Фермер Силиваев Н.В.
Посна улыт, пырля ыштат
25 ий озанлыкыште водительлан да механизаторлан ыштымеке, тудым кудалтен каяш да фермер лияш айдемым мо таратен кертеш? Окса веле мо? Шкевуя ыштен кертмылан ӱшанымаш – каласыш КФХ вуйлатыше Николай Силиваев.
Тынар ий ыштыме да лишылыш савырныше «Южинский» СПК-м кудалтен каяш тудлан куштылго лийын, шонеда? Озанлыкын шаланен толмыжо чонжым нултен. Нимом ужаш огыл манын, предприниматель деке чодыра пашаш куснен. Но тушто кужун кучалтын кертын огыл. Озанлыкым чаманенак, фермер семын мом ыштен кертмыжым ончыкташ шонен пыштен. Тӱҥалтыште шкем тергыме шот дене, а 2002 ий гыч официально пашалан пижын. Но шкетын огыл, эше посанажым, ончыч механизаторланак ыштыше пенсионер Дмитрий Иванович Сайдаровым, полшаш йодын.
Когылянышт 5,3 гектар дене пай мландыштым да эше аренде шот дене ешарен налыныт. А техникышт Т-40 гына лийын, сандене МТЗ-50 тракторым верештыныт да МТЗ-80 марте вияҥденыт. Вара кушкын толмо семын куатлырак тракторымат налыныт. Тӱҥалтыште пырчым веле ӱденыт, но кокымшо ий гыч пареҥге ден ковышталанат кумдыкым утларак да утларак ойыраш кӱлешлан шотленыт. А кызыт эн кугу ужашыже пакчасаскалан ойыралтеш.
– Пырче ден саскам ончен куштет гын, аралыме вер кӱлеш. Пижмаште, озанлыкын гаражше кундемыште, тошто пу склад лийын. Тушто ончыч пырчымак араленыт, но шолдырген ыле. Пулан колтынешт манмым колын, мый тудым шулдын нальым да, мӧҥгышкӧ рончен наҥгаен, угыч нӧлтен шындышым. Тыге пырчым опташ вер лие. Ынде саскам аралаш склад кӱлын. Ту жаплан озанлык панкрутыш лектын да погыжо «Марийский» ЗАО-н кидышкыже куснен ыле. Но ферме деч тораштак огыл кермыч дене оптымо ик склад яра гаяк шинчен гын, жаплан йодым, да пуышт. Тушто ковыштам аралаш тӱҥална. А пареҥгылан озанлык дечак кодшо да Изэҥер ялыште верланыше складым ЗАО деч тареш йодна. Вара икымшыжым тӱлен нална. Кокымшыжо тоштырак ыле гын, саскат начарын аралалтын. Сандене тудын олмеш, озанлык деч ончычак налын кодымо тошто гаражым кораҥден, уым профнастил дене нӧлтышна да шокшемдышна. Тушто пареҥгым аралыме верым ыштышна. Кызыт кок аралыме верыштыжат климат-контроль манме установкым шындыме да южтарыше системым келыштарыме, – радамлен нале Николай Васильевич.
Чаманен каласаш логалеш, тудо посанаж дене кужунак ыштен шуктен огыл – тудыжо илыш дене чеверласен. Йӧра, полшаш Константин эргыже кушкын шуын. Адакше пелашыже Лидия Андрияновна – сай эҥертыш. Пареҥгым да ковыштам поген налме але эрыктыме годым полшаш толшо ӱдырамаш-влакым лачак тудо вуйлата. Тылеч посна эреак ыштыше кум пашаеҥым (кок пӧръеҥым да ик ӱдырамашым) кучат. Сандене паша вийышт ситале.
Техникыштат ситышын уло: МТЗ-82 тракторыштак кумыт, гусеничный икте, эн куатанже – 240 имне виян ХТЗ-17221. Адакше тений «Еш ферме» программе почеш 4 миллион теҥге грант окса да шке ешарыме 2,8 миллион теҥге дене йӧнан «Алтаир» китай тракторым налыныт. Тидат пеш сай шӱкалтыш лийын. Вет саскам обрабатыватлыме да поген налме годым йӧнан технике дене писынрак ышташ лиеш.
– Теве ӱмаште ончыч йӱр чот оптыш, вара кужун кукшо шогыш, да пасу кошкен шинче. Сентябрьыште комбайн дене пареҥгым лукташ тӧчен ончымо – ок лий. Йӱр нӧрталтымеке веле пашалан пижме. Но комбайн пудыргыш. Олмыктымеке, мыняржым луктын шуктышна, мынярже кодо – йӱр опташ тӱҥале, кылмыктен шындыш. Шым-кандаш гектар наре пареҥгым йомдарышна. Лектыш улыжат 600 тонн наре лие. Тений сайын поген нална – 1060 тонн наре. А ковышта дене мӧҥгешла лекте. Йӱр пареҥгылан келшыше жапыште тольо гын, ковышталан кӱлмӧ годым кукшо шогыш. Тыге 400 тонн наре гына лекте, ӱмаште 600 тонн наре ыле. Пареҥгыжым 30 гектарыште шындена, ковыштажым – 10 гектарыште. Тылеч посна изишак йокарушменым (15-20 тонн наре) да кешырым (10 тонн наре) куштена – договор почеш колтен шогаш, – рашемдыш КФХ вуйлатыше Николай Силиваев.
Тыште ончен куштымо саскам налын ужалкалыше-влаклан колтен шогымо дене гына огыт серлаге. Шкештат шупшыктат: Йошкар-Оласе предприятий ден кафелашке, но утларакше Кировыш. Кажне арнян – 8-10 тонн дене. Лӱмын МАЗ фургоным налыныт. Весын гоч колтымеш, шке намиен пуаш утларак пайдале, маныт. Тидлан йӧныштат да кумылыштат уло. Ача ден эрге посна фермерлан шотлалтыт гынат, пашам пырля ыштат. Мландышт иктешыже 100 утла гектарыш погына. Пырчым куштымымат чарнен огытыл, тудым верысе калыклан ужалат. Тыге нунымат пашалан, вольыкым ончаш да йодмышт годым полшаш, кумылаҥдат.
Юрий ИСАКОВ
Снимкылаште: Н.Силиваев «Алтаир» тракторжо воктене; эргыже К.Силиваев – пареҥгым аралыме склад ончылно; пареҥгым сеткыш оптен ямдылыме.
Авторын фотожо
