Тений 4 февральыште «Марий Эл» газетлан 110 ий темын.
Эн ончыч тудо «Война увер» маналтын. Кундемыштына икымше савыктыш марла, удмуртла да татарла лектын. 110 ий жапыште газет лӱмжым икмыняр гана вашталтен: «Ӱжара» (1917), «Йошкар кече» (1918), «Марий коммунист» (1931), «Марий коммуна» (1932), «Марий Эл» (1991). Павел Петрович Глезденёвын тӱҥалме газет пашам варажым вес уста да чапым налше еҥ-влак шуеныт. Таче ты суапле пашам редакцийыште тыршыше 20 еҥ шукта.
Шукерте огыл Илалше-влакын кечыштлан редакцийыш ветеранна-влак толыныт ыле. Нуно газетыште пашам ыштыме жапыштым пеш порын шарналтен шинчышт. Коллективна чынжымак усталык шӱлышан. Шукынжо самырык годымак пашаш толыт да тышан сулен налме канышыш лекмеш кодыт. Редакцийнан тӱҥ поянлыкше – тӱрлӧ ийлаште тыште тыршыше-влак. Чылан марий улыт, шочмо йылмым арален, вияҥден толмо верч чон йӱлен ыштат. Журналист-влак чӱчкыдын яллаш командировкыш лекташак тыршат, вет газетнам тӱҥ шотышто ялысе-влак налыт. Лач нуныланак ме тыршена, нунын илышыштым газет лаштыкла гоч ончыкташ, шинчымашыштым пойдараш тыршена. Коллектив дене канашат тыглай огыл, иктаж-могай у верым ончал савырнаш, ум пален налаш манын лектедена. Чодыра емыжымат погаш тӱшкан кудалыштына. Ветеранна-влакын пашам ыштыме жапышт нерген шарнымашышт кумылым нале, савыктымак шуэш:
Светлана Белкова, М.Шкетан лӱмеш Марий кугыжаныш драме театрын сылнымут пӧлкажым вуйлатыше:
– Паша гыч кайымекат, газет дене кылем кӱрылтын огыл. Театрыште ыштымылан кӧра театр илыш нерген «Марий Элыш» веле огыл, моло газетышкат возаш логалеш. Редакцийыште ыштымем годым кугу опытым погенам. Саде опыт, практике – тиде кугу поянлык, тачысе пашаштемат эҥертыш. Редакцийыште ыштыме нерген возашат шонем, да кызытеш жапым муын ом керт. А шарналтешыже утларакше пашам тӱҥалме пагытак. Теҥгечысе кече семын чонышто ила. Шарнем, редакторын алмаштышыже Василий Тихонович Иванов мыйым, самырыкым, теле кӱчык кечын Марий Турек район Сардаялыш Сеҥымаш парадын участникше нерген материалым ышташ командировкыш колтен. Ямдылыме статьямым лудын лектын, да келшен огыл, угыч командировкыш каяш логалын огыл мо. А тунам тушко автобусшат коштын огыл, корныжат начар лийын… Но чыла тиде мемнам шуарен гына. Кугурак-влак мыланна порым гына шонен туныктеныт. Василий Тихоновичымак налаш гын, куратор семын лудмыж годым тӧрлатыме кажне мутшо статьям саемден гына. Таум гына нунылан ыштем. Нуно огыл гын, мый тыгай кӱкшытыш омат шу ыле, очыни.
Иван Речкин, «Марий Эл» увер агентствын фотокорреспондентше:
– Мый самырык вӱр модмо пагытыште «Ямде лий» газетыште ыштенам. Вара йӧн лектын, кушмо пагытыште «Марий коммуна» газет редакцийыш толынам. Кузе икымше кечын пашаш тольым, туге Марий Турекыш командировкыш колтышт. Вес кечын лекше номерын икымше полосажлан материалым кондаш кӱштышт. Опытем лийын, сандене кӱштымым писын ыштенам. А командировкыжо тунам пеш чӱчкыдын лийын. Южгунамже ныл шагат эрденак каяш логалын, тунам вет газет кажне кечын лектын, сандене чыла шукташ кӱлын. Юмылан тау, тунам редакцийын кок машинаже лийын. Шуко вере кошталтын, шарнымашат ятыр. Тыштак еҥ-влак дене мутланен моштымо мастарлыкым погенам. Мутлан, ялыште вольыкым ончышо, доярке-влакым фотографироватлаш кумылыштым савырен мошташ кӱлын. Шке чапымат тыштак нӧлталынам. Коллектив дене тӱшкан каныме семын турнявӧчыжым погаш веселан лектын коштмат шарналтеш. «Марий Эл» газетлан таум гына каласынем.
Ольга Козырева, кужу жап корректорлан ыштен:
– Редакцийыш 1978 ийыште толынам. Ончыч кусарышылан, вара библиотекарьлан ыштенам. Корректорлан куснаш йӧн лекмек, у пашаш вонченам. Тунам корректоржо кызытсыла коктын огыл, а кудытын лудынна. Ик еш гай, ваш келшен, пашам ыштенна. Корректор паша творческий огыл гынат, тудын деч посна газет сомылышто нигузе ок лий, ответственостьшат кугу. Шарнем, икана «яндар вуй» лийынам. Газет лаштыкыште Горбачёвын лӱмжӧ дене кылдалтше йоҥылыш каен. А тунам кӱшычын эл вуйлатыше-влакын лӱмыштым возыман материалым чот эскереныт. Кажне запятойлан, тӧрлатымылан иктаж-могай наказанийым палемден кертыныт.
Зинаида Шабалина, кужу жап приёмный секретарьлан ыштен:
– «Марий Эл» газетыш секретарьлан пашаш тунамсе тӱҥ редактор Александр Абдуловын ӱжмыж почеш толынам. Тылеч ончыч тудынак вуйлатыме «Кугарня» газет редакцийыште ыштенам. Паша опытем лийын, сандене чыла шукташ тыршенам. Эрдене кандаш деч ончычак толам да кастене кандаш шагат деч вара каем ыле. Шке тӱҥ пашам деч посна текст-влакымат печатлаш логалын. Александр Саликович гай сай вуйлатыше дене кеч-могай пашам шукташ куштылго. Тудо шке пашаеҥже-влак верч эре колянен да тыршен. Сандене пашашке уло кумылын коштынам.
Ирина Печникова, кужу жап вёрстко пашаште ыштен:
– Газетыш завод гыч толынам, программист лийынам. Творческий коллективыште еҥ-влак дене ышташ куштылгырак. Эшежым тыште пырля театрыш, моло мероприятийыш кошташ йӧн лийын. Тидыже кеч-могай коллективымат утларак лишемда. Тыште эре улан тунемаш логалын. Газетым веле огыл, книгамат верстатленам. Тау пырля пашам ыштыме йолташ-влаклан: Павел Шакировлан, Юрий Исаковлан. Ончычсо пашаште чыла шке программироватлыме гын, тышке толмеке, ямде макет почеш ышташ логалын. Икана депутат олмеш трактористым газетыш йоҥылыш лукмемат шарналтеш. Тӱҥ редактор Василий Матюшев деч вурсалтынамат. Тиде кызыт шыргыжалын шарналтем, а тунам…
Михаил Скобелев, «Марий Эл» увер агентствын фотокорреспондентше:
– Мыйын садым тӱзатыме хоббием редакций паша дене командировкыш коштмо гычак тӱҥалын. Ола воктенысе Кузнецово селаште тӱҥ редакторын алмаштышыже Леонид Кудряшовын агроном йолташыже ила ыле. Тудын деке чӱчкыдын пуренна. Тудак мыланем эн ончыч кум олмапум пуэн колтен. Иктыже тачат шуко олмам пуа. Ола воктенысе Митькан гыч сай палымем пӱкшвондым пуэн, тудат иланен. Параньга район Олор гыч икмыняр тӱрлӧ лӱмегожым конден шынденам. Кызыт чыла нине кушкыл-влак садыштем кушкыт. Тений олмапу ден виноградым налынам. Кеч ондак шындыме виноградем шукертак саскам пуа. Тудым редакцийыштак бухгалтерлан ыштыше Антонида Уракова пуэн.
Светлана Носова ямдылен
Снимкыште: мемнан ветеран-влак.
Михаил Скобелевын фотожо
