Пытартыш вич ий Марий Элын тазалык аралтыш системыжлан молгунамсе деч ойыртемынак шуко оксам ойырымо веле огыл, тыгак у коронавирус инфекций да калыклан медицине полышым пуымо пашам, жапым шуйкалыде, вес формыш кусараш кÿлмö дене кылдалтше кугу нелылыкым чытыме жап лийын.
Отрасльын кызытсе условийыште неле задаче-влакым кузе решатлымыж нерген тазалык аралтыш министр Марина ПАНЬКОВА каласкала.
– Марина Викторовна, «Тазалык аралтыш» национальный проектын кугу мероприятийже-влак ден коронавирус инфекцийын пандемийже нине событий марте мо лиймым пуйто шойылтеныт. Тыгодым, вич ий ончычат мом ыштен кертме дене кугешнаш амал, очыни, лийын?
– Мутат уке. 2017 ийыште Республиканский клинический больницын патологоанатомический корпусшым чоҥен пытарен кертме, тылеч ик ий вара Медицине полышым вашке пуымо станцийын зданийжым капитально олмыктымо да ик диспетчер службым ыштыме. Кÿлешан чыла проектым Марий Элым вуйлатыше Александр Евстифеевын лично участвоватлымыж дене илышыш пуртен кертме.
Мом ыштен кертмым да мо дене кугешнаш лиймым цифр-влак ончыктат. Тыге, вич илемлан модульный конструкцийым налме. Йоча поликлиникылашке 59 медицине оборудованийым конден шындыме, Козьмодемьянск район-влак кокласе больницыште почмо вÿргорно отделенийым 55 миллион наре теҥгелан налме оборудований дене шыҥдарыме. 2019 ийыште «Тазалык аралтыш» да «Демографий» национальный проект-влакым илышыш пурташ тÿҥалме дене ончыкылыклан эшеат сай корно-шамыч почылтыч. «Тазалык аралтыш» нацпроектлан куд ий жапыште федеральный да республиканский бюджетла гыч 12 миллиард наре теҥгем колташ палемдыме. Отчётым ыштыме 2019-2021 ийлаште гына 5,3 миллиард утла теҥгем ойырымо. Отрасльыш тынар шуко окса нигунамат пурен огыл.
– Медицинылан ойырымо кугу ассигнований тазалык аралтыш аланыште тыгаяк кугу вашталтышым вуча. Задаче-влак кокла гыч поснак могайжым палемдымыда шуэш?
– Медицине полышым кажне гражданин, ты шотыштак республикнан тора яллаштыже илыше чыла еҥ, налын кертше манын, проект кышкарыште кум миллиард утла теҥгем икымше медико-санитарный полышым вияҥдыме пашалан кучылташ палемдыме. Первичный звенон медицине организацийже-влакым формироватлыме годым 100 гыч 2000 марте еҥ илыман кундемлаште фельдшер да фельдшер-акушер пункт, врачебный амбулаторий-шамычым чоҥаш, а изи ял ден селалаште илыше-влакым куснылшо медицине комплекс-шамыч полшымо дене обслуживатлаш лийме шотыш налалтеш. Пытартыш кум ий жапыште 18 ФАП-ым ыштыме, 11 куснылшо медицине комплексым налме, санитарный авиаций вияҥеш – экстренный полыш кÿлеш лийынат, 100 утла пациентым районла гыч рÿдолашке да федеральный медицине рÿдерлашке кондыштарыме. Медицине полышын качествыжым, услугым налме йöным саемдыме шот дене 20 поликлиникыште медицине организацийын у модельже шыҥдаралтеш.
«Тазалык аралтыш» нацпроектын задачыже-влак кокла гыч иктыже онкологий, шÿм-вÿргорно дене кылдалтше тÿрлö чер деч да ик ияш марте йоча-шамыч колымо показательым иземдыме дене кылдалтын. Палемдыме тÿшкаш пуртымо пациент-влаклан полышым пуышо медицине организацийлашке кÿкшö технологиян 168 медицине оборудованийым шындыме, поснак пайдалылан шотлалтше шергакан эмым налме, амбулаторный онкологический полышым пуымо кум рÿдерым почмо.
Отрасльым у кÿкшытыш нöлталме, системын пашажым вияҥдыме пеҥгыде ошкыллан здравоохраненийыште ыштыме ик цифровой контурым шотлыман. Тазалык аралтыш аланым информатизироватлыме деч посна тудын ончыкылыкшым ужаш неле.
– 2021 ийыште медицине полышым амбулаторий йыжыҥыште саемдыме эше ик кугу программе пашам ышташ тÿҥалын. Тудо медицине пашаеҥ-шамыч ончылан могай задачым шынден?
– «Марий Эл Республикыште здравоохраненийын первичный звеножым модернизироватлымаш» программе 2021-2025 ий-влаклан палемдалтын да 2022 ий гыч «Тазалык аралтыш» нацпроектын эше ик региональный проектшылан шотлалтеш. Задаче-влак коклаште ик эн тÿҥлан медицине полышым калыкын илыме верже деке лишемдыме, чыла еҥлан, ты шотыштак начарын коштшо-влаклан, медицине организацийыш транспорт дене мияш йöным ыштыме, поликлиникылашке кызытсе жаплан келшыше оборудованийым ситарыме, кадр йодышым шотыш кондымо паша шотлалтеш. Чыла мероприятийлан вич ий жапыште кок миллиард утла теҥгем колташ палемдыме: у объект-влакым чоҥаш, улшыжым капитально олмыкташ, оборудований ден автотранспортым налаш. Ӱмаште программын кышкарыштыже Волжский районысо Учимсола ялыште фельдшер-акушер пунктым чоҥымо, здравоохраненийын куд объектшым капитально олмыктымо, 15 оборудований ден 61 автомобильым налме. 2022 ийланат шуко пашам палемдыме.
Таче «Тазалык аралтыш» нацпроектын мероприятийже-влакым шуктымо дене медицине полышын качествыжым, услугым налме йöным саемдыме нерген уже ойлаш лиеш. Ме, мутлан, вÿр коштмо системын черже деч да ик ияш марте йоча-шамыч колымо показательым иземден, осал пуалшым вияҥаш тÿҥалме 1-2 йыжыҥыштак рашемдыме ужашым, тыгак кÿкшö технологиян медицине полышым налше пациент-влакын чотыштым кугемден кертынна.
Тидымат палемдынем: регионысо проект-влакын мероприятийыштлан Марий Элын бюджетше гыч ойырымо окса деч посна «Тазалык аралтыш» нацпроектын кышкарыштыже средствам тичмашнек кучылтын огына керт ыле.
Республиклан кугу событий семын Йошкар-Олаште Перинатальный рÿдерлан чоҥымо кÿкшö технологиян у корпусым шотлыман. Тудо регионым вуйлатыше Александр Александрович Евстифеевын чот тыршымыж дене чоҥалтын.
– Марина Викторовна, коронавирус инфекцийын пандемийже республикысе медицине организаций-влакын пашаштлан могайрак нелылыкым ыштен?
– Простажак огыл задаче шоген: койко фондын профильжым кÿчык жапыште вашталташ да чыла вийым у коронавирус инфекций дене кучедалмашке виктараш. Шкат паледа, икымше йыжыҥыште черын «койышыжым» палыме огыл. Тазалык аралтыш системын экстраординарный манме ситуацийын чыла нелылыкшылан келшен толшын вашештен кертмыже шукыжым республикым вуйлатыше Александр Александрович Евстифеевын вуйлатымыж почеш пашам ыштыше Регионышкына у коронавирус инфекцийым кондымым да шаркалымым чактарыме шотышто оперативный штабын суапше дене кылдалтын. Оперштабын шке жапыштыже лукмо пунчалже-влак, республикым вуйлатыше-шамычын ситуацийым умылымышт кугу йоҥылыш деч утлаш, лекше йодышым шуйкалыде рашемдаш да уда сценарий почеш вияҥше ситуацийым чарен шогалташ йöным ыштеныт.
Коронавирус инфекцийын пандемийже пагытыште республикна COVID-19 дене кучедалашлан 1,5 миллиард утла теҥгем федеральный бюджет гыч налын да 342 миллион утла теҥгем – Марий Эл Республикын бюджетше гыч. Тиде оксам эмым, пайдаланаш кÿлшö материалым, шкем аралыме средствым, диагностикым ыштыме тестым, вакцинацийым эртараш йÿкшыктарыше да кылмыктыше оборудованийым, у коронавирус инфекций дене черланыше але тыгай пациент-шамычлан полышым пуышо медицине пашаеҥ-влаклан санаторийыште каналташышт путёвкым налаш, инфекциян черле-влаклан ыштыме ешартыш койко фондым шыҥдараш кучылтмо.
Пандемий – койдымо сарын ончыл радамыштыже улшо чыла медицине пашаеҥлан неле жап. Но китай калыкмут дене, очыни, келшаш кÿлеш: «Нелылыклан тауштышо лий, тудо тылат мом шогыметым ончыкта». Илыш республикысе медицине пашаеҥ-шамычын жапын кеч-могай тергымашыжланат ямде улмыштым да шке порысым чаплын шуктымыштым ончыктен.
Ольга БИРЮЧЕВА
(«Марийская правда»)
Маргарита ИВАНОВА марлаҥден
Снимкылаште: Марий Элын тазалык аралтыш министрже Марина Панькова; Перинатальный рÿдерын кÿкшö технологиян у корпусшым приниматлыме годым.
Фотом Марий Эл Республикым вуйлатышын организаций да аналитике виктемже гыч налме
