Кодшо каныш кечылаште йӧратыме Йошкар-Олана 438 ийым темымым палемдыш. Тидлан пӧлеклалтше пайрем тений моткочак кумдан эртыш.
Южо мероприятийже такшым 5 августыштак тӱҥалын. А шуматкечын да рушарнян, манмыла, олан кажне лукыштыжо могай-гынат программе лийын, сандене рӱдолаште илыше да унала толшо-влак чыланат шканышт келшыше концертым ончен, куштен, мурен, модмашке ушнен… кертыныт! Но кажнышкыже, очыни, ик еҥат миен шуын огыл. Тиде вет манаш веле: 20 утла площадкыште мероприятий-влак лийыныт! Теве мыят пайрем кузе эртыме нерген тыланда, пагалыме лудшына-влак, каласкалаш манын, кеч-можымат шке шинчам денак ужаш шоненам ыле гынат, … шым керт!
Икымше кече
Икмыняржым палемден кодаш гын, пайрем тыгерак эртен. 6 августышто 11 шагатлан Йошкар-Олаште, Ленин площадьыште, пайремым торжественно почыныт. Тылеч вара Сеҥымашын ХХХ идалыкше лӱмеш тӱвыра полатыште концерт лийын. А тиддеч ончыч, 8 шагатланак, Патриарший площадьыште автойӱк фестиваль тӱҥалын да кечыгут манме гаяк шуйнен. Кажныже, утларакше рвезе ден пӧръеҥ-шамыч, шке транспортшын йӱк шотышто «вий-куатшым» ончыкташ тыршен. 9 шагатлан гын кумылан-влак ХХХVIII «ужар марафоныш» ушнен кертыныт. Старт Чарла Кремльыште пуалтын. 10 шагатлан Чавайн бульварыште молгунамсе семынак «Мастар-влакын олашт» почылтын. Рӱдӧ каныме паркыште физкультурым йӧратыше-шамыч «Бодрая Йошка» зарядкыш ушненыт. Тыгак «Куштылго еҥ-влак» южышто чоҥештылме фестиваль эртен. Кугу шар-шамыч поснак шукын рӱдола ӱмбалне касвелеш чоҥештыльыч. «Юж кишке-шамычын» фестивальыштат кумылым савырен. Чотракше йоча-влаклан келшен. Парашютист да канат дене коштшо-шамычын выступленийыштым гын, очыни, чыланат куанен онченыт.
Тиде жапыштак Патриарший площадьыште национальный кухньо фестиваль эртен. Ямдылыме сийым тушко мийыше еҥ-шамычат тамлен кертыныт.
Но нунын кокла гыч шукынжо марбургерым ыштымым онченыт да тудым кочкын ончаш изин-кугун вученыт. Программе дене келшышын, тудын презентацийже 16 шагатлан лийшаш ыле да ты жаплан мыят тушко лӱмынак мийышым. Но эше шуктен огытыл ыле. Иван Антропов мемнан деке лишеме да пел шагат наре гыч толаш темлыш. Умылаш лиеш: вет тудо шке командыж дене адакат рекордым шындаш ямдылалтын. Кеч пытартышыжым 8 июльышто, Еш, йӧратымаш да ӱшанле улмо пайрем кечын, шынден веле ыле.
Ты гана марбургерым ышташ мом да мыняре кучылтын огытыл?! Шыл гына 240 кг кӱлын! Тыгак 40 кг помидор, 30 кг йошкар шоган, 30 кг кабачок ден тынарак шинчалтыме кияр, 40 кг сыр, 55 кг соус, ошвоҥго гыч 16 кг соус, тынарак бекон каен! Эн кугу ойыртемже кешыр сокым ешарымаш лийын. Чыла тидын гыч 857 кг нелытан, 178 см диаметран марбургерым ямдыленыт. Тидлан кок шагат наре жап кӱлын. Тыге уэш у тӱнямбал рекорд шындалтын. Тидым ты ганат «Достояние нации» тӱнямбал реестрын тӱҥ редакторжо Маргарита Железнова пеҥгыдемдыш. Икманаш, Марий Эл кертеш! Тидым эше ик гана ончыктыш.
Марбургерым ямдылымаште Федераций Советын вице-спикерже, Марий Эл деч сенатор Константин Косачеват изишак тыршыш.
Эх, жалке, ты гана тиде ойыртемалтше сийым кочкын ончаш ыш логал. Тамле лийын докан…
Кӧ кочкын гын, тудо темше мӱшкыр дене Ленин площадьыш куанен ошкылын. Кеч мыйын гайжат шагалын огыл лийыныт докан. Туштыжо «ЭтноLife – звук Евразии» проектын финалистше-влакын икымше концертышт эртен. Чыным ойлаш гын, кызытсе жаплан келыштарыме ойыртемалтше тӱрлӧ калык семым, йӱкым ончаш погынышо-влак кокла гыч тӱҥалтыште чыланжак ышт умыло да шыпрак колыштыч. А вара эсогыл пырля мураш, кушташ тӱҥальыч. Участник-шамычын лӱмыштымак каласен кодаш кӱлеш, шонена. Тиде GURUDE (Хакасий), Vetkafolk (Москва), ILMU (Карелий), «Дара Яра» (Москва), «Иное-иное» (Дагестан), Вероника Ушолик (Чукотка), Сайлыко (Тыва) лийыныт. Паледа, кажныжын выступленийжым колыштмо годым могыр коваштылан копыж-ж чучо! Могай нуно тале, ойыртемалтше да кумылым савырыше йӱкан улыт! Кажныже чынже денак моткочак кугу кӱкшытан музыкант ден мурызо!
Тиде концертыште шкенан марий мурызо ден коллективна-влакат погынышо калыкым куандарышт.
Тыште мероприятий 22 шагат марте шуйнен. А 21 шагатлан Патриарший площадьыште чапланыше «Фабрика» группын концертше тӱҥалын. Ты амал дене, очыни, шукынжо кудыжым ойырен налашат ӧрыныт, вет тиде концертымат ончымышт, Российысе шӱдыр-шамыч декат кайымышт шуын.
Кеч тиде жапыштак эше Ленин лӱмеш тӱвыра полат ончылно концерт, вара дискотеке эртаралтыныт, Г.Константинов лӱмеш академический руш драме театр ончылно самырык мурызо ден кавер-группо-влак шке мастарлыкышт дене палдареныт да кажнышкыже еҥ-влак ятырын погыненыт ыле гынат, эн шукын содыки Патриарший площадьыш чумыргеныт. 21 шагат лишан да варажат калык, паледа, тушко пуйто эҥерла йогыш! Тидым ужын, южышт эсогыл «мыланна шогалашыже верат огеш код ала-мо» манын тургыжланашат тӱналыныт ыле. Чынжымак тунам тушто, кузе ойлат, олмалан камвозаш вер кодын огыл докан. А ме гын, тыге лекте, «Фабрика» группын концертшым эн ончылнак ончен шогышна.
Тылеч ончыч сценыш Марий Эл вуйлатышын пашажым жаплан шуктышо Юрий Зайцев ден Федераций Совет председательын алмаштышыже Константин Косачев лектыч да погынышо-влакым пайрем дене саламлышт.
– Тиде – олаште илыше, чонышт да шӱмышт дене Йошкар-Ола дене пырля улшо еҥ-влакын пайремышт. Мый ӱшанем: пырля ме шуко ыштен кертына. Тыге шотлем: олаште илыше-влак тиде – ик команде, а мый ты командын членже улам. Чыладамат уло кумылын саламлем да республикын рӱдолажлан улан илышым, пиалым да чыла эн порым тыланем. Пайрем дене, пагалыме йолташ-влак! Пайрем дене, Йошкар-Ола! – саламлыш Юрий Зайцев.
Константин Косачев гын тыге ойлыш:
– Таче мый, 6000 километрым кудалын, Россий Федерацийын 16 субъектше гоч эртен, тышке тольым. Кушто лийынам, чыла вере йодыныт: «Те кушеч улыда?» «Марий Эл гыч», – вашештенам. Да кӧ дене гына мутланен омыл, чылан ойленыт: «Палена». А кунам рӱдолана Йошкар-Ола манынам, ойленыт: «Тиде олам палена. Тудо чапле, мотор, весела». Йошкар-Олан чапше кӱшнӧ. Ынде мыланна тиде поянлыкым (достоянийым) обшероссийскийым, ала тӱнямбалсымат, ыштыман.
Концерт деч вара 22 шагатлан рӱдоланам тулсавыш эшеат сылныракым ыштен волгалтарыш. Тыге пайремын икымше кечыже мучашлалте.
Кокымшо кече
Эрлашыжымат шагал огыл мероприятий вучен. 10 шагатлан Крутой оврагыште Мэрын кубокшо верч автокросс дене таҥасымаш тӱҥалын.
Патриарший площадьыште гын тиде жапыште сап сёрфинг дене «Красный город» костюмироватлыме фестивальлан ямдылалтыт ыле. Эн ончычак тушто сап-доска манмым кид насос дене пуэн овартыме шотышто конкурс лие. А вара участник-шамыч тыгай оҥашт дене Изи Какшан деке волышт. Нунын коклаштыже кӧ гына уке ыле: «единороган леди», йошкар шляпан «француженке», викинг ден пират-шамыч, «Человек-паук». Пытартышыже изирак ийготан рвезе-шамычлан путырак келшен. Сандене шукын пеленже фотографироватлалтыч.
Участник-шамыч коклаште Йошкар-Олан мэрже Евгений Масловат ыле. Тудо иктаж персонажын костюмжым огыл, а марий тувырым чиен, фестивальыш ушнен! Пеш келшыш! Адакшым сап-доскаштат ласкан да тыгодым пеҥгыдын шогыш.
Рӱдӧ каныме паркыште гын кечывал деч вара чия фестиваль эртен. Кӧ тушко миен гын, товатат, иктат ару «аралалт» кодын огыл.
Патриарший площадьыштак Yappy Truck контентын мобильный академийже эрденак шке пашажым тӱҥалын да кас марте ыштен. Тидыже самырык-влаклан утларак лишыл лийын. Арам огыл кугу-у машина воктене да йырже ӱдыр-рвезе-шамыч ятырын улыт ыле.
Кастене ты площадьыштак тӱрлӧ мурызо, группо-влак мастарлыкыштым ончыктышт. «Чай вдвоём» дуэтын ончычсо участникше Стас Костюшкинын выступленийже погынышо-влаклан ик эн чот келшыш докан.
Кок кече шуйнышо пайремыште кушто мо лиймым чылт чылажым ик ты возымашке пурташ огешак лий, паледа. Туге гынат тӱҥжым умылышда, очыни: Йошкар-Олан кечыже моткочак веселан эртен!
Любовь Камалетдинова
