Звенигово районысо Кожласола ял калык Роза Петровна ден Валерий Викторович Ватютовмытым ушан-шотан, пашаче, чолга да поро мужыр семын пагала. Вате-марийын 13 сотык кугытан участкыштышт яра кийыше ик лапчык мландат уке: путырак чапле оралтым чоҥен шындымышт деч посна эше шуко тӱрлӧ пеледышым, саскан кушкылым да пакчасаскам ончат.
Журналист пашам дене шуко вере лийынам, но тынар розам ик садыштат ужын омыл!
– Улыжат нылле вич вондо… ала утларакат, – воштылеш озавате. – Нылле мартеже шотленам, тылеч вара эше мыняр шынденам, ом шарне.
Ватютовмытын кудывечышкышт пурымеке, каласен мошташ лийдыме моторлыкым ужын, ой, Юмыжат манын, ӧрмем да куанымем дене изиш гына кычкырал шым колто. Тыште шола велнат, пӧрт ончылно, пурла велнат, пӧртӧнчыл ончылно, – эре пеледыш. 25 сантиметр гыч тӱҥалын кок метр марте ала утларакат кӱкшытан роза-влак пуйто икте-весышт дене ӱчашен кушкыт да пеледыт! А тӱсыштым радамленат от пытаре: ошо, шышталге, нарынче, кына, йошкарге, кандалге…
Пеледышым, конешне, Роза Петровна ончен кушта, алди-вулдим огыл, а чайно-гибридный, полиантовый, флорибунда, почвопокровный да моло тӱшкаш пурышо эн чапле сортым. Шукыжым шке вожаҥда: иктаж-кушко унала ма паша дене мийымыж годым келшыше кушкылым ужеш гын, ик вондым мӧҥгышкыжӧ кӱрлын конда. Тудымат, родыжо, йолташыже, палымыже-влакын йодмышт почеш шкенжынымат теплице воктенысе ӱшык верыште пластик ате йымалне вожаҥден кушта. Розам веле огыл, чапле сорт виноградымат, моло кушкылымат.
Поснак розажын рӱжге да лӧзан пеледалтмыжым ужын, ой, тиде ӱдырамаш ала-мом пала, очыни, манынат шоналтет. Конешне, пала! Эн ончычак – кушкылыш мом да кунам ешарышашым. Роза Петровна пеледышыжлан терысан, нашатырь спиртан, мочевинан, руан, сакыран вӱдым веле огыл йӱкта, аракамат подылта. Тыге йӧратымым шижын, розажат порын вашешта – ик вондерыште иканаште 70 штук марте пеледеш. Да роза веле огыл, лилият, клематисат, хризантемат…
Участкыште роза деч посна эше 27 тӱрлӧ лилий, 13 сорт лилейник, 4 тӱрлӧ клематис, 13 сорт хризантеме пеледыт, а моло, поснак нарцисс ден тюльпан нерген мутымат лукман огыл – чыла сортшым шотленат от лук! Икманаш, сад-пакча эр шошо гыч тӱҥалын лум вочмеш тӱзлана.
Ватютовмыт пеледыш деч посна эше тӱрлӧ сорт олмапум, грушым, сливым, вишньым, эҥыжым, шоптырым, пуншоптырым, кугымӧрым ончен куштат да ий еда чапле лектышым налыт. Мутлан, виноград орлаҥге 800 марте грамм нелытан лиеш, шемэҥыжат тудын деч почеш огеш код.
– Мыланна, руш манмыла, количестве огыл, а качестве шергакан. Изи кумдыкыш шагал, но чапле сорт кушкылым шынден, тудым сайын ончен куштен, кугу лектышым налаш лиеш, – манеш озавате.
Чынак, кеч кугымӧр йыраҥыш, кеч олмапуш, кеч теплицыш ончал – чыла вережат саска умен кушкеш.
Роза Петровнан ыштыш-кучышыжлан куанаш веле кодеш. Мутлан, таче ярсыше йыраҥым вес кечынак кӱнча да тушан шӱльым але викым ӱда. Кеҥежым нине кушкылым коштен шапашла, вес ийын кугымӧр да помидор йымак мульчо семын опта. Шыжым чумыр пакчам кӱнчымыж годым мланде йымак савыртен пышта – пеш чапле ӱяҥдыш лиеш.
Ватютовмытын сад-пакчаштышт утларакше озаватын гына шогылтмыжо газетым лудшо южо еҥым изишак ӧрыктарыш, очыни. Уке-уке, суртоза нерген нимо удам ида шоналте. Тудо нимынярат йолагай але черле огыл, а шӧртньӧ кидан газосварщик! Валерий Викторовичын пашажым Провой кундемыште да Марий Элыште веле огыл, пошкудо регионлаштат кӱкшын аклат, садланак пӧръеҥ шуко жапым сурт-пече деч ӧрдыжтӧ эртара – манмыжла, оксам ышта. Но мӧҥгыштӧ улмыж годым эр гыч кас ӱжара марте лым лийде тырша. Тудын гараж воктенысе клумбышко кӱртньым погымо базе гыч конден шындыме 1941 ийыште лукмо плугшым раритетланат шотлаш лиеш.
Роза Петровна ден Валерий Викторович шочынжо Волжский район гыч улыт. Шушаш ийын коктынат 70 ийым темат, озавате – 3 январьыште, суртоза – 7 январьыште. Но тынар ийым нунылан иктат огеш пу! Амалжат раш: коктынат моткоч чулым, пашаче, илышым йӧратыше да волгыдо шӱм-чонан улыт.
– А эше цивилизованный улына, – пӧрт кӧргыдажат кызытсе жаплан келшыше интерьер да дизайн дене палдарыше чиян журнал гыч гай манмемлан мыскара йӧре вашештыш Роза Петровна.– Шоҥгемаш жапна уке. Ме эше тӱрлӧ книга ден журналым лудына, интернет денат пеҥгыде кылым кучена – тӱнямбалне мо ышталтеш, чыла палена.
Маргарита ИВАНОВА
Авторын фотожо
