Лотерей – оҥай модыш. Редакцийна тудым кажне ийын кок гана, пелияш подписке кампанийым иктешлымек эртара. Пӧлекнаже миллион теҥгеш ок шу гынат, тушко ме газетланна подпискым ыштымылан тауштымо кумылнам пыштена. Кок-кум гана налшыжат улыт. Йӧн лийме годым призым намиен кучыктена, а налаш толшыжлан моткоч куанена. Вет икте-весына дене мутым вашталтыме годым палыме лийына, ял илыш нерген йодыштына, газетна нерген шонымашыштым рашемдена.
Кодшо арнян Морко район Кугу Маршан ялыште илыше Алефтина Смирнова толын кайыш. Ӱшанеда уке, шымше гана пӧлекым модын налын! Ме шкежат ӧрын колтышна.
– Ик шочмын эрдене вӱдлан волем ыле, мыйже ял мучаште илем, кӱшычла велосипед дене почтальонкына Людмила Степанова (пеш кужу жап ышта) кудал вола, тудо кычкыра: «Аля ака, саламлем! Машинкым модын налынат!» А мыйже шуматкечынак паленам. Пӧлекым налше-влак коклаште шкемын лӱмемым кычалам, шкеже семынем, «Ты черет приз ок логал гын, Людалан ынде подпискетым ом ыште», манын ойлем шонем. Спискыште улам, да адак кумылем лекте. Газетлан кузе от возалт?
Алефтина Смирнова Лопнур ялыште шочын, Кугу Маршан ялыш марлан лектын. 30 ий наре «Победа» колхозышто дояркылан ыштен. 2002 ийыште колхоз шаланымек, кевытыште ужалкалыше ӱдыржылан полышкалаш тӱҥалын. Марлан кайымыжым шарналтыш.
– Индеш йолташ ӱдыр улына ыле. Чылан Моркыш продавецлан тунемаш кайышт да чылан, икте кодде, марлан лектыч. А мый – доярке. Шоҥго ӱдыржак омыл, 22 ияш гына улам. Э-э, шонем, мыят продавецлан кайышаш. Тунем лектым да марланат лектым. 45 ий пелашем дене пырля илена, – воштылеш.
Дояркылан сайын ыштымыжлан 1987 ийыште колхоз тудлан да вич пӧръеҥ-механизаторлан Москвашке путёвкым пуэн. Мавзолейыште Лениным ужын толын, пел кече черетыште шогеныт. Тулеч вараже нигушкат лектын коштын огыл. «Нимаят ынем кай, ӱдырамаш шкетын улам да лӱдынам, э-э шортам. Мариемат, моло-шамычат ойлат: кай, тайга огыл вет, от йом. Теплоход дене наҥгайышт, Октябрьский гыч ӱдырамаш дене кӱшыл каютыш логална. Тудо рушла ойла, а мыйже пешыжак ом мошто. Ала-кузе ӱстембалан паспортшым монден коден, ончальым – марий манын возалтын. Ой, вет ик арня коктын рушла мутланен илышна», – шарналта.
Марийже Юрий Иванович Смирнов ӱмыржӧ мучко колхозыштак тыршен, сулло механизатор лӱмым налын. Коктынат пашан ветеранже улыт. Кок шочшым ончен куштеныт: ӱдырышт воктенысе Вончыдӱр ялыш марлан лектын. Эргышт Йӱдвелыш пашаш коштеш. Ешан улыт. Мурманск гыч толшо уныкаже (корабльыште коштеш) коважым Йошкар-Ола кечылан пӧлеклалтше концерт-влакым ончаш лӱмынак конден. Марий Эл радион концертшат, «Бурановские бабушки» группын да Олег Газмановынат мурымыштат пеш келшеныт. Но калык пеш шукылан ӧрын, ой, эртен каяш, шӱлалташат ок лий вет, ышталеш.
«Пенсийда сита?» манын йодмылан «Когылянна сита, мемнан деч оксам йодшо уке, чылан шке ыштат» каласыш. Туге гынат выньыкым пидын ужалат, тений 500 мужырым ямдыленыт. Выньыкым да пум йодшо ятырын улыт – ситаре веле. Куэрла ял шеҥгелныштак, технике дене веҥыже шупшыкта. Шорыкым ончат.
– Рвезе-влаклан ойлем, паша ялыштат уло, ит ӧркане веле, – манеш Алефтина Петровна. – Тольык самырык-влакше каят шол, ялна ожно ик километр кутышан лийын, кызыт 30 наре наре пӧрт кодын, туштыжат шукыжым пенсионер-влак илена.
Пакча паша, ӱдырамаш сомыл, телылан шапашым ыштыме да тӱрлӧ моло нергенат кутырен шинчымек, мутна адак лотерей нерген лекте.
– Те вет мыйым огыда пале. Мыйже толмем еда иктаж пашаеҥда дене мутланен каем да вара лӱмдам газетыште кычалам: тидым палем, тудым палем, манам. Ондак ачана почто гоч пеш шуко изданийым выписатлен, мо лудаш тунемынам, тунамсек «Марий Элым» лудам манын кертам. Газетлан подпискым эреак ыштена. А лотерей дене тыге, черет кодыде, поче-поче шымше гана пӧлекым налаш – тиде пиал паша, шонем, – тыгай иктешлымашке шуын, лудшына дене порын чеверласышна. Пӧлекшылан Алефтина Петровналан эре манме гай кӱмыж-совла логалын, тиде ганат калай петыртышым пӱтырен петырыме машинкым кучыктышна.
Л.СЕМЕНОВА
С.Пехметован фотожо
