18 ноябрьыште М.Шкетан лӱмеш Марий национальный драме театрыште Гор Николаевын «Звёздный час по местному времени» пьесыж почеш шындыме «Шӱдыран тат» спектакльын премьерже лиеш.
Сценыш лукмаште режиссёр Алексей Ямаев тырша.
Кодшо кечылаште мыланнат, республикысе икмыняр журналистлан, у спектакль гыч изирак ужашым ончаш пиал шыргыжале.
Сценыште артист-влак шкеныштым куштылгын да ӱшанлын кучат. Ӱмбалнышт кодшо курым 90-ше ийласе вургем улмат тидлан амалым ыштен докан.
– Спектакльыште лачшымак тиде пагыт ончыкталтеш. Тунамсе жапым кажныже, очыни, порын шарнена: мом ме чиенна, могай муро почеш куштенна, мо дене иленна… 90-ше ийлаште мыйын самырык, эн весела да сылне жапем эртен. Тидланак кӧра тиде произведений мылам моткоч лишыл, – репетиций деч вара чонжым почо Алексей Ямаев.
Гор Николаев тиде пьесым 1978 ийыште возен, калык тудым 1990-ше ийыште «Облако-рай» фильм гоч веле пален налын.
– Материал келшен: йылмыже куштылго, садлан сценыш лукташак шонен пыштенам. Тудым Зинаида Васильевна Долгова марлаҥден. Тыгодым авторын ойыртемжым арален кодымо, тидыже мемнан ончышылан келшенак толшаш, – ешарыш Алексей Анатольевич. – Кажне режиссёр, очыни, шкеж дене кеч изишак да келшен толшо спектакльым шында. Спектакльыште йӧратымаш теме тӱҥ верым айла: тымарте пуйто нигӧлан кӱлдымӧ семын илыше Коля трукышто йолташыже, пошкудыжо-влакын йӧратымыштым шижеш. Мемнанат кажнынан пошкудына уло, нунын дене кылна уло, нунын дене мутланена мо манын, иктаж гана шоналтенна? Пытартыш жапыште еҥ-влак утларакше шке семын илаш тӱҥалыныт, икте-весе дене шагал мутланат. Вашлийыт гынат, лач интеретыште але куткышуэм ушештарыше ужалыме рӱдерлаште…
Жанр шотым ончалаш гын – комедий, но драмыжат уло. Спектакль воштылашат, илыш нерген шоналташат таратышаш. Постановкышто действий ик кечыште эрта. Теве пеле пычкемыш сцене покшелне теҥгылыште Коля шкет шинча, шонкала, вуйжым пудырата. Тудым ик йодыш тургыжландара: поселко гыч каяш але каяш огыл?
– Тыгай йодыш жапше годым шукыштын, очыни, вуйыштышт пӧрдын. Самырык годым ала-кушко эре каяш, илышнам вашталташ тыршенна. Мыйынат самырык годым тыгайже лийын, – шонкала А.Ямаев. – Коля – спектакльын тӱҥ геройжо. Тудо – сай, проста айдеме, но, чаманаш кодеш, тудым чыланжак огыт умыло, воктен улшо еҥ-влак огыт акле. Спектакль гоч ме шкеннам да воктенысе-шамычым жапыштыже ужаш, нунылан полшаш, тӱткышым ойыраш кӱлеш манын умылышаш улына. Постановкышто чон шижмаш, илышын чынже ончыкталтеш.
Чынжымак, 90-ше ийла самырык-влакын ушышкышт волгыдо кышам коден гын, кугурак-влак ты пуламыр жапым вес семынрак шарналтат, вет лач тунам пел ий дене пашадарым тӱлен огытыл. А оксам ыштен налаш манын, шукынжо, ешым коден, ӧрдыж кундемлаш каеныт. Туге гынат ончылно садак чыла сай лиеш манын ӱшаненыт да вученыт.
Постановкым сценыш лукмаште режиссёр Алексей Ямаевлан усталык шӱлышан команде полша: декорацийым ямдылыше Сергей Таныгин, костюм шотышто художник Лариса Воробьёва, композитор Григорий Архипов. А ме палена, нуно ынде икмыняр спектакльым пырля калык ончыко луктыт.
– Музыкым возымо годым мыят пиалан 90-ше ийлашке кумылын «вончышым». Тунамсе илышым режиссёр, артист-влак рольым почын пуымышт, образым келгын чоҥымышт гоч ончыктат гын, семмастарлан, мутат уке, чыла тидым музык гоч почын пуыман, – палдарыш Г.Архипов. – Спектакль моткоч поро шӱлышан, садлан калыклан келша шонем.
Мо оҥайже, постановкым ончаш толшо-влак артист-влак ӱмбалне шке вургемыштым, риквизитыште шке арверыштым ужын кертыт.
– Йодмашнам калык колын, тидыже мемнам пеш куандара, вургемымат, магнитофоным, плеерым да молымат конденыт, – рашемдыш Алексей Ямаев. – А спектакль деч ончыч ончаш толшо-влакым ик жаплан тунамсе 90-ше ийлашке «пӧртылыктена». Нуным лӱмынак ямдылыме изирак программе дене куандараш шонена.
Спектакльыште тӱҥ рольым, Колюшым, Алексей Тетеринлан модаш ӱшаныме, а Натальым Наталия Алексеева ден Марина Воронцова, Вӧдырым Алексей Сандаков ден Алексей Юнусов, Татьяна Ивановнам Марина Почтенева ден Светлана Строганова, Валям Светлана Филиппова ден Светлана Сандакова да молат модаш тӱҥалыт.
Икманаш, постановко оҥай лийшаш, садлан тудым ончыде кодман огыл.
А.Байкова
В.Тумбаевын фотожо.
