ТАЗАЛЫК

Макарон олмеш – пакчасаскам

Тӱрлӧ чер ваштареш кучедалаш да таза илыш-йӱлам кучаш кумылаҥдыме мероприятий-влак кышкарыште 21-27 октябрь Пакчасаска ден емыж-саскам кочкаш ӱжмӧ арня семын палемдалтеш. Нине продуктын пайдалыкышт нерген Марий Элысе Мер тазалык да медицине профилактике рӱдерын вуйлатышыже Надежда ФРОЛОВА (снимкыште) каласкала:

– Пакчасаска ден емыж-саска шергакан витамин да минерал: С, фолий кислота, биофлавоноид, калий, натрий, магний, йод, селен, марганец, магний, цинк – клатлат шотлалтыт. Нине продукт шолын моторикыжым саемдат, микрофлоржым шотыш кондат, жап деч ончыч шоҥгемме, рак дене черланыме деч аралат, шӱм-вӱргорно да нерве системе-влакын тазалыкыштым пеҥгыдемдат.

Ме шуко саскам: ковыштам, кешырым, йошкарушменым, олмам, кавуным, шоганым, чеснокым – ончен кушташ лийме регионышто илена. Айдеме илыме мландыште шочын-кушшо пакчасаска ден емыж-саска вес кундемла гыч кондымо да теплицыште ончен-куштымо деч пайдалыраклан шотлалтыт.

Айдемылан кажне кечын 400-500 грамм але 5 порций свежа, кӱктымӧ, консервироватлыме, коштымо, кылмыктыме пакчасаска ден емыж-саскам кочкаш темлалтеш. Тиде теве мом иземдаш полша:

  • онкологий чер дене черланен кертме лӱдыкшым – 85 процентлан. Канцерогеным пытарыше пакчасаскалан кешыр, кавун, петрушко, шпинат, укроп, шуанвондыгичке, йошкар пурыс, ужар шоган, помидор, йӱрмӧр, ковышта, чуҥгыла, горчице, кочушмен, реве, чеснок, шоган, цитрус, ужар лышташан пакчасаска, абрикос, персик шотлалтыт;
  • шӱм-вӱргорно чер (атеросклероз, инфаркт, инсульт) дене черланен кертме лӱдыкшым – 20 процентлан;
  • ОРВИ дене черланен кертме лӱдыкшым – 34 процентлан;
  • шоҥгемме велеш уш лушкен кертме лӱдыкшым.

Тылеч посна пакчасаска ден емыж-саска лу ден йыжыҥым пеҥгыдемдат, тыгак кумылым саемдат, стрессым чытен лекташ полшат.

Идалыкын йӱштӧ пагытыштыже айдеме чӱчкыдынжӧ «нелырак» кочкышым: макароным, пареҥгым – кочкаш тырша, туге гынат пакчасаска ден емыж-саска рационышто кажне кечын лийшаш. Саскам шукырак кочкаш кузе тунемаш?

  1. Кечываллан кочкаш свежа пакчасаска дене салатым ямдылыза, уке гын тудым йытыран пӱчкедыза, кушкыл ӱй але ӱмбал дене тамлештарыза.
  2. Кастене макароным але пареҥгым пакчасаска гарнир але кӱктымӧ пакчасаска дене алмаштыза. (Пайдале элемент эсогыл кӱктымӧ саскаште шуко).
  3. Телым свежа пакчасаска огеш сите гын, кылмыктымым кочса. Тудым тушитлашат, кӱкташат, шӱрышкат ешараш лиеш.
  4. Емыж-саскам тӱҥ кочкыш деч ончыч але вара, мутлан, эр ден кечывал, кечывал ден кас кочкыш коклаште кочса. Шере емыж-саскам кечывал марте кочкаш пайдале – глюкозо организмыш сайынрак шыҥдаралтеш. Емыж-саска да мӧр дене смузи ден сокым ямдылен йӱза.
  5. Коштымо емыж-саска нергенат ида мондо, вет тушто чыла пайдале вещества уло. Тудым пучымышыш, торыкыш, шопыктарыме шӧр негызеш ямдылыме моло кочкышыш ешарыза.
  6. Кочкышым вашталтылза, тудым реве, кавун, брокколи дене ямдылыза.
  7. Емыж-саскан але пӱчкедыме пакчасаскан блюдым шинчалан коймо, кид шумо верыш шындыза. Тидым поснак ешыште йоча-влакын улмышт годым ыштыза.
  8. Роллым ямдылыме годым лавашым салатын кугу лышташыж дене алмаштыза. Тушко шыл падыраш ден пакчасаскам пӱтыралза.
  9. Ужар йӧр шудым утларак кочса.
  10. Десертлан емыж-саскан салатым ямдылыза але шере емыж-саскам кӱктыза.

Шарныза: пакчасаска ден емыж-саска пайдале кочкышын негызше улыт, нуно организмым эрыктат, иммунитетым пегыдемдат да тӱрлӧ чер дене черланен кертме деч аралат.

Маргарита ИВАНОВА ямдылен

Марий Эл Тазалык аралтыш министерствын фотожо

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий