1 апрельыште республикыштына иканаште кок йоча йомын: Медведево посёлко кундемыште – 7 ияш Лиза Марьенко да Звенигово районысо Шемшÿргö ялыште – 10 ияш Миша Кудрявцев. Ача-ава-влакын мутышт почеш, икшыве-шамыч мöҥгышкышт школ урок деч вара пöртылын огытыл, но кок ешыжат тидын нерген кÿлеш верыш вигак увертарен огыл. Амалжым ончыч шке вий дене кычалме дене умылтарат. Юмылан тау, Лизам 2 апрель эрденак илышым да тазам муыныт. А теве Мишам кум сутка наре кычалыныт.
Йÿдвошт, кечыгут…
Марий Элын «ЛизаАлерт» шке кумылын кычалше да утарыше отрядшын «шокшо линийышкыже» изи Мишам кычалаш кÿлмö нерген йодмаш 2 апрельыште йÿд вашеш пурен. Рвезын йоммыж деч вара сутка утла жап эртен. Шкат шарнеда, уремыште йÿштö ыле, адакше шошымсо пÿртÿс шке семынже лÿдыкшö, сандене тугакшат йомдарыме шергакан жапым шуйкалаш тетла нимогай амал лийын огыл.
«ЛизаАлерт» отрядын штабше Шемшÿргö ялыште 3 апрель йÿдым 00:50 шагатланак пашам ышташ тÿҥалын. Доброволец-шамычым регистрироватлымек, кычалше да утарыше икымше тÿшка-влакым чодыран кумдыкым шерын лекташ колтеныт. Икымше йÿдым рвезым отрядын Марий Эл, Татарстан, Чуваш республикла гыч погынен толшо 50 доброволецше кычалын. Тиде жапыштак Марий аварийно-утарыше службо ден МВД-ын еҥже-шамыч пашам ыштеныт. Но Мишам муын огытыл…
Интернет вотысо социальный кыллаште йомшо рвезым кычалаш у еҥ-влакым ÿжмö, калык да автоводитель-шамыч деч тÿрлö полышым йодмо нерген уверым ужмек, тургыжландарыше событийым эскерыше-влак кокла гыч шукынжо, поснак икшыван ача-ава-шамыч, уло шÿм-чонышт дене Юмым сöрваленыт: «Эргаш, лек!», «Илыше да таза гына лий!»
9 шагат эрдене йочам кычалме пашашке эше 22 полиций пашаеҥ ушнен. Марий Элын джиперже-влакат öрдыжеш кодын огыл. Шке районысо рвезын йоммыжым пален налмек, Звенигово олаште илыше-шамычат погынен толыныт. Нуно Мишам лишыл яллаште сурт еда гаяк кычалыныт, тыгак тудын кушко каен кертмыж шотышто верысе калык дене мутланеныт. Ты жапыштак кычалше тÿшка-шамыч пÿртÿс кумдыкышто у задаче-влакым шуктеныт.
Кумдыкым самолёт гыч ончен савырненыт, тыгак «ЛизаАлерт» отрядын да Россий Федерацийын Марий Элысе Следствий комитетшын пилот деч посна чоҥештылше аппаратыштым кум гана кÿшкö колтеныт.
Паша ик минутланат чарнен шогалын огыл. Штабыш Марий Эл, Чуваш, Татарстан республикла да Ульяновск ола гыч кычалше да утарыше у отряд-влак кажне шагатыште толыныт. Тыгак Москва гыч кычалше тÿшка-влакын опытан кугуракыштым погымо нерген увертареныт.
Рвезым кычалаш тÿҥалме тат гыч 70 утла тÿшка 450 километр утла коклам эртен, пÿртÿс йырвелыште да илемлаште ятыр задачым шуктен, 10 экипаж ориентировкым пижыктылын. Отряд автомобилист-влак дечат полышым йодын, нуныжо видеорегистраторын возымыжым штабыш ончыкташ конденыт. Мом ужмо-колмо уверым лийме семын шукырак погаш манын, репостым ыштыше тÿшкан доброволецше-влак социальный кыллаште ориентировкым шаркаленыт. Инфорг-шамыч кажныжым радамын лончыленыт. Штаб, каныде, сутка мучко пашам ыштен.
4 апрель эрдене южыш пилотдымо авиацийым эше ик гана колтеныт. Пашашке тыгак Марий аварийно-утарыше службын вÿдыштö кычалше тÿшкаже ушнен.
«Мумо! Илыше!»
07:46 шагатлан кужун вучымо уверым налме: «Мишам мумо, тудо илыше да таза!»
Россий Федерацийын Марий Элысе Следствий комитетшын пресс-службыжын увертарымыж почеш, 10 ияш Миша Кудрявцевым шке ялыштыжак кудалтен кодымо пöртыштö мумо. Рвезын тазалыкшылан нимогай зиян лийын огыл. Йочан увер деч посна йоммыж шотышто уголовный делам тарватыме, кызыт следователь мо, кузе да молан лийме амалым рашемда.
«Миша – мöҥгыштыжö, лишыл еҥже-влак дене пырля. Тугеже мемнан тыршымына, малыде эртарыме жапна арам лийын огытыл. Рвезым кычалме пашашке ушнышо чыла доброволец ден тыглай еҥлан, Россий Федерацийын Марий Элысе Следствий комитетшын, МВД-н, Марий аварийно-утарыше службын, Кокшайск ял шотан илем администрацийын пашаеҥыштлан, штабыш вÿд ден кочкышым кондышо верысе калыклан кугу таум ойлена», – официальный группыштыжо воза «ЛизаАлерт» отряд.
Умылаш йодыт
1 апрель Российыште икте-весым ондален воштылмо кече семын палыме. Но изи йоча-шамычын йоммышт нерген шарлыше уверлан ÿшаныде кертат мо? Да тидын шотышто окмак гына мыскарам ыштен кертеш! Шижам, газетым лудшо йолташ йоча-влакын, ача-авалан увертарыде, тынар кужу жаплан кушко да молан кайымышт нерген писынрак пален налнеже. Но ны Следствий комитет, ны Марий аварийно-утарыше службо, ны «ЛизаАлерт» отряд граждан-влакын увер деч посна йоммо амалышт да кушто лиймышт нерген утыжым огеш каласкале. Чыланат кычалме еҥ-влакымат, нунын ешыштымат умылат да пагалат, калыкымат манеш-манешым шаркалыме але чыным каласыме деч шекланаш ÿжыт.
Полыш – воктенак, ÿшанаш гына кÿлеш
«Икшывым ончет гын, ик кидыштет тул лийже, вес кидыштет вÿд лийже, – эше кугезына-влак маныныт. Чынак, йочам ончаш йöршынат куштылго огыл, поснак – кызыт, интернетын уло тÿнямбалысе калыкым авалтымыже да шуэн огыл лугымыж жапыште… Тÿҥ ÿшан – ешлан гына. Чаманен палемдыман, южгунамже тÿжвач ончалмаште пеҥгыдыла койшо ешыштат тÿрлö ситыдымаш лийын кая – тыгай азап деч илыш нигöм утарен коден огыл. Но, манмыла, нелылыклан вуйым пуыман огыл, тушеч лекме корным кыртмен кычалман.
Йоча-шамычын мöҥгö гыч кайыме, йоммо амалышт, тиде азапым чарен шогалтыме йöн-влак нерген кумданрак пален налнеда гын, «ЛизаАлерт» отрядын официальный группыжын #ШколаЛизаАлерт направленийыштыже увер шотан пост-влакым лудын кертыда. Тыгак школышто але йочасадыште лÿдыкшыдымылык лекцийым эртарышашлан доброволец-шамычым 8(800)700-54-52 номеран телефон дене чылт яра ÿжыктен сеҥеда.
А эше республикыштына апрель гыч Йоча ÿшан телефон сутка мучко пашам ышташ тÿҥалын. Тудо неле илыш йыжыҥыш логалше йоча ден ача-ава-влаклан экстренный полышым пуымашке виктаралтын.
Телефонын номержым шарнен кодаш неле огыл: 8-800-2000-122 але 124. Тушко чыла стационар але мобильный телефон гыч чылт яра йыҥгырташ лиеш.
Икшыве ма ача-ава телефонын консультантшылан шÿм-чоным тургыжландарыше чыла проблеме нерген каласкален кертыт. Тыште нуным тÿткын колыштыт, вурсыде да шылталыде, поро мут, ой-каҥаш дене полшат.
Йоча ÿшан телефоныш йыҥгыртыше айдеме лÿмжым, илыме вержым але кушто улмыжым да тулеч молым каласыдеат кертеш, тыгак пучым кеч-кунамат пыштен але йöртен сеҥа. Вашмутланымаш нигушкат огеш возалт, молылан огеш шаркалалт.
Мутлан, тунеммаште нелылык логалында, йолташ, педагог-влак да ача-ава дене вашумылымашым огыда му, тыгодым иктаж-кöн полышыжо кÿлеш гын, 8-800-2000-122 але 124 номеран телефон дене йыҥгырташ ида öр.
Маргарита ИВАНОВА
Фотом «ЛизаАлерт» шке кумылын кычалше да утарыше отрядын официальный группыж гыч налме
