2022 ийыште Марий Элыште шкенан доходна 118 процент марте кушкын, республикна налог да налог огыл доход шотышто результатше дене Юл кундем федеральный округын 14 субъектше коклаште нылымше верым налын.
4 июльышто Марий Эл Республикын шымше гана чумырымо Кугыжаныш Погынжын кумло шымше сессийыштыже регионым вуйлатыше Юрий Зайцев экономике аланыште социально-экономически вияҥме динамике да правительствын паша лектышыж нерген каласкален.
Ю.Зайцев ялозанлык, промышленный производство, илыме верым чоҥымаш да моло аланыште сай тенденцийым палемден, тыгак ӱмаште тылзаш кокла пашадарын ончылийсе деч 13,1 процентлан кугеммыж нерген ойлен да республикланна полшымыштлан Россий президент Владимир Путинлан, РФ правительстве председатель Михаил Мишустинлан, Федераций Советын председательже Валентина Матвиенколан тауштен.
«Марий Эл 11 национальный проектыште участвоватла, нунын кышкарыштышт регионысо 46 проект илышыш пурталтеш. 2022 ийыште проект-влакын чумыр акышт 12,2 миллиард теҥге лийын. Республикна элым вуйлатышын шындыме задачыже-шамычым ӱшанлын шукта», – манын Ю.Зайцев.
Регионым вуйлатыше республикым социально-экономически вияҥдыме индивидуальный программе-влакым илышыш пуртымо лектыш дене радамын палдарен.
«2022 ийыште программын кышкарыштыже 267 паша верым ыштыме, кок миллиард теҥгем бюджет деч ӧрдыжсӧ инвестиций кӱшеш кондымо, кок объектым: Волжск оласе рӱдӧ больницын азам ыштыме отделенийжын зданийжым да Ураев уремын кокымшо йыжыҥжым – капитально чоҥымо. Правительствын 2022 ийыште ик эн ончыч шуктымо пашажым – сарзына-влаклан да нунын ешыштлан полшымым – посна палемдем. Марий Элыште СВО-н участникше-шамычлан да нунын ешыштлан полшымо шуко мерым ыштыме», – палемден Ю.Зайцев.
Регионым вуйлатыше шке докладыштыже экономикын кажне отрасльыштыже шогалын. Тӱрлӧ санкций дене шыгыремдылыт гынат, республикыштына консолидированный бюджетын налог да налог огыл доходшо кугемын толеш, тидыжым отрасль ден граждан-влаклан да бизнеслан полшымашке виктаралтше мере-влакым жапыштыже ыштыме дене умылтараш лиеш, палемден Ю.Зайцев.
«2022 ийыште консолидироватлыме бюджетын доход ужашышкыже налог ден платежым 32,6 миллиард теҥгеашым кондымо. 3,8 миллиард теҥге кугыт доход палемдыме ӱмбач пурен, тудо шушаш финанс ийлан финанс кӱпчыкым ыштен. 2021 ий дене таҥастарымаште республикыштына шкенан доход 117,9 процент, але 4,9 миллиард теҥге, лийын», – рашемден Ю.Зайцев.
Марий Элым вуйлатыше законодательный ден исполнительный кучем орган-влакын республикым социально-экономически вияҥдыме тӱҥ направлений-шамыч шотышто иквереш шуктымо пашаштым ончыкыжым калыкын илышыжым саемдымашке, инвестицийым кондымашке да улшо потенциалым кучылтмашке виктараш тӱҥалмылан ӱшанымыжым ойлен.
Республикым вуйлатышын отчётшым колыштмо деч вара депутат-влак эше 24 йодышым онченыт: икымше лудмаште Марий Элын Конституцийышкыже тӧрлатымашым пуртеныт, ныл судебный участкыш мировой судья-влакым, Марий Элын Кугыжаныш шотлымо палатышкыже аудиторым да Судья-шамычын квалифицироватлыме коллегийышкышт йыжыҥъеҥым палемденыт. Административный правам пудыртымо нерген законыш тӧрлатымашым пуртеныт: ынде тӱшка транспортышто билет деч посна кудалмылан да багажым правил дене келшыдымын наҥгайымылан пассажир-влаклан 1000 теҥге кугыт штрафым пуаш тӱҥалыт.
Сонарлыме, шуко пачеран пӧртым капитально олмыктымо, алкоголян продукцийым розницыш ужалыме, тулык да ача-ава деч посна кодшо йоча-влаклан илыме верым ойырымо, сайлымашым организоватлыме, посна еҥ-шамычлан социально полшымо, НКО-лан полшымо, культур, физкультур да спорт, кугыжаныш службо нерген закон-влакымат тӧрлатыме.
Сессийыште тыгак республиканский бюджетын да обязательный медицине страхованийын территориальный фондшын бюджетшын эртыше ийын шукталтмышт нерген отчёт-влакым пеҥгыдемдыме.
Депутат-шамыч кок районысо калыкын южо илемым иктыш ушымо нерген йодмашыштым сайлан шотленыт. У пунчал дене келшышын, Кужэҥер районышто Колотки ялым Кужэҥер посёлкыш ушат, Лажмучаш ялым – Шорсолаш, Руш Лаждӱрым – Йӱледӱрыш, Морко районышто Купсола ялым – Кугу Шальыш. Тыгай вашталтыш кумдык-влакым умбакыжат социально-экономически вияҥдаш ышталтын, тыгодым ял-шамычын исторический лӱмышт кугемдыме илем-влакын уремлаштышт аралалт кодеш.
Парламентарий-влак Марий Эл Республикын 11 законжо ден Кугыжаныш Погынын 28 пунчалжым пеҥгыдемденыт.
М.ИВАНОВА
