Сылнымут садвечыште
Лудын ончыман, шонен лудман
Поэзий чаткалыкым йӧрата – почеламут корно мучко ик гай пералтмым, корно мучаште икгай йоҥгалтмым. Мо ӧрыктараже – возаш тӱҥалше-влак тидым тӱҥ шотышто шукташ тыршат, шонымашышт куакш гынат. А шонымашышт келгемме, возымо мастарлыкышт кугемме семын, я корным кӱрышташ тӱҥалыт, я южгунамже чаткалык деч йӧршын кораҥыт – «ош стих» манмашке куснат. Но тудо тунам йоҥгалтеш, кунам кӧргӧ чаткалык лиеш. Поэзий чаткалык деч посна илен ок керт.
Морко кундемысе Ильинский ялын шочшыжо Валерий Боголюбов ты книгаж дене лудшо деке тӱҥалше автор семын лектеш. Кеч южо почеламутшым 1978 ийыштак возымо. Но лудшо тудым тымарте пален огыл. Тыгай годым «шканже возен» маныт. Но мо оҥайже – ончыч возымыжо утларак чаткан йоҥгалтеш, шонымашыжат куакш от ман. Вара возымыжо утларак кӱрышталтше корнан да мыняр-гынат кӱрышталтше шонымашан. Ойыркалыме знак укелыкат тыгай шижмашым, а южо вере умылыдымашым луктеш – уэш-пачаш лудде ок лий.
Но тиде поэзийым йӧратышым ок йӱкшыктаре – шымленрак лудаш тарата. А тарата гын, тугеже кӧргӧ вийже уло. Тугеже почеламут корно-влак уэш-пачаш тодышталтме, кажне мутым тошкалтышла але ӱмбала-ӱмбала вераҥдыме яра мут модыш огыл (кеч южо вереже тидат шижалтеш), а шижмаш негызеш тыге ышталтын манме шуэш.
Авторын возымаштыже ме ала-могай келге образым, таҥастарымашым шуэн вашлийына. Но почеламутын чоҥалтме ойыртемжак ала-могай шижмаш образым шочыкта. Санденак тыште поэзий улмылан ӱшанет – тидым шижат. А южгунамже эсогыл ӧрын колтет – оҥайын вет келыштарыме. Улыжат ик предложений кужытан почеламут, но тодыштмо – а могай сай шонымашым каласыме. Тыгодым кужурак вес почеламутын шонымаш келгылыкше ок сите. Але ик семын мучашлыме почеламут-влакат улыт – тидыже возымым ӱлыкшемда. Мутат уке, чыла почеламутым ик кӱкшытыштӧ возаш ок лий. Южыжым лудын, почеламутым чоҥымо ойыртемлан веле огыл, шонымашым каласыме мастарлыкшыланат ӧрат: уке, тиде корным кӱрышт модмаш огыл, тиде чынжымак поэзий. Поэзийын у сынже. Поэзийыште у корно манашат лиеш. Тудым шонен лудман, умылаш тыршыман.
Нине почеламутым поэт огыл (тек тыге манмылан тудо ок сыре), а сулло лӱман художник возен. Тудын сӱретшым ужында, але сӱретше нерген специалистын аклеммутшым лудында гын, умыледа: Валерий Боголюбовын чия мастарлыкшат шкешотан. Графике ден живопись тушто икте-весыштым вияҥден варналтыныт. Поэзийыштыжат тыгак: чоҥалтме ойыртем ден шонымашым да шижмашым почын пуымо ойыртем шкешотан тӱсым пуат. Тидым умылаш тудын возымыжым лудын ончыман, шонен лудман.
Юрий ИСАКОВ,
Россий Федерацийын сулло журналистше, поэт
(Валерий Боголюбовын “Кава тӱр» книгажлан ончылмут)
Валерий Боголюбовын почеламут аршашыж дене «Марий Эл» газетын 2022 ий 11 ноябрьысе номерыштыже палыме лийын, а книгажым «Марий Эл» газет редакцийыште налын кертыда.
