Яра жапыште чон йодмо почеш еҥ-влак мом гына огыт ыште, могай гына паша ден сомылым огыт шукто?! Южыштыным пален налат да ӧрын куанет!
570 погынен
Мутлан, У Торъял поселкышто илыше 73 ияш Татьяна Юрьевна Мосунова пуйто уэш йоча годсо пагытышкыже пӧртылын да … уке, курчак дене ок мод, а нунылан вургемым пидын чикта. Кидмастар деке пачерышкыже мийымеке, изишак мутланымеке, тудо ик пӧлем омсам почо да мане: «Курчакем-влак тыште илат». Тушко пурен шогальым гын, вуйым кудо велыш савыраш, кудо вел гыч ончаш тӱҥалашат шым пале. Нуно чыла вере лийыныт: ӱстембалне, шкаф ден шкатулко ӱмбалне, лӱмын ыштыме полкылаште, диваныште! Ынем моктане, но мыят крючок денат, спице денат, мутлан, салфеткым, пӱкеныш пышташ, кӱварыш шараш изи ден кугу шартышым, кӱпчыквалым, кофтым, юбкым, тувырым, пальтом, йочамлан комбинезоным, пинеткым да ятыр молымат пидынам гынат, тиде ӱдырамашын чытышыже ӧрыктарыде ыш кодо. Ужыда (снимкыште), курчакше-влак тӱрлӧ кугытан улыт: иктыже – копа наре, весыже – кынервуй наре гай, кумшыжо – метр кутышан. Да теве мом шекланышым: иктыжынат вургемже весын гай огыл. Кажныжым тӱрлӧ узор дене пидме! Адакшым кажныжлан, эсогыл шеч кутышанжыланат, йолышкыжо я катам, я мотор изи кемым чиктыме! А вет тудын мӧҥгыштыжӧ 90 курчакше уло. Эше 180 курчакым йолташыже ден палымыже-влаклан «чиктен» пуэн колтен. Чылаже 570 тувырым, костюмым пидын!
Кажныжын лӱмжӧ уло
– Кӧлан могай вургемым ыштышашым кузе ойырен налыда? Кужун шонеда? – йодым.
– Уке-е. Кидем кузе «возеш», кузе кая, тугайым пидам. Але марте могайым ямдылен пуэнам, чылаштлан чыла келшен. «Мылам тыгай огеш кӱл» манын, эше иктат ойлен огыл. Чылашт кокла гыч эн йӧратыме курчакем – теве тиде, Паола, – мане да тудын велыш ончыктыш.
– Тудын лӱмжӧ уло гын, тугеже молыштланат пуэнда? – йодым.
– А кузе вес семын?! Конешне, – вашештыш Татьяна Юрьевна.
– Тыгай изинат?
– Тыгайынат! – мане.
– А кудыжлан могай лӱмым пуышашым кузе ойырен налыда?
– Курчакым ончен, лӱм-влакым ойлен каем. Кудо келшен толмыла чучеш, туге лӱмдем.
– Да Те кажныжын лӱмжым шарнеда?
– Шарнем, но мондаш тӱҥалынам. Тиде, мутлан, Эля, тиде – Вика, тиде – Саша, тиде – Ариша, тиде – Нина, тиде – Люба.
– Мыйын гай лӱманат уло, – куанен пелештышым да, ала мыйын гаяк коеш, шонен, тудын велыш ончальым. Тиде иктаж вич ияшрак мочката ӱдыр. Такшым … изиэм годсо фотокартычкым шарналтышым. Тушто мый тыгаяк йыргешке чуриян уламыс! Оҥай…
Весе нергенат лучо кызытак ойлен кодем. Мутланымына годым Татьяна Юрьевна деке ик ӱдырамаш тольо. Тудо курчакшылан вургемым пидыктен. Кидмастар шке пашажлан оксам огеш нал, яра ышта. Но еҥ-влак тауштымо семын я шӱртым, я эше иктаж-мом кондат. Тиде ӱдырамашат ик мундырам кучыктыш. Кайымекше, чылажымат ончен ситарымеке, чайым йӱын шинчышыла, мутланымашнам умбакыже шуйымеке, тудо темлыш:
– Тыланда кӱлеш?
– Кӱлеш! – уло кумылын каласышым.
– Могай келша – кеч-могайым ойырен налза, – мане.
– Огыда чамане? – йодым.
– Уке. А молан чаманашыже? Мый эше пидам, – вашештыш ӱдырамаш.
Крючок дене нунылан вургемым кидмастар тений май гыч веле пидаш тӱҥалын. Тымарте эре спице дене пидын. Да пел ий жапыште теве мыняр курчакым «чиктен» шуктен! Мый, шинчам дене чылаштым йыр ончен савырнымеке, иктым ойырен нальым. Тудыжат мыйын гаяк коеш! Иктаж 15 ий ончычсем гай.
Мо эшеат ӧрыктара: кажне курчакын вашталтен чикташ вес вургемже уло. Южыштын эсогыл – 8, 10, 15! А иктын, паледа, 80! Нунын чиемышт коробкалаште, шкенжын ойлымыж почеш, посна «чемоданлаште» аралалтыт. Кажнышкыже курчакын лӱмжым возымо. Да, ойлымыж почеш, вургемыштым тудо кажне кок арня гыч вашталта. Тынар жап шогылташ кузе ок ӧркане гын?!
Ончерымат эртарат
Тиде кумыл пашаже нерген пален налмеке, Татьяна Юрьевнам тӱрлӧ вере вашлиймашыш ӱжаш, выставыкыжым эртараш тӱҥалыныт. Мутлан, ӱмаште январьыште районысо рӱдӧ книгагудышто ончерже лийын. Тений октябрьыште У Торъял поселкысо школышто икшыве-влаклан нуным ончыктен да класс шагатлаште каласкален. Да арам огыл, вет тудо ныл ий – сулен налме канышыш кайымыж деч ончыч кок ий да тылеч вара тынарак жап – ты школын директоржо лийын. А такшым Татьяна Юрьевна Н.К.Крупская лӱмеш МГПИ-н физико-математический факультетшым тунем пытарен, да тунамсе Горьковский областьыште шочын-кушшо ӱдырым распределений почеш ты районысо Овалже школыш колтеныт. Тыге ныл ий тушто математикым туныктен. Туштак пелашыж дене палыме лийын, икмыняр жап гыч ешым чумыреныт. Кызыт ӱдырышт ден эргышт коктынат Москваште илат да пашам ыштат, уныкашт кушкыт. Вара райрӱдысӧ школышто труд урокым туныктышын верже ярсен, да поселкыш илаш кусненыт. Тылеч вара тудо 33 ий тиде предметым вӱден – ӱдыр-шамычым кочкаш шолташ, ургаш, пидаш туныктен. А рвезе-шамычын туныктышышт пӧръеҥ лийын.
Тиде пашалан чыла гаяк яра жапшым кидмастар кум ий ончыч гына пӧлеклаш тӱҥалын. Да тиде жапыште теве мыняре ыштен шуктен!
– А чылажат уныкана-влакын Антоша ден Катя курчакышт деч тӱҥалын. Умбакыже палыме-влак кондаш тӱҥалыныт, шкеат кевытлаште, интернет гочат наледенам. Ты пашалан тунар шӱмаҥынам – ынде чарненат ом керт ала-мо. Лишыл жапыште поселкысо йочасадыш миен толнем. Тушеч курчакышт-шамычым кондаш, у вургемым пидын чикташ да мӧҥгеш намиен пуаш шонем, – палдарыш Татьяна Юрьевна.
Тугеже, товатат, тиде пашаж дене тудо эше кужу жап «илаш да йӱлаш» тӱҥалеш.
Любовь Камалетдинова
Авторын фотожо
