«Кеҥеж сылнымутчо» семинар тений кумшо гана Шернур кундемыште эртыш. Мыланемат тушто лияш пиал логале. Семинарист-влак коклаште ятырыштым палем гынат, кум кече жапыште нуным у шинчаончалтыш гоч ужым, аклымашем нимучашдымын кугеме. Тыгак у йолташ-влакым муым.
Семинар нерген уверым VK соцсетьыште «ВийАрын» лаштыкыштыже ужмек, коктеланымаш лийын: «Тушко рвезе-ÿдыр-влак мият, мыйын ийготемжат ынде кугу, мом нунын коклаште ыштем?» – шоненам. Проектлан вуйын шогышо Алёна Иванова деке йыҥгыртышым, тудо умылтарыш: «Кеҥеж сылнымутчо» ийготым огыл, а возен моштымо мастарлыкым вискала». Тыге сорла тылзын нылымше кечынже Чарла-Шернур корно мыйым Поланур ялыш намиен шуктыш. Чылаштым вучен шуктымек, Шернур посёлкысо А.Конаков лÿмеш тоштер-ончер комплексыш кайышна. Вуйлатыше Татьяна Гусева ден этнографий пӧлкам вуйлатыше Лариса Еменгулова экскурсийым эртарышт, Москва гыч толшо Алевтина Сабурова модыш дене модыктыш. Психологий наука кандидат, Югра кугыжаныш университетын педагогике да психологий кафедржын доцентше Нина Айварован этнопсихологий, кок полюсан тÿня нерген лекцийже шуко йодышым рашемдыш. Кеҥеж касым поэт Зоя Дудинан Йыван Кырлалан пöлеклатше «Кырланур – луй модмо вер» видеопрезентацийже сöрастарыш.
Кокымшо кечым сылнымут вашлиймаш шуйыш, ятыр унам чумырыш. Марий Эл Республикын тÿвыра, печать да калык-влакын пашашт шотышто министрын алмаштышыже Игорь Садовин саламлыш. Варажым прозаик да амалкалче Валерий Бердинский, Россий писатель ушемын Марий Элысе пӧлкажын председательже Светлана Архипова, поэт-влак Анатолий Мокеев, Зинаида Ермакова илыш корнышт да усталык пашашт дене палдарышт. Произведенийым возымо годым кӧргӧ чон шижмашым, калыкым öрдыж гыч ончен моштымашым, мут савыртышым кузе чын кучылташ туныктышт. Английыште илыше да пашам ыштыше литератор, кусарыше, философий науко доктор Ирина Садовина дене интернет йöным кучылтын вашлийна. Кас велеш уста тÿрызӧ Лидия Веткина дене уна лийна, кече шичме годым пÿртÿсыш, памаш воктене миен коштна.
Кумшо кече «Вес тыгай Шеренурым ом пале…» ӱжмаш дене эртыш. Шокшо кечым ончыде, ме Оно Морко Купсолаш кайышна. Йыван Кырлалан шындыме чапкÿ воктене вуйнам савышна, ял мучко экскурсий дене эртышна. Ик уреман изи Купсола лÿмлö еҥлан моткоч поян, шеҥгелне Изи Кÿсото, Агавайрем кÿсото, Тÿня кумалтыш кÿсото верланеныт. Куанен каласаш кÿлеш, калык шке ойыртемалтше вержым арален коден моштен.
Марий йÿлам аклымым, аралымым да кучен шогымым ме Зоя Михайловнан Сергей шольыжын да Лида пелашыжын суртыштыжо ужна. Кажне гана поро шонымаш кодеш. Марий калыкын кумылжо лай ташма гай, пашамат ыштен, унамат ончен мошта. А мурен, куштен колта гын, чодырасе луят модаш тÿҥалеш.
Пытартыш вашлиймаш школын кызытсе кок пачашан полатше воктене 1902 ийыште чоҥымо пу пöртыштӧ верланыше тоштерыште эртыш. Зинаида Ермакова Йыван Кырлан илышыж дене палдарыш, биографийыште улшо «ош пале» нерген каласкалыш.
Кум кече Шернур мландын ямже дене шӱлышна. Шÿм-чон нимучашдыме куан дене теме, шуко шонымаш шочо. Самырык уста рвезе-ÿдыр-влак нерген посна каласыме шуэш. Катя Юркина архитектор лияш ямдылалтеш. Акак-шÿжар Оля дене Венера Глушковамыт сÿретче улыт. Кум самырык ава – Татьяна Токтарова, Лариса Еменгулова, Светлана Антонова – чылалан жапым муыт. Посна мутым Дмитрий Веденькин, Виктория Мамаева да Алёна Иванова нерген каласаш кÿлеш. Нунын кöргö вийышт кеч-кöмат чоҥешташ тарвата! Шукыж годым ме самырык тукымым вурсена, нунын тÿняончалтышыштым умылен огына мошто. А вет арам! Тыгай чолга да уста рвезе тукым мыланна у шÿлышым пуа, кызытсе саман илышлан шинчанам почеш. Самырык-влаклан ÿшанаш лÿдман огыл, уш-акылышт нунын пеҥгыде.
Кумыл нöлтын Шернур кундемлан, тудын калыкшылан, Зоя Михайловналан да Юрий пелашыжлан, родо-тукымыштлан кугу таум ойлем. Кеч-кушто лиям гынат, марий калыкын кумда чонжылан эре куанем. Шочмо марий калыкем öндалам да уэш вучен кодам «Кеҥеж сылнымутчо» семинарым.
Эльвира МОНАХОВА
Авторын фотожо
