Иван Иванов, журналистикын ветеранже.
Шочмо кундемыш толмек, поро йолташем-влак дене вашлияшак тыршем. Ты гана моткоч пагалыме Тойгелде тукымын ик укшыжо дене ойым вашталташ шоныш лекте.
Георгий Валерианович Тайгильдин 1942 ий 6 январьыште Провой кундем Шелангуш ялеш шочын. Кумда Юл эҥер, сӧрал пӱртӱс изинек рвезым куандареныт, вий-куатым пуэныт. Кронид изажын полшымыж дене йочан кид йымачше яндар кагазеш сӱрет-влак шочыныт. Варажым илыш корно рвезым Йошкар-Оласе художественный училищыш конден. Илен-толын, тудын сӱретше-влакым тӱрлӧ выставкылаште ужаш лийын. Георгий Валерианович Марий Элын сулло художникше лӱмым кугешнен нумалеш.
Георгий йыҥгыртымемлан куаныш. Унала ӱжӧ. Икте-весым вӱчкен- вӱчкен, шинчаваш ончен шогымаштак, мутым кычалын, вашла куандараш тыршена. Вара, изиш лыпланымек, пушкыдо диваныш верланен, мый тудын ӱмбак ончем, тудат шинчажым мый дечем ок кораҥде – вашла шымлена, пытартыш ийлаште лийше вашталтышым кычалына. Георгий Валерианович нигунар вашталтмыла ок кой. Ондакысе семынак, шкенжым тыматлын куча, вашкашат тудлан нигушко, мыйын семынак сулен налме канышыште. Кенета диван деч торлыш. «Мутланымаш кужу лиеш, – манят, кухньо велыш ошкыл колтыш. – Чайым шындем».
Пӧлемым шымлем: тудо кугу огыл, чоным шыгыремдыше нимо уто уке. Чылажат пашам ышташ келыштарыме. Лач пырдыжлаште кечыше сӱретше-влак эртыше курымласе шучко вашпижмашым, кызытсе пагытым, марий йомакла гыч персонажмытым, сӧрал пӱртӱсым, мотор кумда Юлым ушештарат. Шинча ончылнем йолташемын «Пугачев – Юл гоч вончымаште» сӱретше. Ончыл планыште кок илалше пӧръеҥ тӱс. Шижалтеш, сомылышт неле. Ваче гоч кӱжгӱ кандыра кия. Вес мучашыже пушкыш кылтыме. Ик пӧръеҥже ӱлыкӧ, йол йымакше онча: очыни, оҥа ӱмбалне яклешташ огыл манын эскера. Весын чурийже шинчаончалтышыже ончыко Юлын пурла серышкыже виктаралтын. Пурла кидшым оҥ пелен ишен, лап лийын, йолташыжлан пушкым шупшаш полша. Шеҥгелне, тораштак огыл, ош имне ӱмбалне кресаньык вождь Пугачев шинча. Вуйым изиш пурла велыш савыралын, кызыт гына кудал толшо имнешкын кондымо увержым колыштеш, а пел шинчаж дене пушкым кузе вӱд гоч вончыктараш ямдылымым эскера. Каватӱр пудешталтмаш дене волгалт шога. Поктат пугачевец-влакым кугыжан салтакше тӱшка. Вашкаш кӱлеш… Лач тиде жапым Георгий Валерианович сӱретешыже пеҥгыдемден кертын. Чылан илыше улыт, тарванылыт, йӱкыштымат пуйто колам. Мылам тыге чучеш: теве-теве радына гыч лектын, пурла серыш куржын колтат…
– Чай ямде, – шонкалымашкем Георгийын ойжо шыҥен пурыш. Кок чашкым ӱстембак шынден, воктекем толын шогале. – Келша? Кертмем да моштымем семын кундемыштына лийше событийым ончыкташ тыршенам.
– Ты сӱретым ончалын, кажне марий еҥ Ваштар курыкым, Пугачевын тумыжым шарналта. Тынар шӱдӧ идалык эртен, а калык шӱмыштӧ ила тиде чолга, йорло-влакым арален шогышо казакын йӱлышӧ шӱм-чонжо, поро шонышыжо. А тый, Георгий, сӱретче мастар семын вожакын пашажым кызытсе тукымлан кӱшкӧ нӧлталын ончыктенат.
Георгий ӱстел коклаш верланаш ӱжӧ. Чайым подылаш. Мый радына деч нигузе кораҥ ом керт. Утларак тудын пашажым палыме шуэш.
– Кузе да кунам тыгай шонымаш лектын, да мыняр жап ты сомылым мучашлымеш шуйнен? – мыняр жап сӱретлымыжым пален налнем.
– Чылажат школысо историй урок гыч тӱҥалын. Пеш оҥай туныктышо ыле. Каласкален моштен. Шонкалаш таратен. Историй дене кылдалтше книга-влакым лудаш, шымлаш, шонкалаш изинек йӧратенам. Варажым, илен-толын, лийше историйым кундем дене кылдаш шонымаш лекте. Марий кундемнан эртыше илышыже эреак чонем туржын. «Мамич Бердей», «Полтыш нерген легенде», «Шошма нерген» легенде-влак ятыр жап вуйышто пӧрдыч. Ушем дене латкудымшо курымышкат тошкальым. Тыге «Вўтла нерген легенде», вургыжшо чонем варажым «Пугачевец-влак Юл гоч вончат» сӱретлаште луштарен кертым…
Чай йӱкшашат тӱҥалын. Чашка воктене фарфор атеш вераҥдыме тульский пряникат тӱкыде кия. Колыштам кумылын каласкалыше художникым, ончем ӱмбакыже, шинчажым шекланем, кузе южгунам чурийже волгалт кая, капоражат пуйто ылыжеш. Тудын гоч мыят сӱретысе геройжо-влакым ужам. Ушем тунамак вес шоныш авалта, а мыняр жап кӱлын Георгий Валериановичлан шукертак эртен кодшо историйым лудын, кызытсе саман кӱкшытыш нӧлталаш?.. Очыни, шуко. Чоным куандарыше паша нигунам трукышто ок ышталт, тудым ушышто, чонышто ятыр жап дене кӱкташ кӱлеш.
Теве ужам, тудо лампе тулым газет дене авырен (икшывыже-влак маленыт), Пугачев жапысе историйым лудеш, шымла, йолйӱк лукде, шонкален, пӧлем мучко мӧҥгеш-оньыш коштеш. Вара ик сӱрет гыч весыш кусна. Вуйышто погынышо ужмо-колмо ужашла, чурий-влак эркын-эркын радынаш вераҥыт. Историй дене кылдалтше моло картиным сӱретлашат тудо чыла умылен, пален налде, мольберт ончыко иканат шинчын огыл. Тидым мый кажне ошкылыштыжо, вуй савыртышыштыже шижам. Шижам мастарын кидшым. Кунар жап кӱлын тиде мастарлан шке шонымашкыже шуаш? Шуко, конешне, шуко. Но тудо чолга совет офицерын эргыже!
– Чыла пашам тыште уке. Пурен огыл. Мастерской дене от таҥастаре, – чайым угыч темкалаш кынелше Георгий шонкалымашем лугыч ыштыш.
Мастерскойжо нерген мутым лукто, а молан тушто пашам ыштыме шотышто ик оят ыш йоҥгалт. Ала лийынжат огыл. Тидым пален налаш шонен, вик йодым:
– Кажне лӱмлӧ художникын мастерскойжо лийшаш.
– Кужу историй мастерской шотышто…
Ик пагыт радынаже-влак велыш ончен шогыш. Пӧлем мучкат коштын савырныш. Вара адак пеленем верланыш. Шинчашкем ончале.
– Уло, Иваныч, чынжым ойлаш гын, ыле шке жапыштыже мастерскоем. Ятыр картиным тушто возенам. Тӱрлӧ выставкыштат нуно лийыныт. Ончаш толшо калык кӱкшын аклен. Вара трук мый денем ала-мо тугай лийын кайыш. Умылаш лийдыме, ӧрыктарыше. Налам кидыш кистычкым, а тудо ок сӱретле, да кумылемат волышо. Паша ок кай. Тыгай койыш мый денем пел идалык шуйныш… Тыгодым кажне тылзе еда манаш лиеш мастерской балконышто колышо кайыкым муам ыле. Кид дене кучыде, совок дене уремысе яшлыкыш луктын кышкенам. Весе. Кажне эрдене пашаш толмекем, балконышто мыйым илыше кайык вучен шинчен. Пӧлемыш пурымекем, йӱкым пуа, муралтенат колтен шке семжым, южгунам тӧрштылеш ыле тургыжланышын. Ындыже палем – шижтарен улмаш. Кумшо кайыкым урныш кудалтыме деч вара толмым чарныш.
Мыйым тиде шонкалаш таратыш. Шарнем, ондак тиде мастерскойышто кок художник пашам ыштен. Мутшо гына – пашам ыштен. А лектыш нунын лийын огыл. Вара чон йӧсышт дене йӱаш тӱҥальыч. Так и пытышт, йомыч коктынат. Йол ӱмбак шогалын ышт керт. Вара ты мастерскойым мылам пуышт. Тӱҥалтыште чыла сай ыле. Сӱретымат ятыр возышым, тӱрлӧ выставкыштат лийым. Колышо коля, кайык-влак марте.
Мо шонеда, мыят логальым туткарыш. Кеч иям ыште, паша радам ок кай. Коллеге-влаклан нимом ойлыде, шке семынем шонкален коштам: шке койышем, кумылем ондакысе дене таҥастараш тӱҥальым, Ефросинья кокам дене ойым вашталтышым. Тудат ятыр жап нимолан ӧрын кошто. Вара ялышке миен толят, угыч вашлиймек, мастерской гыч каяш темлыш. «Тылат, Георгий шольым, мастерскойым кодаш кӱлеш. Нигунар ит чамане, кай ялышке, Юл серыш, мотор пӱртӱс лоҥгаш», – каҥашым пуыш кокай.
Кугурак еҥын ойжым колыштын, тыгак ыштышым. Кудальым шочмо Шолангуш ялышкем. Эр еда ошман серыште куржталаш тӱҥальым, могырем Юл вӱдеш мушкынам, йӱштылынам, кужу жап ийын коштынам. Коштынам чарайолын ошман серыште. Южгунам шижде, кидыш логалше тоя дене, ночко ошмаш ялысе вольык кӱтӱм, чодырам, Юл кундемым сӱретленам. Мо шонеда, тылзе гыч йол ӱмбак шогальым: уто шоныш вуй гыч лекте, вуем яндареште, сӱретлаш кумыл шочо. Юмылан тау, илен лектым, ынде кандашлу ият шинча ончылнемак. Утарыш шочмо кундемем…
– Могыремат копыж лийын кайыш. Тый палет, Гера, мый ятыр шоҥгыеҥ дене вашлийын мутланенам. Вашлийынам да чот неле годым нунылан чоным почаш вожылын омыл. Нунын дене «Мланде» программым ямдылыме годым мутланенам. Пӱрымаш нергенат мутым колынам. Кажне ветеран, поснак кудо кужу да неле сар корным эртен, илыш йыжыҥжым пӱрымаш дене кылда ыле. Варажым, илен-толын, телевиденийыште «Пӱрымаш» передачат эфирыш лекташ тӱҥале. Георгий Валерианович, мыйын шонымаште, ош тӱняште илыше кажне еҥ шке илыш корныжым кунам-гынат, шеҥгек ончалын шергалеш, родо-тукыжын корныж дене таҥастара. Сайжым, осалжым шокте гоч колтен, шонкален налеш. Пӱрымаш шотышто тендан могай шонымаш?
– Илыш пӱрымаш мутым таклан огыл калыкыште чӱчкыдын колаш лиеш. Мый шкеже, мут лекте гын, тыге шонем: мо-гынат уло, уло тӱняште. Ала чынак, ала уке, но кӧ тидым пеҥгыдемден кертеш? Да, колалтын: шочын вочмекак, кажне икшывын пӱрымашыже саҥгаш возалтеш манмым… Ме ныл йоча тулыкеш кодна. Ачам – офицер, Подольск оласе военный училище деч вара Сталинград, Курский дугаште тушманым кырен. Польша мланде гоч эртен, немыч границыш шуын. Тымарте тудо мыняр изи-кугу кредалмаште лийын, но илыше кодын, Сеҥымаш кечым тылзе гына вучен шуктен огыл. Фашист пуля поктен шуын… Тау тыланда… Колымо вержым тендан гоч пален налынам… Тыгай неле ойгым авамат чытен ыш керт… Тыге вучыдымын мемнам коден кайышт. Могай кугу ойго. Неужели нарашта йоча-влакын кажнын саҥгаште тыгай пӱрымаш возалтын? Шкеже шонем, уке, но… мо-гынат илышыште улак…
Кушкын шумек, родо-тукымнан илыш корныжо нерген шуко шонкаленам. Нунын пӱрымашышт нерген кызыт ойлаш ом тӱҥал, но иктым раш палем да пеҥгыдемден кертам: калык пиал верч поро пашашт дене осал тушман ваштареш нуно лӱдде, кокыте шонкалыде, тавадаҥ шогеныт. Налаш теве кугезе кочам. Иза-шольо болгар калыклан эрыкым кондаш тудо ош генерал дене пырля турок ваштареш илышыжым чаманыде кредалын. Осал тушманым сеҥен, мӧҥгӧ пӧртылын. Илыше кодын… Мӧҥгыштат ятыр поро сомылым шуктен шоген.
Андрей кочаже Йошкар тистым нӧлталын, йолташыже-влак дене уремыш лектын, пошкудыжо-влакым кумылаҥден. Юл сереш пӧртым чоҥен, Шолангуш яллан негызым пыштен. Но тудын ваштареш шогышо тушман виянрак лийын. Кулак мутым калык коклаште шарен, мӱкшотаржым шупшын налыныт. Кумшудӧ омарта мӱкш, икмыняр кевыт деч посна кодышт. Шупшын налыч. Мом ышташ? Кӧргӧ вий-куатше пеҥгыде лийын гынат, кузе да кӧ дене кредалаш – пален огыл. Лӱялт колыш.
Леонид чӱчӱ, ачамын шольыжо, фашист тӱшка дене сарын икымше кечыж гычак вашпижмашке ушнен. Тыштат тушман виян лийын тунам. Служитлыме частьше окруженийыш логалын. Шуко салтак пленыш верештын. Самырык рвезе тӱрлӧ лагерьла гоч эртен, но эрык шӱлышым йомдарен огыл. Сарын пытартыш кечыже марте. Лагерьысе подпольный организацийын членже-влак дене пырля фашист ваштареш кредалын. Лагерь гыч утлымек, Москвасе консерваторийым тунем лектын. Кундемыштына лӱмлӧ музыкант лийын. Но мом ыштет, адакат чолга музыкант ончылно вучыдымо шлагбаум. Корнышто аварий. Илаш да илаш ыле Леонидлан…
Кронид чӱчӱ. Тудат сар гоч эртен. Тушман деч лӱдын чакнен огыл. Лач тудлан кӧра мый сӱретлаш кумылаҥынам. Шкеже сӱретлен огыл, но мый паленам: тудо пӱртӱсын моторжым, еҥ-влакын порылыкыштым шижын да умылен моштен. Тале журналист, партий пашаеҥ, тудынат илышыште шке линийже улмаш. Изи колхоз-влакым иктыш чумырымо жапыште, шонкалыде, тореш улшо ваштареш шоген. Варажым тудым поктылаш тӱҥалыныт: игылтыныт, калык ончылнак воштылыныт, ик паша вер гыч весыш кусаркаленыт. Витле ныл ияш айдемын шӱмжӧ чытен огыл. Пӱрымаш маныда? Уке, Иваныч! Тиде айдемын позицийже, илышыште лектын шогышо несправедливость, чаракым шындылше тушман ваштареш лӱдде кынелмаш. Мемнан тукым вожын чыла укшыжо тыгаяк лийын.
– Георгий, мутланымашнам, шонкалымашнам лач тышке савыралнем ыле. Йӧра умылышыч. Тау. Чайым ырыктен шогымо жапыште историй дене кылдалтше радынат-влакым кӱлынак ончышым, шымлышым, тусо герой-влакын чурийыштымат тӱткынак эскерышым. Тыгай шонымашке тольым. Мом шылташ, ме икте-весым ынде ятыр ий палена. Тореш от лий гын, чонем почам. Мыланем тый пеш тыматле, скромный, моктаныме шотышто, юмо аралыже, мутат ок лек, кажне ойым келгын шоналтен ойлышо еҥла чучат. Но сӱретлаштет мый гын кӧргӧ виян, йомакласе патыр герой-влак гайымак тыйым ужам. Героет-влак эрыкым йӧратыше, осал вий ваштареш шогышо улыт. Мыйын шинчамлан гын тыгай койыш вик перныш. Тугеже тыят вургыжшо шӱм-чонетым, шке шонкалымашетым нунылан пуэн кертынат. Нунын койышышт шокшо шӱлыш гоч, мастар кид йымач мемнан ончыко лектын шогалыныт. Тыге?
– Очыни, тыге лектеш. Кажне пашашке (сӱретышке гына огыл) шокшо шӱм-кумылым от ешаре гын, еҥлан шоныметым умылтараш пеш неле. Тендан телевидений пашаштат вет тыгак ыле. Сайын, келгын пален нал героетым, тарватен, умылен керт тудын куан ден ойгыжым, тунам иже телевизор ончылно верланыше еҥым шке илыш корныжым шарналташ тарватен кертат. Лач «Пӱрымаш» передачыда тыгай шӱлышан ыле. Мыйымат тудо шонкалаш таратен, шукылан туныктен.
– А кушеч чыла тидыже тӱҥалеш, Георгий? Можыч, йоча годымак ушан-шотан айдеме логалын улмаш, кудо шке поро койышыжо дене кумылетым савырен кертын…
– Кажне айдеме пӱртӱсын моторлыкшым шижын илышаш. Уло тудо кӧргыштет, ужын моштет гын, поро шонымашке шуатак. Ты шотышто мый изам нерген ойлынем. Изием годсек мыйым тудо мӱкшотарышкыже налеш ыле, а пӱртӱсшӧ тушто-о-о – але мартеат шинча ончылнем. Изам пушеҥге-влакын ойыртемыштым пален налаш туныктен, мӱкш нерген ятыр каласкален, вара тудо мыйым отар воктенак йоген эртыше эҥер деке намиен да яндар йӱкшым колышташ йӧратен. Мыят пеленже шып шинченам. Колыштынам.
Шолангушыш илаш куснымек, йоча илышем кумда Юл дене кылдалте. Сай игече годым ошман сер мучко чарайолын, тувырмела модын куржталме, капкылым пеҥгыдемдыме. Кол кучашат пеш йӧратем ыле, эр еда ушкал кӱтӱм олыкыш ужаташ, а кастене нуным кинде курика дене вашлияш кугу ӱшан ыле. Ача-авам шӱгарлаш кодымек, шортын-шортын, нылытынат мӧҥгӧ пӧртылна. А мыйын вес илыш тӱҥале. Куснышым олашке, Ефросинья кокам шке декше нале. Вот кӧлан ме, ачамын йочаже-влак, ӱмырна мучко тауштен, вуйым савалтен илена…
Сӱретлаш йӧратымем, кугурак еҥ семын, тудо, конешне, шижын. Ик жап торешат лийын. Суворовский военный училищыш пеш колтынеже ыле, но мыйым курсант илыш куандарен огыл. Офицер вургемат кумылем ыш савыре. Кызытше кокамым пеш сай умылем. Ачамын икшывыже-влакым йол ӱмбак шогалташ тудлан неле лийын, а училищыште чылажат яра, эл кӱшеш тулык йоча вашке вий-куатым поген шукта. Но мый возалтым пионер пӧртысӧ студийыш, тушто мыйын таҥаш икшыве-влакым сӱретлаш туныктеныт. Негызым мый тушто пыштенам. Келша ыле. Адакшым Петр Афанасьевич Туголуков мемнам кумылаҥден моштен. Оҥайын каласкален, сюжет дене келшышын чиям кузе ойыркалаш ончыктен. Тыге ошкыл почеш ошкыл тунамсе самырык рвезым Озаҥ оласе художественный училищыш наҥгайыш. Мо келшыш тушто? Окса чӱдылан кӧра ешартыш пашам кычалам. Нигӧ дечат полыш лийын огыл. Ӱшан лач шкалан гына. Верысе газетлаште рекламым эскерен шогенам. Кушто художникын сомылжо кӱлын гын, мый – тушко вашкенам. Тыгерак илен лектым. Шке вийлан ӱшанен, корным, йӧным кычалын, училищымат сайынак тунем пытарышым.
Направлений почеш Кирельскыш колтышт. Татарстаныштак. Кыдалаш школышто йоча-влакым рисований, черчений предметла дене туныктенам. Ты жапыштак каникуллан Йошкар-Олаш толмем годым, вес верыш куснаш шонен, пашам кычалынам. Вашке шонымем шукталте: художественный школышто, училищыште пашам ыштенам. Директор сомылымат шуктен шогаш логалын. Вара, Марий книга издательствыш куснымекем иже, творчество шӱлышем ылыж кайыш.
– Мый палем, тушто те савыкталт лекше ятыр сылнымут книгам сӱрет дене сӧрастаренда. Тыгак тӱрлӧ йомак, легенде-влак, кундемнан историйже дене кылдалтше материал-шамыч шӱм-чондам туржыныт, а графике гоч утларакшым марий йомак ден преданий-влак куандареныт. Йодышем тыгай лиеш, Георгий: чонлан келшыше темым ойырен налмек, материалым поген ситарымек, кушечын паша радамда тӱҥалеш? Мый кажне творческий айдемын шке секретше уло манмым колынам ыле, тыгак мо? Ты йодышем дене кылдалтше вес йӧн – художникын сӱретлаште, журналистын возымаште шкенжын почеркше лийшаш. Кузе тудо илышыште шукталт толеш?
– Йодыш чын шындалтын. Чыла ямдылен шуктымек, мый гын пӱтынь картиным ужмеш пашам тӱҥалын ом керт. Тӱрлӧ деталь вара, паша годым, лектеш, но темым пӱтынек почын пуаш тудым ужаш кӱлеш. Тыгак живописьыште да моло вереат. А шке почерк иканаште ок тол тудо. Ятыр тыршаш кӱлеш, ийла дене.
– Мый тыйын пашат-влакым ончен, шкежат тыгай шонымашке тольым. Манаш веле, тынар историй темылан, поэзий, прозышто возымо марий автор-влакын книгаштлан сӧрал сӱретлам ямдыленат. Куанен онченам «Марий калык йомаклан», перо дене сӱретлыме линогравюрыдам Аркадий Крупняковын «Амазонки» романжылан, тыгодымак йоча-влаклан «Букварь», «Марий йылмым тунемына», тӱрлӧ сӱретан «Марий йылме словарьым». Нине пашаштет, шижам, марий фольклорым келгын шымлен, марий еҥын койшыжым, шонкалымыжым кучылт моштыметым раш ужам. Ужам, кузе нуно шкеныштым чаткан, лӱдде кучат, а янлыкда-влак…чылан шке шотан улыт: моктаныше агытан, чоя рывыж, чыве-шамыч. Шинчам кораҥдымет ок шу. Нимучашдымын ончен шогаш лиеш. Тендан сӱретысе пӱртӱс гын, очыни, мемнан ончыко йоча пагыт гыч толыныт? Мылам тыгела чучеш…
– Пеш чын. Вет кажне кундемын, кажне ялын шке моторжо, шке ойыртемже уло. Ты сӧрал верыште ме, йоча-влак, эр гыч кас марте иленна, шӱленна, модын куржталынна. Манметла, мемнан кӧргыш: шӱмыш, чоныш, вӱрыш тудо ава шӧр дене пырля шыҥен. Ондак ме чыла тидым она шиж, илен-толын гына пайдаже, моторжо, сӧралже шинча ончылан сӱретлалтыт. Мо поснак ушеш кодын? Разве чылажым кызыт ойлен сеҥет? Кажне йолтошкалтыште кечеш волгалтше тӱрлӧ чиян Юл эҥерым, садеран ялемым, эре ала-кушко вашкыше кожмак пошкудем-влакым ужам, да сӱретласе йӧратыме геройышкем савырнат.
– Палет, Георгий, чоным почын ойлынем тылат: кугешнем, пагалем тыгай келге вожан еш-влакым. Нылле ий ямдылыме передаче коклаште тыгай еш ятыр лийын, но Тендан, Тайгильдинмыт тукым дене палыме лийымек, поснак кугу пагалымаш шочеш. Уэш-пачаш пӧртылын, эше келгынрак шымлен, марий калыклан каласкалыме шуэш. Тиде мыйын шоныш. А шкендан ты шотышто могай план уло? Пагалыме родо-тукым ушеш гына огыл, шинча ончыланат кодшаш…
– Уло шоныш… Но мом ыштет, ийготым чарен от шогалте, темдат нуно туп-вачым. Тиде вет самырык годым шке планым почын пуаш вожылмаш огыл, а кызыт…Уло. Конеше, уло… Эше ик-кок гана шочмо ялышкем миен толамат, шонышем шукташ кыртменак пижам. Шогалаш ом шоно, кумылем нӧлталтше…
Савыкташ Евгений Садовин ямдылен.
Фотом Георгий Тайгильдинын еш альбомжо гыч налме.
