Идалыкыште ик тыгай кече уло, кунам ме пӱртусын пуымо ик поянлыкшым, Вӱдым, чапландарена. Тудлан вуйнам савена, тауштена, тудын полшымыж денак тазалыкнам пеҥгыдемдаш тыршена. Вӱд модмо кечын кеч-могай верам кучышо еҥжат чыла ты йӱлам шукташак тырша.
Мутат уке, кажныже шке семынже, но тидын годым ученый-влакын ойлымыштымат шотыш налыт, очыни. Айдеме шкежат 60-70 процентлан лач вӱд гыч шога. Лач вӱд тудын кажне клеткышкыже кислородым, кӱлеш веществам намиен шукта, оккӱлжым организм гыч эрыктен луктеш. Медик-влакын ойлымышт почеш, айдеме вӱд деч посна арня наре гына илен кертеш. Шоналташ гын, вӱдын ни тамже, ни пушыжо, нимогай калорийже, эсогыл тӱсыжӧ уке, а могай тудо мыланна кӱлешан! Мыланна веле огыл, тӱнясе уло чонанлан. Эсогыл пеш изи бактерийжат тудын деч посна илен лектын ок керт. Ученый-влакын ойлымыштлан ӱшанаш гын, вӱдыштӧ кум атом уло, кокытшо водородын да иктыже кислородын. Учёный-влак але марте умылен огыт керт: кузе нине кум атом икте-весе дене кылым кучат?
Вӱдым ме пӱртӱсыштӧ ий, тӱтыра, лум, пар семынат ужын кертына. Юмылан тау, мландывалне тудо ситышын. Ик Тихий океанымак налаш, тудо улшо чыла материк кумдык деч кугу маныт. Вӱдак мемнан климатнам ышташ полша. Теве Крешене кечылан шукыж годым эре чатлама йӱштӧ лийын гын, тений уремыште йӱран лум лумын, палынак левештен.
Марий калыкнат Вӱдавам ожнысек шотла. Санденак кундемыштына таве, памашинча-влак шнуй верлан шотлалтыт. А кажне памашыже мыланна вӱдым веле огыл налаш, чывылтлаташ, чоным эрыкташ, ончыкылык илышым шотыш кондаш йоным пуа…. Кажне марий еҥ памаш деке кугу ӱшан дене коштеш. Эсогыл южо вере У ий йӱдым лачшымак памаш вӱдым налаш мият. Санденак памашшинча-влакым калыкна эрыктен, тӱзатенак толеш. Эсогыл тушко лӱмын кумалашат коштеш. «Вӱдава, ший оксамым нал, шер теммеш йӱаш да йӱштылаш тыныс-эрыкым пуэн шого. Колым кучаш полшо, леве йӱрым колто, мланде ӱмбалсе кушкылым йӱктӧ, куандаре. Вӱдава, шонен я шоныде йоҥылыш лиймылан савырым ыште, пореш колто. Ончыкыжо Тыйым йӧратен илаш, яндар вӱдетым арален илаш мутым пуэна». Кузе йомартлын йоҥга Вӱдавалан пелештыме кажне шомакше.
Учёный-влакын шымлымышт почеш, 18 гыч 19 январь йудым Кече системысе планете-влак, тыгак Мланде, сандалыкыште галактический кумдыкын гравитационный пасужо вашталтмылан кӧра Кечын посна ойыртемалтше облученийышкыже логалыт. Тидын годым Мланде тугай энергетический каналыш логалеш, кунам мландывалнысе чыла вӱд структуржым вашталта. Тудо чын форман, куд лукан лиеш. Эшежым Крешеньылан йӱштӧ шога да чыла вере гаяк, поснак черке пашаеҥ-влак, кумалме йӱлам шуктат. А вӱд ий состоянийыште кумалме дене шыҥыше энергетикым сайрак шупшеш. Калыкынат ты кечын вӱдым чапландарымыже, кумалмыж дене ты поро шӱлышан энергетикетым эшеат вияҥдаш полша. Лач тыге умылтарат шанчызе-влак. Вет поро шомак, шонымаш вӱдым веле огыл сай велке вашталтен кертыт, чонымат куандарат. Сандене ты кечын вӱд чынжымак шнуй виян. Тидлан ӱшаныман веле.
Тений Марий Элыште Крешене кечын йӱштылалташ 14 верым лӱмын келыштарыме. Чынжымак келыштарыме, молан манаш гын вӱдыш пурен лекташ йӧнан лийже манын, ешартыш кучышым, тошкалтышым, ырен лекташ, вургемым кудаш-чияш верым монь ыштыме. Йӱштылмӧ верыш корнымат эрыктеныт. А ты кечынже тушто утарыше, медик-влак дежуритленыт. Йошкар-Олаште тыгай вакым Вантовый кӱвар воктене вераҥденыт. Паша кече да ала-мо, тушто калык шукыжак лийын огыл. Эрдене латкум еҥым вашлийна. Мутлан, ныл студент рвезе чывылталтыч. Шкешт Угарман кундем гыч улыт, Марий кугыжаныш университетыште тунемыт, лӱмын погынен йӱштылаш толыныт. Шкешт дене кажне Крешеньылан вӱдыш пурена манын ойлышт. Ик самырык пӧръеҥ икымше гана лӱдын-лӱдынак пурыш. Ковид черым сеҥен лекше ӱдырамашат чывылталт лекте…
Тыгак черке-влак пеленысе купельлаштат чывылталт лекташ йӧн лийын. Литургий деч вара ваке деке ырес дене каеныт, тусо вӱдыш ыресым чыкен лукмо, вӱдым освятитлыме йӱлам эртареныт. Вознесений черкын эртарыме йӱлашкыже шуко еҥ ушнен.
Ме Ежово селасе ӱдырамаш монастырьын памашышкыже миен коштна. Тусо вӱдымат освятитлаш манын, монастырь гыч тыгак ырес дене каеныт. Ме нуным мӧҥгеш пӧртылмышт годым вашлийна. А памаш воктене калык шукак лийын. Утларакшым – лӱмын машина дене толшо-влак. Эшежым, кодшо идалык мучаште тыште памаш воктене чывылталт лекташ келыштарыме оралтыжымат, купельжымат пуженыт да угыч ыштен шынденыт. Купельыш пурашат посна черет шоген. Вӱдшым умбалныракат налаш лиеш. Тушто таве уло. А тавыжым кӱртньӧ гыч ыштыме леведышан мотор савар дене авырен налме. Памаш вӱдым налашат, йыр ончал савырнашат куанле –вер-шӧржат чоным кандарыше.
Кумылан-влак ты кечын Юл, Юҥга, Килемарка, Элнет эҥерлаштат, Сурок ден Табашино ерлаштат да моло верат чывылталт лектын кертыныт.
Светлана Носова
М.Скобелевын фотожо.
