Килемар районысо «Раздолье» турист комплексыште «Шачмы мӱлӓндӹ» («Кугезе мланде») фольклор да этнографий фестиваль гӱжлен эртыш.
Але марте фестиваль тусо кугорно воктенысе олык лапыште эре эртаралтын. У верат тӱшка калыкын пайремжым эртараш моткоч келшен толшо. Кӧ тушто лийын огыл гын, миен толаш темлыме шуэш. Лӱмыштыжӧ семынак, «чоным кандарыше» сылне вер. Таклан огыл ынде 2011 ий гычак кажне ийын тушто Э.Сапаев лӱмеш опер да балет кугыжаныш академический театр кава йымалне, пӱртӱс лоҥгаштак, «Акпатыр» оперым ончыкта. Тудым эсогыл Угарман, Чуваший, Виче, Татарастан кундемла гыч лӱмын ончаш толыт. Оркестр, артист-влак – постановкын сюжетшым вӱд воктенысе олыкышто мурен ончыктат. Чылажат чоныш логалеш. Тиде кечынат кас программыште оперым колыштмо.
Пайремын унаже Марий Эл вуйлатыше Юрий Зайцев лийын. Постановко тӱҥалме деч ончыч «Кугезе мланде» фестивальыш толшо-влакын кудыштым, ярмиҥгаште ужалыме сатум ончал савырнен. Регион вуйлатыше артист-шамычын выступленийыштым кӱкшын аклен да палемден: пайрем чынжымак у тукымлан шке калык йӱлам арален да вияҥден кодаш тыршыше еҥ-влакым чумырен.
Тений фестиваль латкудымшо гана эртаралтын да Еш идалыклан пӧлеклалтын. Мийыше-влакым Марий Эл правительстве председательын икымше алмаштышыже Михаил Васютин, Марий Эл правительстве председательын алмаштышыже-тӱвыра, савыктыш да калык-влакын пашашт шотышто министр Константин Иванов, Россий Кугыжаныш Думын депутатше Сергей Казанков да молат саламленыт. «Разодолье» комплексын озаже Татьяна Трофимоват пайремым сайын эртараш тыланен. Мероприятийым торжественно почмаште Килемар районышто «Идалыкын ешыже» Россий кӱкшытан конкурсышто ойыртемалтше да кужу жап пырля илыше вич мужырымат палемденыт.
Сценыжым вӱд воктене вераҥденыт, сандене ончаш толшо-влак курык тайылыште шинчен ончен кертыныт. Опер кайыме аланыштат тыгаяк сӱрет лийын. Пайрем концертым Марий Элысе районла, Киров, Нижегородский областьла, Чуваший гыч мийыше фольклор коллектив-влак сӧрастареныт. Эсогыл совла дене перкалыше да тидын годымак мурышо уста ӱдырамаш ансамбльымат ужаш логалын.
40 наре кидмастар шке ыштыш-кучышыжым ончыктен. Кӧ иктаж-могай усталыклан тунемаш шонен, тидым туштак ыштен кертын: межым шӱдырен, куэмым куэн, пидын, пу гыч пӱчкеден. Икманаш, фестиваль эртыме жапыште тӱрлӧ шӧрынан усталык мастерской пашам ыштен манаш лиеш. Марий кудылаште калык кочкыш денат сийленыт. Кол шӱрым шолтышо-шамычат койыч. Ярмиҥгаштат моткоч ойыртемалтше тӱрлӧ арверым, сӧрастарышым. Вургемым мойн ужаленыт.
Турист комплекс тӱжвачынат, кӧргыштыжат моткоч ойыртемалтше. Тудын шкенжын этнографий тоштержат уло. Посна шогышо тошто суртпечыште марий ешын илыш йӱлаже, ыштыш-кучышыжо, вургемже, арверже дене палыме лияш лиеш. Ты кечын йӱла дене палдарыме пашам Килемар районысо краеведений тоштерын пашаеҥже-влак шуктеныт. Нуно, эсогыл, варене дене шудо чайымат йӱктен колтышт.
Светлана Носова
Снимкыште: фестиваль кечын.
Д.Речкинын фотожо.
