«Корныжо ару, салма гай тöр»
Марий автономийын шочмо кечыже вашеш да Марий калык конгресслан 20 ий темме лӱмеш 30 октябрьыште Волжск оласе ече базыште куштылго атлетике дене кросс-гандикап эртен.
Стартыш профессионал-спортсмен-шамыч дене пырля куржталаш кумылан, таза илыш-йÿлам кучышо-влак лектыныт. Таҥасымашке пошкудо Татарстан гычат куштылго атлет-влак ушненыт. Эсогыл Москва областьысе Зеленоград ола гычат лийыныт.
– Ты кундемыш вес амал дене логалынам, но кунам тыгай таҥасымаш лиеш манын колынам, йÿрым ончыде, тышке кудал тольым. Пеш келшыш. Ече-роллер трассе моткоч чапле. Тыгайыште йолжат пуйто шкеак «куржеш». Теве верысе пайрем нергенат изиш пален нальым, – палдарыш мӱндыр уна.
Ты кечын каваже пуйто шÿтлен: йÿр чарныде йÿрын. Такшым шыман гына выжгыктыш. Чодыра коклаште шыжын чевер тÿсшат вигак шинчалан перныш: ужар сывынан пÿнчö ден кож коклаште лышташан пушеҥгын чиемышт мотор тÿсышт дене сымыстарен. Чевер-йошкар, нарынче-кÿрен лышташ шкешотан у сыным пуртен. Икманаш, теве романтике шӱлышет кушто! Изирак ийготан да тунемше-влак 1 километрым эртеныт гын, молышт – 10 километр кутышым. Тыгодым VIP-забегым эрташат йӧн пуалтын.
Мотор, яндар, тура асфальт корно тасма гай шуйнен, а чодыра кӧргыштӧ – серпантинымат шарныктен. Мыят тиде чапле трассыште куржын ончыде шым чыте. Верын-верын, йол йымалне вӱд чопыж-ж шоктен кодеш…
Эн ончыч участник-влак 1 километр кутышым эртышт. Ача-аваштат кумылыштым нӧлталаш толыныт ыле. Шке тӱшкаштышт Кира Зайкова ден Селиван Дашков ойыртемалтыныт. Сеҥыше ден призёр-шамычлан медальым, шарнымашан пӧлекым кучыктеныт гын, чыла участниклан изи сувенир-брелокым пуэныт.
Морко кундем гыч куштылго атлетике дене СССР-ын спорт мастерже В.Романов йолташыже-влак дене толын. Нуно эн кужу кутышым, 10 километрым, мучаш марте куржын эртышт. Лач ты кутышышто ончыко лекшаш верч пеш шокшо таҥасымаш эртыш. Морко район гыч опытан В.Романов ден спорт мастерыш кандидат В.Афанасьев, Зеленодольск гыч В.Цветнов, Волжский район гыч В.Мартьяновын стайер улмышт шижалте.
– Тунемме пашам шуаш ок лий. Ийгот эрта, шоҥгемына, а чон эре самырык. Ончыч разминкыш лекна. Тиде трассе пеш келшыш, ласка ыле, а йÿр мыланна нимогай чаракым ыштен огыл. Адакшым тыгай спорт мероприятий – йолташ-влакым ужаш, икте-весе дене кутыралташ сай йöн. Кызыт ончычсо семын кужу кутышым ом куржтал, но шкан вич километржым кажне кечын эртем, – мане финиш деч вара Валериан Васильевич.
Таҥасымашын чемпионжо – Вячеслав Афанасьев. Шукертсек таҥасымашлаште ужын омыл. Тидым тудо теве кузе умылтарыш:
– Кызыт пелашем дене Морко районышто, ялыште илена, вет ялеш шочын-кушшо айдемым пÿртÿс, мланде, сад-пакча шупшытак. Сусыргымемлан кöра таҥасымашлаште иктаж кок ий наре участвоватлен омыл, эмлалтынам. Тидын шотышто адакат ялым мокталтыме шуэш. Кеҥежым уремыш лектат, кайык йÿк куандара, кудывечыште чыве кыдетла, пий опталта, пырысшат шке ешет гаяк, а кумда пасу, тÿрлö тÿсан пеледышан олык, чодыраже! Чылажат пайдале. Тидыжым жап эртыме семын веле умылет, чылажымат вес семын ончалат, шижат, ужат. Спортсменлан мончаш пурен, капкылым лывыртымыже могай сай, кӱлешан. Шоналтет – таче олтет, шоналтет – эрла. Олаште тӱшка мончаште лийме гай огыл. Икшыве ден уныка-шамыч унала толыт – куан. Тений емыжше могай сай шочын, олмаже! Емыж-саскамат телылан ямдылена. Теве тыгай илыш дене илена.
Воктенже улшо палымыже, ялла гыч толшо спортсмен-участник-шамычат тудын мутшым пеҥгыдемдышт.
«Кугарня» газет кугыжаныш предприятийын директоржо Эдуард Иманаев. VIP-забегыште вийжым терген.
– Тиде таҥасымаш Марий калык конгресслан 20 ий темме лӱмеш да Марий автономийын шочмо кечыжлан пӧлеклалтын. Тудо шочмо кундемнам утларак палдарыме семынат лиеш, шонем. Эн чапле да кумылаҥдыше ече-роллер трассыште куштылго атлетике дене икымше гана кросс-гантикапым эртарыме. Тидыже асфальт да, лавыра денат кылдалтшаш ыле, а пÿртÿс шкеак ямдылен. Ончыкшым тиде таҥасымашым йÿлаш пурташ шонымаш уло, кажне ийын эртараш.
Лышташ эше йоген пытен огыл. Пÿртÿс мотор, юж яндар. Куржын эрташ пеш келшыш. Тыгай куан лиеш манын шымат ÿшане. Чодыраште, пушеҥге коклаште лышташ йогымо верлаште пушкыдо тöшак ÿмбач куржмо гай веле, адакшым рельеф манметшат моткоч оҥай. Тура курыкым кÿзет-волет… Тыгай чапле трассе! Тиде ече-роллер трассым ончалаш шоненамак ыле. Асфальт корно янда гай тöр, ик пырче куштыра уке, ару, а йӱр вӱд дене теве могай моторын йылгыжеш. Спортсмен-шамыч ны роскотым огыт ончо, мӱндыр корным шотыш налде, таҥаҥсымашке толыныт, тау. Тыгай лияш, нунын деч примерым налаш кӱлеш, таза илыш-йÿла дене илыман. Тау чылалан. Таза лийза. Тиде эн тÿҥ.
Мучашлан участник ден уна-влакым марий эстрадын артистше-влак концерт программышт дене куандареныт.
Теве тыге каныш кече Волжскысо ече базыште эртыш.
Тыгай спорт мероприятийым эртарен колташ полшымыштлан «Волжские полуфабрикаты» фирмылан, предприниматель-шамыч Н.Мавринлан, Т.Павловлан, Е.Казаковалан, спорт судья, волонтёр, медицине пашаеҥ-шамычлан кугу тау.
Е.Эшкинина.
