Лӱмгече
Пагалат, шарнат, кугешнат
Морко район Кӱчыкэҥер ялын чапланыше эргыже, марий калык поэт Миклай Казаковын шочмыжлан – 105 ий
Манаш веле, Миклай Казаков марий мутмастар-влак кокла гыч эн самырык – 21 ияш – СССР Писатель ушемыш пурен, эн ончыч Марий АССР-ын калык поэтше лӱмым налын, улыжат шкетын Совет элнан кугыжаныш (Сталинский) премийже дене палемдалтын… А вет тудо Кӱчыкэҥерысе тыглай марий ешыште шочын, пӱрымашыжат куштылго лийын огыл, но лӱмлӧ мутмастар марте кушкын, калыкнан кугу пагалымашыжым сулен.
Таклан огыл поэтын лӱмгечыжым кызытат республикна мучко школ ден книгагудылаште палемдат. Теве Волжский район Ӱлыл Азъял книгагудышто тидын лӱмеш «Мемнан уремыште пайрем» лирике шагатым эртареныт. Параньга район Элпанур книгагудышто, поэтын книгалажым чумырен, выставкым ыштеныт. Йошкар-Оласе 17-ше номеран школышто тудын усталык корныж нерген стендым ямдыленыт. Социальный сетьыш пураш гын, тыгай увержым кажне гаяк районышто муаш лиеш дыр.
А шочмо Кӱчыкэҥер ялыштыже, Н.И.Казаков лӱмеш сылнымут-краеведений тоштерыште, Николай Ивановичым кажне шочмо кечынже сортам чӱктен уштат, шарналтат. Тиде ганат тоштер вуйлатыше Галина Сошина лӱмгечын кумылан-влакым тушко чумырен, экспозиций дене палдарен да мутланымашым тарватен.
– 1979 ийыште Николай Ивановичын пера йымалныже «Эх, Ивукшат!» изирак книга шочын. Тудым автор шочмо ялысе калыкшылан, пошкудыжо-влаклан пӧлеклен. Тоштерыштына ты книга ик экземпляр гына аралалтеш, сандене тудым кидышке налын лудаш черет. Книгашке новелле сынан 18 изирак ойлымаш пурен, чылажат ял калык да илыш нерген: «Руаш Метрий», «Патки кугыза» да молат. Школ илыш нерген шуко возен. Возымо кажне шомакше мемнан чонлан келшыше да шерге. Ийгот эртыме семын – чотрак да чотрак. Ойлымаш-влакын тӱҥ геройжо – Ивук, нӧргӧ йоча. Тиде Миклай Казаков шкеже, да тушто автор изи годсыж нерген мыланна Ивук гоч каласкала. Кудыжым сайын шарнен кодын огыл гын, Ониса ден Настасий павайла деч йодышт рашемден, – каласыш телефон дене Галина Климентьевна.
Настасий павайже – тиде мыйын Анастасия Николаевна Николаева ковам. Миклай Казаков дене кутырен шинчымыштым ончыктышо фотом тоштерыште ужынам ыле, ынде тудым тоштер вуйлатыше телефон дене войзен налын колтыш, да лудшо-влакланат палдараш уто огыл, шонем.
Лӱмгечым палемдымашке тоштерыш пошкудо Эҥерсола школ гыч туныктышо Эльвира Александрова дене пырля тунемше-влакат толыныт, поэтын почеламутлажым лудыныт. Эҥерсола книгагудо вуйлатыше Вероника Ивановат ты кечын тыште лияш кӱлешлан шотлен, ваштарешак верланыше сурт гыч тоштерын йолташыже Людмила Щавинская-Курсова дене вашлийын кутыралтен. Нунымат фотошто ужына – М.Казаковын книгаж дене палыме лийыт. Теве чыла тидыжак чапланыше мутмастарнам пагалыме да шарныме нерген ойла.
Но лӱмгечым палемдымаш тидын дене гына ок пыте – 10 февральыште Морко посёлкысо М.Н.Янтемир лӱмеш сылнымут-этнографий тоштерыште район кӱкшытан «Казаков лудмаш» поэзий пайрем-конкурс эртаралтеш. Тушто почеламут ден прозым эн сайын лудшо-влак мастарлыкыштым ончыктат.
Юрий ИСАКОВ
Снимкылаште: М.Казаков; М.Казаков ден А.Николаева; Э.Александрова тунемшыже-влак дене пырля; В.Иванова ден Л.Щавинская-Курсова.
Тоштер гыч налме фото
