Почмо омса кече
Россий Банк: палыме лийына
Тиде шыжым Россий Банк элна мучко почмо омса кечым эртарен. Йошкар-Олаште илыше да унала толшо-влакат кодшо каныш кечын тудын дене лишычрак палыме лийын кертыныт.
Россий Банкын Юл-Виче тӱҥ управленийжын Марий Элысе отделенийже – Национальный банкше воктеч ик гана веле огыл эртен каяш логалын – тудо олан рӱдыштыжак Палантай уремыште верланен. Но ик ганат кӧргышкыжӧ пураш пернен огыл ыле, а ты гана лач тыгай йӧн пуалте.
Адакше ты кечын тушто икымше гана курым наре ончыч тӱлымӧ документлам ончыктышт. Олмыктымо пашам шуктымо годым шукерте огыл нуным банк зданийын ик пӧлемыштыже муыныт. Нине документ-влак – кодшо курымысо 30-шо ийлаште возымо икмыняр аккредитив, счёт, серыш да телеграмме – историй могырым ончалмаште шерге улыт. Тӱлымӧ дене кылдалтше тусо увер СССР Госбанкын тунамсе пашаж дене палдара. Кугыжаныш банк элыштына шкетынак моткоч кугу пашам шуктен шоген: оксам озанлык оборотыш колтен да тудым виктарен, наличныйдыме расчётым ыштен, калык озанлыкын тӱҥ отрасльже-влаклан кӱчык жаплык кредитым пуэн, ялозанлыкым кужу жаплан кредитоватлен, бюджетын кассе гоч чумыргымыжым эскерен.
«Россий Банк: палыме лийына» лекций гоч уна-влак эше ик уверым пален налыныт: Россий Банкынат пашаже кумдаҥ толеш – мегарегулятор семын ыштымыжлан тений 10 ий темеш. Мом ончыкта ты мут? Тылеч ончыч тудо тӱҥ шотышто теҥген, тӱлымӧ системын да окса коштын толмын (оборотын) пеҥгыдылыкшылан мутым кучен гын, ынде чумыр финанс рынкым – банк-влак системым, страхований секторым, тӱшка инвестицийым, пенсий окса чумыргымым, шергакан кагаз дене пашам ыштымым – эскерен да виктарен шога. Але эше тудым банк-влакын банкышт маныт.
Ты кечын «ФинТех» площадкыште калык ик эн шуко лийын. Тушто кызытсе финанс технологий нерген изи лекций-влак курс эртен. Лекцийлаште оксам кассе гоч налме гыч тӱҥалын писын тӱлымӧ системе да оксам вигак кусарыме марте могай йӧн кучылталтме нерген каласкалыме.
Тылеч посна интерактивный локацийлаште эксперт-влак тӱрлӧ темым тарватеныт. Мутлан, окса шулдештмын (инфляцийын) кугу улмыжо экономикылан эҥгекым ыштыме, а изирак улмыжо эсогыл пайдале лийын кертме нерген мутым лукмо. Да тыгай мутымат колаш логале: экономике – парусан корабль гын, инфляций – мардеж. Сандене тудым эскерен шогыде ок лий. Нелылык деч утлынет гын, шке кӱсенысе оксан сита-укежымат калькулятор семын шотлашет перна. Але оксам кугу процент дене аралаш пышташ темлышын финанс пирамиде улмыжым кузе ончылгоч палаш, тыгак оксам кӱрын лукташ шонен пыштыше киберондалкалыше (кибермошенник) деч кузе утлаш лийме нерген оят пайдале ыле.
Финанс технологийым кузе палымым рашемдыме шот дене кугурак ийготан еҥ ден самырык студент-влак шке коклаштышт кибервашпижмаште уш-акылыштым терген ончышт. А изирак класслаште тунемше-влак ачашт-авашт дене пырля Российыште лукмо кагаз да тыгыде окса нерген рашрак пален налын кертыныт: тушто мо ончыкталтын, могай аралтыш уло. Але йомшо оксам кычал мумо шотышто шкем детектив семынат тергаш йӧн ыле.
Тыгай почмо омса кечыже молан эртаралтме нерген йодмылан Россий Банкын Юл-Виче тӱҥ управленийжын Марий Элысе отделенийжым – Национальный банкшым вуйлатыше Александр Волков тыге каласыш:
– Финанс пашам палымым калык коклаш шыҥдарымаш финанс культурым вияҥдаш полша. Тидыже экономикыште мо каен шогымым умылышашлан да финанс рынкын йӧнжӧ дене пайдаланен, а кӱлеш годым ондалкалыме деч аралалт моштышашлан кӱлеш. Адакше Россий Банкын пашаж дене рашрак палыме лиймаш финанс системым эскерен да виктарен шогымо шотышто кокытеланымашым кораҥда да калыкын ӱшанжым пеҥгыдемда. Теве могай шонымаш дене тыгай паша шукталтеш.
Почмо омса кечын Россий Банкын Йошкар-Оласе отделенийышкыже мияш кумылан улмыж нерген 800 утла еҥ йодмашым пуэн. Банкын пашаже да историйже дене моло кечынат палыме лияш йӧн уло – экскурсийлан возалтме нерген Россий Банк тоштерын сайтыштыштыже ойлалтеш. Ты тоштерыште лиймаш банк нерген чынжымак шуко пален налаш полша.
Юрий ИСАКОВ
Снимкылаште: банк вуйлатыше А.Волков; финанс пирамиде да киберондалкалыше-влак нерген мутланыме годым; окса нерген лишычын пален налыт; банкын тоштерыштыже.
Авторын фотожо
