«Гран» ООО
Шкенан ыштыме ӱшанлырак
Лийын Волжскышто ик кугу предприятий – «Совиталпродмаш». Да тудо шонымо почеш уло Совет эллан йӱкшыктарыме, кылмыктыме да тыгай продукцийым аралыме оборудованийым ситарышаш улмаш. Ситарат ыле дыр, но кугу эл шаланыме дене предприятият кумыте шелалтын. «Совиталпродмаш» деч кодшо кугу ужаш «Полаир» торгайыме марке дене пашам ышташ тӱҥалын. А ойырлымо негызеш «Ариада» ден «Гран» шочыныт. Тиде 1991 ийыште лийын. Пытартышыжын кузе вияҥ толмыж нерген «Гран» ООО-н кызытсе генеральный директоржо Г.Е.МАЛАХЕВИЧ дене кутырена.
– Григорий Евгеньевич, «Гран» предприятий могай продукцийым луктын да луктеш, мо дене ойыртемалтеш?
– Мо дене ойыртемалтеш манме гыч тӱҥалнем. Тыгай предприятий элыштына улыжат икте. Тушто ик жапыштак кум тӱрлӧ оборудованийым – йӱкшыктарышымат, писын кылмыктышымат да температурым вашталтышымат (але теплообменный манмым) – луктыт. А моло вере тӱҥ шотышто ик тӱрлым ямдылат. Йӱкшыктарыше оборудованийым ме утларакше шке кӱлешлан, шкенан ыштыме контракт почеш, луктына. Тыгодымак нине контрактше кугу улыт. Тора Эрвелке, мутлан, плиткыла дене кылмыктыше аппаратым 1998 ий гычак колтена. Да тусо пелыже утла, але утларак шуко манашат лиеш, заводышто мемнан предприятийын оборудованийже кучылталтеш. Тидын шотыштак – Сахалин ден Курилыштат. Сандене тугеат ойлен кертына: нине кундемыште уло эл мучко колтышаш кол тӱҥ шотышто «Гран» предприятийын оборудованийже дене кылмыкталтеш.
– Тиде шуко нерген ойла. А мо дене эше моктанен кертыда?
– Предприятийна поснак 2000-ше ийлаште температурым вашталтыше оборудованийым лукташ тӱҥалме дене вияҥ каен. Тудлан пеш кугу йодмаш лийын, сандене кум смене дене пашам ыштыме. Тыште мый южым йӱкшыктарыше але левештарыше да тӱҥ шотышто складлаште кучылталтше оборудований-влак нерген ойлем. Тыгак тӱрлӧ вере пайдаланыме статистический манме батарейым ямдылаш тӱҥалме. Нине оборудованийым кучылтшо партнёр-влак коклаште «Транскон» корпорацийым ончыкташ лиеш. Тудо кӱртньыгорным комплектоватлыме, поездлам южтарыме да ырыктыме пашам шукта. Ме тыгак «Росхолод» компаний дене пашам ыштена. Тудо мыланна комплектоватлыше ужашлам колта, а ме – ямде оборудованийым. «Полаир» денат кылна кӱрлын огыл – тудо мемнан деч батарейым налеш. Нине продукцийна дене тӱрлӧ регионышто пайдаланат.
– Но ик жап «Гран» кужунак нелылыкым чытен…
– Да, ты жапше 2013 ий гыч тӱҥалын. Тидыже теве мо дене кылдалтын: сатунам утларак налше-влак кокла гыч икмынярышт я панкрутыш лектыныт, я нелылыклан кӧра мемнан деч кораҥыныт. Адакше ту жапыште россий рынкыш Германий ден Италий гыч производитель-влак шке оборудованийышт дене пуреныт, да «Гран» предприятийлан продукцийжым ужалаш йӧн шагалемын. Конешне, тудо нелырак оборудованийымат луктын кертеш ыле, но ту жаплан утларакше статистический батарейым ямдылымашке куснен. А йӱкшыктарыше оборудований шотышто россий рынкым Кечывалвел Корей, Китай да Норвегий гыч производитель-влак авалтеныт. Тыге кризис 2022 ий марте шуйнен.
– Умылаш лиеш, ты нелылык деч утлаш мо полшен – тӱня илышысе кугу вашталтыш.
– СВО да санкций амал дене касвел производитель-влак россий рынке дене вияш кыл деч я кораҥыныт, я вес элла гоч кондымо продукцийышт пеш чот шергештын, да налше шагалемын. Тыге россий производитель-влакын йӧнышт ешаралтын. «Гран» предприятийынат кокымшо шӱлышыжӧ лектын. Йӱкшыктарыше да кылмыктыше оборудованийым колтымо шотышто контракт ончыч жапын-жапын веле ышталтын гын, ынде – утларак чӱчкыдын, эсогыл икшырымын манаш лиеш. Температурым вашталтыше оборудований шотыштат тыгаяк сӱрет палдырна.
– Тылеч посна заводыштыда моло вашталтышат лийын докан?
– 2021 ий мучаште завод РФ Промышленность да сатулымаш министерстве дене кол кучымо траловый суднылан пеш неле оборудованийым шонен лукмо да ямдылыме шотышто вияш контрактым ыштен. Вет кызыт элыштына судно паркым, эн ончычак кол озанлык дене кылдалтшым, чоҥымо да уэмдыме кугу паша кая. Правительстве продукцийым кылмыктыше оборудованийым вес элла гыч кондымо олмеш шкенан дене ыштыме нерген программым ямдылен. Тушко «Гран» заводат пурталтын. Тудлан кол продукцийым плиткыла дене писын кылмыктыше да автомат йӧн дене грузитлыман да ястарыман аппаратлам ямдылаш ӱшаныме. Ты системын пашажым улыжат ик механик эскерышаш. Тудын образецшым тений ыштыман. Изделийым ме ямдылаш тӱҥалынна да июльышто мучашлена, шонем. Тудым комиссий акла. А тергымашым эртымеке, вес ийын ужалаш ямдылена. Ме продукцийым ужалыме корнымат уэш ончен лектынна, сандене ты шотыштат пашана вияҥ каен.
– Йӱкшыктарыше оборудованийым ышташ эше ик цехым чоҥеда?
– Улшо производство кумдыкна пашам шот дене шукташ ынде ок сите. Поснак писын кылмыктыше оборудованийлам ямдылымаште тиде шижалтеш. Тушто ме йӱштӧ юж дене иканаште (але шоковый манме йӧн дене), тыгак блок-формылаште плиткыла дене кылмыктыше аппаратлам ыштена. Эше ик цех лиеш гын, пашана утларак ворана ыле.
– Кызыт ик тӱҥ нелылыклан мом шотледа?
– Мемнан предприятийыште веле огыл, молыштат да мемнан регионышто веле огыл, моло вереат кызыт паша кид ок сите. Чаманен каласаш логалеш, кодшо курымысо 90-ше ийлаште да 2000-шӧ ийла тӱҥалтыште пашазын образшым ӱлыкшемден ончыкташ тӱҥалыныт. Тудым ямдылыше ПТУ-ламат петыреныт. Ынде уэш нуным почмо нерген ойлат. Пашаеҥым савырышашлан ме кызыт пашадарым кугемдаш, премироватлыме йӧным кучылташ тыршена. Вет производствын негызше – тиде пашазе айдеме. Мутат уке, тудо инженер ден конструктор деч поснат вияҥ ок керт. Сандене чыла тидым у жапын йодмыж дене келшышын виктарен толман.
– Те предприятийым 2022 ий гыч виктараш тӱҥалында?
– Мый образованием дене юрист улам. Ончыч прокуратурышто следовательлан, прокурорын полышкалышыжлан, вара адвокатлан ыштенам. Заводым виктарыме пашам тылеч ончыч ачам шуктен. Но тудо нелын черланен. Заводын озаже-влак чумыргеныт да вуйлатыме пашам мылам ӱшанаш кутырен келшеныт. Предприятийым нуно неле кризис жапыште, 2014 ийыште, налыныт да утарен коден сеҥеныт. Ынде мыят тудым оза семын вияҥден толаш шонем.
Юрий ИСАКОВ
Снимкылаште: генеральный директор Г.Малахевич; йӱкшыктарыше да температурым вашталтыше оборудованийлам ямдылыме цехлаште.
Авторын да предприятий деч налме фото
