын ончымышт деч посна кодшо икшыве-влакым ашнаш налше-влаклан тӱлымӧ окса кугыт кугемеш: кызыт 11441 теҥге лийын гын, 2024 ий 1 январь гыч – 13520 теҥге. Тидыже республикыштына йочалан илен лекташ ситыше (ВПМ) окса кугыт дене икгай.
– Тачысе кечын шукын шке ешышкышт, шке суртышкышт тулык йоча-влакым налыт, нуным ончен куштат. Пособийым 2 тӱжем наре теҥгелан кугемдыме. Тудо кажне йочалан пуалтеш. Мутат уке, полыш кугу, а тыгай кугу пашам вӱдышӧ ешлан таум гына каласыман, – ойлен Кугыжаныш Погын председательын алмаштышыже Лариса Яковлева.
Депутат-влак тыгак тулык да ача-аван ончымышт деч посна кодшо йоча-влаклан илыме верым ойырымо нерген закон верч йӱкленыт. Тиде категорийыш пурышо-влаклан, 23 ийым темымекышт, республик кумдыкышто илыме верым собственностьыш налаш але ипотеке кредитым тӱрыснек тӱлаш окса ойыралтеш. Кугытшым шотлымо годым илыме верын нормативше (33 кв.м деч шагал огыл) да Марий Элыште ик квадрат метрын рыночный кокла акше шотыш налалтыт. Выплатылан сертификатым ойырымо правил-влакым, пунчалым лукмо радамым Россий правительстве пеҥгыдемда. Марий Элыште тиде йодыш дене уполномоченный органлан Чоҥымаш, архитектур да ЖКХ министерстве шотлалтеш. Законышто сертификатым налме радамым, претендент дек могай требований-влак улыт –чыла рашемдыме.
Марий Эл Республикын обязательный медицине страхований территориальный фондшын директоржо Марина Гурьянова фондын 2023 ийысе бюджетышкыже пуртымо пытартыш ващталыш-влак нерген ойлен. Фондын тенийысе 11 тылзаш паша лектышыж почеш да ОМС федеральный фонд гыч пурышо 120,3 миллион теҥгем страховатлалтше еҥ-влаклан медицине полышым пуаш ешартыш финансированийыш колташ палемдыме. Вес элла гыч толшо граждан-влакын чотышт иземме дене вес регионысо пациент-влаклан медполышым пуаш ойыралтше средства ужаш иземын. Врач да кокла медперсоналлан пашадарлык роскот ужашым кугемдыме, медпашаеҥ-влакын профшинчымашыштым келгемдаш, медоборудованийым налаш да ачалаш 4 миллион теҥгем ешарыме. Тений фондын доход да расход ужашыштын кугытышт 165 миллион теҥгелан иземыныт.Фондын нормо почеш палемдыме страховой шапашыже 917,8 миллион теҥгелан шагалемын.
Кокымшо тӱшка йодыш-влак тӱҥ шотышто закон-влакым федеральный законодательстве дене келыштарыме дене кылдалтыныт: мировой судья-влакын пашат, верысе шкевиктемын полномочийже, административный правам пудыртымылан мутым кучымо да моло нергенат. Марий Элын изирательный комиссийжын лӱмжӧ вашталтмылан кӧра кызытсе икмыняр законыш вашталтышым пурташ верештын.
Сессийыште чылаже Марий Элын 10 законжым да Кугыжаныш Погынын 18 пунчалжым приниматлыме.
Депутат-влак Марий Эл Республик Судья-влакын квалификационный коллегийыштын представительыштлан Людмила Сергеевна Колинам пеҥгыдемденыт.
Кугыжаныш Погын председатель Анатолий Смирнов чеверласыме деч ончыч депутат-коллегыже-влакым Марий Элын кугыжаныш кучем орган-влак коклаште эртаралтше спартакиадыште икымше верым налмышт да шушаш У ий дене саламлен.
Л.СЕМЕНОВА
Фотом Марий Эл Кугыжаныш Погынын сайтше гыч налме
