Ӱдырем Кавказ гыч мӱкш погымо пеледыш шыркам конден. Атым почат да йырваш тугай тутло пуш шарла – шӱлен от тем. Тыгайжым, чынжымак, кочмет веле шуэш. Палынем ыле, шырка кӧлан да могай чер деч пайдале? Тудым кунам да мыняре кочман?
Л.ДАНИЛОВА
Звенигово район
Шырка – мӱйын ик эн тӱҥ ингредиентше. Мӱкш пеледыш гыч лачшымак тудым пога. Тыгай шырка пеледышыште улшо деч пайдалырак, молан манаш гын насекомый тудым шӱвылжӧ дене нӧрта да айдемым, мутлан, аллергий гай ситыдымаш шуэнрак авалта.
Мӱкш погымо шырка пайдалыкше дене шергакан. Пеледыш шырка – тиде пӧръеҥ половой клетке, тудо шытыше нӧшмым «пукшаш» палемдалтын, сандене тушто чыла организмлан кӱлешан вещества: белок, коя, углевод, тӱрлӧ витамин, минерал, антибиотик – уло.
Шырка нервым лыпландара, омо йоммо деч полша, депрессийым чактара, сандене тудым поснак вуйуш дене пашам ыштыше да стрессым чытен илыше-влаклан кочкаш пайдале.
Иммунитетым пеҥгыдемда – кылмен але вирусым авалтен черланыме лӱдыкшым иземда.
Шӱм-вӱргорно системылан пайдале – вӱргорно стенкым пеҥгыдемда.
Капкыл нелытым иземда – вещества алмашталтмашым чолгаҥда, токсиным пытара да организмыште коя тканьым шагалемда.
Утыждене тургыжланыме але физический нагрузко деч вара нормыш толаш полша, сандене тудым поснак операций але нелын черланыме, пашаште, тунеммаште, ешыште кугу стресым чытыме деч вара кочкаш пайдале.
Тӱжвал тӱсым саемда – коваште тазарак, ӱп нугыдырак да моторрак, а кӱч пеҥгыдырак лийыт.
Шыркан пайдалыкше мӱкшын тудым могай кушкыл гыч погымыж денат кылдалтын.
Эвкалипт гыч погымо шырка антибитик гай виян, кылмен черланыме да нерге тургыжландарыме годым полша.
Агытанора (боярышник) да шуанвондо гыч кондымо шырка вӱргорно стенке ден шӱм чогашылым пеҥгыдемда.
Пупурса (акаций) лыпландарыше виян.
Вӱдуа, апельсин пушеҥге, эвкалипт гыч кондымо шырка вартыш тонизироватла.
Тимьян вуйушым саемда.
Яҥгаршудо (вереск) гыч погымо шырка шекшкалташте погынышо кӱм лукташ, простатым эмлаш полша.
Розмарин шолын пашажым шотыш конда.
Лаванде аппетитым саемда.
Шырка дене шӱм-вӱргорно системын пашаже пужлымо, иммунитет лушкымо, чот нойымо, мокш тургыжландарыме, шӱлымӧ корнын черланымыже, кочкышым шулыктарыме паша локтылалтме, гипертоний годым эмлалтыт.
Тиде продукт поснак кугу физический да эмоциональный нагрузкым чытыше пӧръеҥ-влаклан пайдале. Тудо тыгак кутан кундемысе вӱргорнылан сайынрак кошташ, ӱдырамашым тӱлаҥдаш йӧным ышта.
Ӱдырамаш-шамычым чӱчкыдынжӧ уто нелыт, ӱп ден кӱчын качествышт, тыгак коваштын куптыргымыжо тургыжландарат. Шырка нине ситыдымашымат тӧрлатен кертеш, вет тудо ӱдырамашын капкылжым клетке кӱкшытыштӧ самырыкемда. Шырка поснак мӱшкыран ӱдырамашлан пайдале.
Йоча организм чарныде гаяк вияҥеш, сандене тудлан пеш шуко чоҥымо материал кӱлеш. Ты шотышто поян химический составан шырка келшен толеш. Арам огыл педиатр-влак ача-ава-шамычлан шочшыштлан мӱкш погымо шыркам пукшаш темлат.
Калык эмлызе-влак кугыеҥ-шамычлан кечыште 3-5 изи совла шыркам кочкаш темлат, йоча-влаклан – 1 изи совлам. Шыркам йылмыш пыштен шупшаш пайдале. Тылеч вара 20-30 минут нимом йӱман, кочман огыл. Эмлалме жап – 1 тылзе.
Маргарита ИВАНОВА ямдылен
М.Иванован фотожо/»Марий Эл» увер агентстве
ТЕМЛЫМЕ ЙӦН ДЕНЕ ПАЙДАЛАНЫМЕ ДЕЧ ОНЧЫЧ ВРАЧ ДЕНЕ КАҤАШЫЗА!
