Россий Федерацийын Тазалык аралтыш министерствыже 7 апрельыште тӱнямбалне кумдан палемдалтше Тазалык кече лӱмеш 3 гыч 9 апрель жапым Таза илыш-йӱлам кучаш ӱжмӧ арня семын эртара.
Мемнан кокла гыч кажныже шке илышыжым оҥайын да тичмашын илен эртарынеже: калыкыште шке вержым мунеже, профессийыште кугу кӱкшытыш шунеже, мер пашаште участвоватлынеже, ешыште кӱлешан лийнеже, тыгак чон кумылжым шуктынеже… Но пеҥгыде тазалык, яндар уш да тӱням йӧратыме деч посна нине шонымашыш шуаш куштылгыжак огыл. Сандене айдемылан чыла велымат вияҥаш да, ийготым погымекат, йол ӱмбалне ӱшанлын кошташ полшышо ик эн сай корнылан таза илыш-йӱла шотлалтеш.
Мо тыгай таза илыш-йӱла? Тазалыкым аралыме тӱнямбал организацийын экспертше-шамычын аклымышт почеш, калыкын тазалыкше тӱҥ шотышто лачшымак илыш ойыртем дене кылдалтын.
Айдеме тазалыкын культуржым умылышаш, вет капкыл да кӧргӧ шкешижмашым шотыш налын илыше еҥ гына лишыл еҥже-влакын ласкалыкыштлан да шке ончыкылыкшылан мутым кучен кертеш.
Таза илыш-йӱлан ойыртемже-влак:
- психоактивный вещество ваштареш улмаш. Тиде ойыртем тамакым шупшмо, алкоголян напиткым утыждене йӱмӧ да наркотик дене пайдаланыме гай уда койыш деч утлаш кӱлмӧ нерген ойла;
- пайдале кочкыш. Айдемылан рационышкыжо тазалыкым пеҥгыдемдыше продуктым лийме семын шукырак пурташ тыршыман, а инфекциян огыл хронический черлан вияҥаш амалым ыштышым – кораҥдыман;
- тарванылмаш. Илышыште кажне еҥлан физически чолга лияш кӱлеш. Шинчен шуктыман паша тазалыкым писын лунчырта, сандене, ийгот ден капкыл ойыртемым шотыш налын, специальный физический упражненийым кече еда, эсогыл кечеш икмыняр гана ышташ тыршыман;
- сай шонымаш. Айдемын тазалыкше кумыл денат чак кылдалтын. Сайым гына шонышо айдемын кумылжат ласка да нӧлтшӧ, чонжат поро да шокшо, илыш корныжат кумда да волгыдо, а чыла тиде – тазалык дене кылдалтше ситыдымашым чактараш негыз;
- шке гигиеным эскерымаш. Умшагӧргӧ да капкыл арулыкым эскерыше айдемылан чыла вереат каньыле;
- паша да каныме радамым шуктымаш. Кеч-могай пашаштат тазалыклан зияным ыштен кертше лӱдыкшӧ лийшаш огыл. Тыгак айдеме паша деч вара каналтышаш, вес кечылан вийым поген шуктышаш, а тидланже сайын мален темшаш.
Пытартыш ийлаште таза илыш-йӱлам кучышо-влакын радамышт кечын кугемеш. Таче кумдан чапланыше шагал огыл еҥ лачшымак таза илыш-йӱлам кучаш ӱжеш. Таза илыш-йӱла – тиде моторлык, нӧлтшӧ кумыл, сай омо, чолгалык, кужу ӱмыр… Таза илыш-йӱлам кучышо айдеме – чылалан пример.
М.ИВАНОВА ямдылен
Фотом интернет гыч налме
