Шарнымаш-таҥасымаш-2022
Игечыжат пуйто шортын…
23 февральыште «Корта» учебно-тренировочный базыште тренер, тале спортсмен-шамычым шарныме лӱмеш ече дене кумшо гана «Шарнымаш-таҥасымаш» мероприятий эртен.
Калык шукак чумырген: республикнан тӱрлӧ кундемже, пошкудо регионла, эсогыл Москва гычат кумылан-влак толыныт.
Игече шошо велыш савырнен, но пуйто тудынат ты кечын кумылжо волен, шона, шарналта… Адакшым йӱдым йӱдвошт йӱр йӱрын, свежа лумым чылт волтен, такыртен. Мутат уке, тидыже тренер, организатор-шамычлан ечыгорным ямдылыме шотышто йӧндымылыкым луктын, чаракым ыштен гынат, палемдыме жаплан чылажат ямде лийын. Тасма гай шуйналтше, тыгак воктеныже эрыкан йӧн дене чымалташ келыштаралтше трассе, стартым пуышаш площадке, ийготым шотыш налын, куржталшаш кутышымат палемден шуктеныт.
23 февраль. «Корта» учебно-тренировочный базе. Корно ӧрдыжтӧ – автомашина-влак, а стадион велыш, ечым кучен, я коктын, я тӱшкан, еҥ-влак вашкат. Шукышт ечыгорнышто шкештым терген ончаш стартыш лектыныт. А ечыгорныш ийготым шотыш налын, икмыняр тӱшка дене тўрлӧ кужытыш колтеныт.
Тыге спортсмен, ты видым йӧратыше-влак тӱшка дене чодырашкыла чымалтыныт. Иктышт корнышто пӱжалтын куржыныт гын, весышт финишышкат толын шуыныт.
Моткоч оҥай, тиде шижмаш спортсмен-влаклан веле пуалтын, ала-мо… Ийгот эртыме семын таҥасымаш шӱлыш, кумыл, тургыжланымаш, старт деч ончычсо мандраж манметым уэш-пачаш шижаш тыршат. Икте-весе верч тургыжланеныт, кычкыреныт, пуйто полышым пуэныт. Военнослужащий-влакат лийыныт.
Кажне участник шке тӱшкаштыже могай-гынат результатым ончыктен. Иктышт шкем тергыме семын лектын гын, весышт ойыртемалташак, результатым ончыкташ толыныт, а кумшышт – тыглай каналташ. Спорт пайрем тыгак совет армий да военно-морской флот кечылан (кеч таче тудын лӱмжым вашталтеныт, но палемдыме кече тудак) 100 ий теммылан пӧлеклалтын.
– Ече спортым вияҥдымаште кугу надырым пыштыше, республикнам чапландарыше да сай шарнымашым кодышо тренер, спортсмен-влак ончылно вуйнам савена, – мане СССР-ын спорт мастерже, РСФСР-ын сулло тренерже, таҥасымашын организаторжо-шамыч кокла гыч иктыже Леонид Глушков.
Палемден кодыманак: Леонид Павлович тӱнямбал кӱкшытан чемпионкым, а варажым Олимпийский модмашын призёржо Нина Селюнинам (Рочевам) ямдылен. Чаманен каласыман, тений январь тӱҥалтыште Нина Петровнан ӱмыржӧ кӱрылтын. Лач тудымат тале ечызын йолташ ӱдыржӧ-влак, пырля куршталше ечызе-шамыч порын шарналтеныт.
Уремыште пайрем шӱлыш озаланен, кумылым сылне муро сем пуртен. Я ик вере, я вес вере, тӱшкан-тӱшкан чумырген, эртышым шарналтен шогышо-влакым ужын, мешаяш огыл манын, саламлалтын спортзалышкыла ошкыльым.
Финиш деч вара организатор-влак участник, тыгак уна-влакым шокшо салтак кочкыш, самовар гыч тутло чай дене сийленыт. Варажым шарнымаш ӱстел йыр погыненыт.
Урем деч вара спортзалыште шокшо. Теве ик лукышто шып гына кутыралтен шинчыше-влак деке лишемым. Палыме чурий-влак койыт. Ече дене СССР-ын спорт мастерже Софья Черномазова Моско уна денат палымым ыштыш.
– Мый Нина Рочева дене чӱчкыдын ечыгорныш лектынам, южгунамже тудо «шокшымат» пуэн, шылталенат налын. Тунамсе жапыште соперничество, конкуренций манмет пеш кугу ыле, сандене тыршымаш деч посна нигузе, вет ик стартыш ӱдырамашыжак 200 еҥ лектынна. Тыгай коклаште ойыртемалташ, манаш веле. Тыгайыште пашам чот йӧратыше гына чапле результатым ончыктен. Сандене тыршымашым, чытышым, койыш-шоктышым пеҥгыдемденна. Варажымат Нина дене кыл кӱрлын огыл. Икте-весе дене телефон дене йыҥгыртен кутыренна, унала коштынна. Тений вашлияш кутырен келшенна ыле, но чаманен каласыман, коронавирус чер тудымат «нале». Эмлымверыште пелашыж дене киеныт. Тӧрлана, шонымшым, но… Теве ынде лач шарналташ гына кодеш. Жап писын эрта, ӱмырнат кӱчыкемеш, сандене мыят лӱмынак тыгай шарнымаш-таҥасымашке толынам, – мане Медведево кундемын тале спортсменже, таче кечылан Москошто илыше, ече дене СССР-ын спорт мастерже Римма Королёва.
– Мыят тышкак ушнем. Ик гана веле огыл Нина Селюнина дене ик пӧлемыште малаш логалын. Шарнем, окна велыш савырнен, «Мландыжат шем рокан, шем рокан, шем рокан.» манын муралтен колтыш. Мыйже пылышемлан шоктыш мо, манын, воктекше миен колыштым, вара, чытен кертде, «Марла мурет мо?» манын йодым. «Мурем, марла мурем» мане. Пеш ӧрынам ыле, шинчавӱдемат лектын. Тулык кушкын, можыч, тунам чонжылан чот йӧсӧ лийын… Но Нина чытышыж да мастарлыкше дене пеш ойыртемалтын, мемнамат тыгай лияш кумылаҥден, – мане Морко район Арын села гыч толшо, ече дене СССР-ын спорт мастерже Зинаида Иванова.
Шинчалан койдымо паша эре ӧрдыжеш кодеш. А ече трассым ончалын, пикшла чоҥештыше-влакым ужмо деч вара ечым «эмлыше» дек пурен лекде шымак чыте. Тиде – Василий Гаврилов. Тудымат, пайрем дене саламлен, «Таче йӱдым маленат отыл докан?», – лие йодышем.
– Чын, тыгак. Кастене индеш шагат марте эре тергыме, игече могайрак лиеш манын эскерыме. А вара, йӱдым, лумым ретракт дене таптенна. Светлана пелашемат полышкала: заявкым терген, участник-шамычлан номерым ямдылен. Тыгак тренер-влак стартлан площадкым келыштареныт. Икманаш, тыште тыршыше-влаклан паша сайынак логалын. Чылаштлан тау, – мане Василий Геннадьевич. – Йєн дене пайдаланен, кумылан-шамыч каныш кечылаште, паша деч варат тышке ече дене мунчалташ толын кертыт. Изирак-влакланат курык гыч мунчалташ йєн уло. Ласкан каналтыза, яндар южыш лекса, физкульур да спорт дене пе‰гыде кылым кучыза.
«Шарнымаш-таҥасымаш» спорт мероприятий сайын эртыш.
Чынжымак, ӱмыр лугыч лийше, але жап шумо семын кайыше тренер-специалист, лӱмлӧ да тале спортсмен-влакым шарналтен, таумутым каласена. Тыгай акций тукым гыч тукымыш йӱлам арален кодымо дене шерге.
Е.Эшкинина.
