Марий Элым виктарыме рӱдер (ЦУР) соцсетьлаште мониторингым эскерыше «Инцидент менеджмент» системын пашажым иктешлен, тидын годым июльышто республикыште илыше-влакын йодмашыштым ТОП манме тӱшкашке ойырымо. Вес семынже, мо нерген эн шуко обращений пурымым рашемден. 887 йодмашым тыге шеледыме: тӱшка кумдыкым тӱзатымаш – 68, кумдыкым шӱкшак деч эрыктымаш – 53, парк да каныме верлам шотышто кучымаш – 36.
Йошкар-Олаште вераҥдыме контейнерлаште погынышо шӱкшакым, поснак шолдырам, жапыштыже огыт кораҥде манме вуйшиймашан увер-влак интернетысе соцсетьлаште шукырак да шукырак койыт.
Тиде йодышым Марий Элын Чоҥымо паша, архитектур да илыме вер ден коммунал озанлык министерствыже, министр Наталья Ошланова шкежак контрольышко налыныт. 23 августышто лӱмын совещанийым эртареныт, тушко Кугыжаныш илыме вер надзор департаментын, Пӱртӱс поянлык, экологий да йырым-йырысе средам аралыме министерствын, Йошкар-Ола администрацийын представительже, пеҥгыде коммумнал отходым (ТКО) шупшыктымо региональный оператор да компаний управляющий-влак – тиде йодышлан вуйын шогышо 26 еҥ погынен. Мутланыме годым тӱҥ ситыдымаш семын теве мом палемденыт: оласе кудывечылаште шогалтылме контейнерла воктек конден оптымо шолдыра шӱкшак ора-влак койын шукемыт, тудым кужу жап огыт кораҥде.
Марий Элын Кугыжаныш илыме вер надзор департаментшын вуйлатышыжын пашажым жаплан шуктышо Г.Безденежных да Минстройын экономике политике да капитально олмыктымо паша отделжын начальникше Т.Смурова тиде йодыш нергенак управляющий компанийын представителже-влак дене каҥашымашым тарватеныт.
… Редакций деч заданийым налмек, кодшо изарнян эрдене шӱкшакым кышкыме икмыняр контейнер площадкылам ончен савырнышым. Быт пӧрт шеҥгелне тыгай кугу шӱкшак ора улмо нерген интернетысе соцсетьыште ик арня ончычырак уэш-пачаш увер лектедыш. Кычал кайышым. Йыр коштам – уке! Оҥай веле, чодыраште поҥгым кычалме гай ола кудывечыште шӱк орам кычалам. Эртен кайыше ӱдырамаш деч йодым.
– Кушто те шогеда, тыште ыле. Кораҥденыт, – вашештыш ты кудывечыште илыше ӱдырамаш.
Умбакыже Красноармейский уремын 55-ше ден Первомайский уремын 106 пӧртышт да Йошкар-Оласе строительный техникум кокласе кудывечыш ошкыльым. Тыште шӱкым кышкыме кок площадке, йыгыреак, уло: иктыже – техникумын, весыже – «Жэук-3» УК-н. Ныл контейнерлан ситыше (кызыт кумыт шога) площадке кеҥеж мучко кӧгӧн дене тӱкылымаште гынат, шӱкшакым оптыман икмыняр пакет кийылтеш.
– Нине контейнерлашке шӱкшакым тӱҥ шотышто тӱшкагудышто илыше студент-влак кышкат. Техникумын озанлыкыштыже погынышыжымат тышкак оптена. «Чистый город» ООО дене вашпидышым ыштенна, нуно арнялан кум гана машина дене толын наҥгаят, – умылтарыш Йошкар-Оласе строительный техникумын озанлыкшым виктарыше Алексей Афанасьев.
«Но вет тиде кудывечысе пӧртлаште илыше-влаклан садикте, кудо контейнерыш кышкаш. Кӧлан кудыжо лишнырак,тушко кудалтен кода. Тиде ӱчашымашым огеш лук?» – йодмемлан мане:
– Луктеш. Тидыже айдемын воспитанийже ден культурыжым ончыкта. Площадке пелен гаражна уло, тудын капкаже ончыкат кугурак шӱкшакыштым конден оптат, эсогыл капкам почаш ок лий. «Ме тидлан оксам тӱлена» манын ойлат. Шкештак шотдымын кышкат, шкештак вара вуйым шийыт
А теве «Жэук-3» УК-н пашажлан вуйым шийде ок лий. Тиде кундемыштак илем да ужам: контейнер-влакым эрдене эрыктен наҥгаят гын, пеленже погынышо куштыра ора тылзе наре кия. Мо гына уке: линолеум вӱдылка, оҥа пӱчкыш, ӱстелын ужашыже-влак, пудыргышо ӱстел, матрас, кухньысо олымбал – икманаш, пачерым олмыктымо деч вара луктын кышкыме ТКО манмет. Фотографийым ыштылын, каяш тарванышым – виян кутырымо йӱк-йӱан шокта.
– Тиде шӱйшӧ пушеҥге сорымым налын кудалташ кӧм гына йодын омыл! Нигӧлан ок кӱл! Мый тыште 20 ий наре илем. Шӱкшакым кунам кораҥдат? – Нюрия (палыме лийме годым лӱмжым тыге каласыш) кычкырла.
– Тиде «Чистый город» ООО-нпашаже. Тушко йыҥгыртыза. Мый Москваште дворниклан ыштымем годым теве тыгай шӱкшак пырчыжымат погена ыле, –погынен шинчыше пӧръеҥ-влак кокла гыч иктыже, мороженый кагазым ончыктен, мане.
– Йыҥгыртенам! Чыла вере! Марий Эл вуйлатыше дек приёмыш кум гана возалтынам, эшеат ӱжын огытыл, – кычкырла шкенжым «общественный тергыше» улам манше у палымем.
Тыге але тыге огыл – терген омыл. А ойлаже пеш чыным. Тӱҥжыге-вожшыге чын!
Тидын дене журналист пашам ыш пыте. Ӱшанеда уке, «ынде пашашкем каем» манме годым площадке велыш вич-шым еҥ лишеме да шӱкшак орам тарватылаш тӱҥале. Грузитлыше тракторат толын шуо. Дворник-шамыч (ойлымышт гыч тыге умылышым) кугу ора гыч тыгыдырак куштыраже-влакым тракторын «коркашкыже» опташ пижыч. Мастерын мый денем пешыжак мутланымыже ыш шу гынат, лӱмжымат ыш палдаре, но паша радамым умылтарыш:
– «Семерочка» УК ООО-н мастерже улам. Таче дежурный улам, сандене площадке-влакым тергем. Тиде шолдыра отходым «Чистый город» кораҥдышаш. Мый лӱмынак частник-влакын транспортыштым йодынам, машина толшаш. Тракторын ик шагат пашам ыштымыжлан 2900 теҥгем, а машиналан 2200 теҥгем тӱлыман.
Мыняр кертыч – тыгыдыракшым оптышт, но эн кугу куштыраже-влакым садикте кодышт.
Олаште шӱкшакым кораҥдыме пашалан регионысо оператор да управляющий компаний-влак вуйын шогат. Но ситыдымашын амалжым Минстройын эртарыме совещанийыште раш палемденыт: контейнер площадке-влакым кучылтмо шотышто оза койыш ок сите. Сандене оласе уремлаште, кудывечылаште шӱкшакым коарҥдыме паша дене кылдалтше организаций-влак коклаште ӱчашымаш ынже тарване манын, посна чатым ышташ кутырен келшыме. Тыгак ТКО шотышто Минстрой шокшо линийым почын.
«Мер инспектор» Нюрания почешем кычкыренак кодо. Ме тудын дене саде шӱын пытыше пушеҥгым, контейнерла гыч мардежеш шаланыше шӱкшакым погаш кутырен келшышна. Шижам, субботникыш ом лек гын, мыйым мланде йымачат муын луктеш…
Л.СЕМЕНОВА
Авторын фотожо
