Кеч-могай пашаште тыршыше еҥ чон йодмо сомылжым шукташ уке-уке да жапым муашак тырша. Вет тудо кумылым нӧлта, ойгым мондыктара да умбакыже тыршен пашам ышташ вий-куатым ешара. Волжский район Пӧтъял ял шотан администраций вуйлатыше Геннадий Анатольевич Романов нергенат тыгак ойлаш лиеш. Тудо ынде луымшо ий вуйлатыме пашам шукта, а жапше лийме семын гармоньым, баяным, аккордеоным шокта да чонжылан келшыше мурым мура.
Ачажым ончен тунемын
А.Романов изинекак мурылан, музыклан шӱман кушкын. Ялысе школышто кум классым тунеммеке, 1980 ийыште Йошкар-Олаш, Музыкально-художественный школын визымше классышкыже, тунемаш куснен.
– Ты школыш талантан икшыве-влакым погымо нерген увертарымашым ачам дене газетыште ужынна да Йошкар-Олаш тунемаш каяш кумылем лектын, – йоча пагытшым кумылын шарналта Геннадий Анатольевич. – Ойырен налме тур Волжскышто эртен. Тушто мемнан кундемынак тале шочшыжо Антонина Гурьевна Эшкинина лийын.
Рвезе изинекак ачажын гармоньым шоктымыжым ончен кушкын да тудын гаяк мастар лияш шонен. Ойырен налме турым эртымеке, тудым духовой классыш налаш шоненыт, но ачаже тореш лийын, вет эргыжым баян дене шокташ тунемаш конден. Тыге Юлсер кундемын эргыже калык семӱзгар пӧлкаште Лидия Елизаровна Смирнован классышкыже логалын.
– Тӱҥалтыште ола илышлан тунемын шуаш нелырак ыле, Кужэҥер вел гыч толшо кум рвезе эреак шортыныт. Нуным чаманен, ача-авашт мӧҥгышкышт наҥгаеныт. Тиддеч вара эше икмынярын тунеммым шуэныт, – ойла Г.Романов. – – Олаште ачамын шӱжарже ешыж дене илен, южо каныш кечылам нунын дене эртаренам, садлан утыждене йокрок лийын огыл.
Студент, армий илыш
Музыкально-художественный школышто тунемше рвезе, кушкын шумекыже, журналист але историкат лияш шонен, но ачаже музыкальный училищыш тунемаш пураш темлен.
– «Мыйын гай тракторист ит лий» манын ачам ойлен. Такшым трактор денат кудалыштын моштенам. Музучилищыш тунемаш пурымо годымак Москосо Гнесинмыт училищыш каяш шоненам, экзаменымат эртенам, но ачам оксам ситарыдымылан кӧра, Йошкар-Олашкак кодаш темлен.
Студент пагытыште Геннадий «Марий кундем» калык семӱзгар оркестрын аккомпаниаторжо лийын, тыгодымак Сеҥымашын ХХХ идалыкше лӱмеш тӱвыра полатыште тиде пашамак шуктен.
– Станислав Михайлович Элембаевын вуйлатыме коллективыштыже пашам ыштымым кугу пиаллан шотлем. Уста педагог тунеммаштат ача семын полшен, каласен кодымо ой-каҥашыже-влакым кызытат ушыштем кучем, – палдара Геннадий Анатольевич. – Станислав Михайловичын марий шӱлышан произведенийже-влакым шокташ моткоч келшен. Оркестр дене республик мучко да тыгак воктенысе регионлаште лийме мыланна кушкаш полшен.
Геннадий Анатольевич практике жапыштыже кок ий ачаж пелен лийын, комбайнерын полышкалышыжлан тыршен. Студент отряд дене Астраханьыш арбузым погаш мийымыжымат, пионер лагерьыште пашам ыштымыжымат порын шарна.
– Ачам манмыла, мыняр палымет шуко, тунар сайрак. Тӱрлӧ вере лийме да пашам ыштыме койыш-шоктышым пеҥгыдемда да йолташ-влакым муаш полша, – ойла Геннадий.
Училищым тунемын пытарымеке, самырык специалистым направлений почеш Йошкар-Ола воктенысе Силикатный посёлкысо школыш музык урокым туныкташ колтеныт. Тидлан кӧра самырык еҥлан оҥай тергымаш гоч эрташ кӱлын. Тыгодымак верысе тӱвыра пӧртым вуйлаташ ӱшаненыт. Тушечынак тудо армийыш каен.
– Службым Бурятийыште эртенам. Армийыштат музыкым кудалтен омыл, вокал да семӱзгар ансамбльым чумыренна. Концерт дене ятыр вере лийынна. Бурят рвезын мурымыж почеш гармоньым шоктенам, садет моткоч ӧрын. Бурят ден марий музыкын пентатоникыже икгай, садлан шокташ йӧсӧ огыл, – ойла Геннадий Анатольевич.
Тунамак музыкантым Чита округысо мурышо да куштышо ансамбльын вуйлатышыже шекланен шуктен да идалык гыч тушко наҥгаеныт. Тыге кокымшо ий службым тудо кундемыште эртен. Марий рвезын мастар да музыкым шижын моштымыжлан кӧра Бурятийышкат, Читашкат пашам ышташ кодаш темленыт, но, манмыла, шочмо кундемым нимо ок вашталте.
Ял калык дене пырля
Армий гыч пӧртылшӧ рвезым верысе школышкат, тӱвыра пӧртышкат пашаш ӱжыныт. Тыге тудо кокымшыжым тӱҥ паша вер семын ойырен налын, тыгодым школыштат туныктен.
– Калык огеш погыно, пашам ышташ аппаратур уке, – шарналта Геннадий. – Оксам ыштен налаш манын, дискотекым эртараш тӱҥална, магнитофоным мӧҥгӧ гыч, а тӱрлӧ кассетым ялысе рвезе-влак кондеденна, тукым шольым тошто телевизор экранеш светомузыкым келыштарен. Тыге эркын-эркын калык погынаш тӱҥалын. Ыштен налме шийвундо дене аппаратурымат, мебельымат налынна, тӱвыра пӧртымат олмыктенна.
Шке пашажым сайын палыше вуйлатыше идалык гыч тӱвыра пӧрт пелен ныл коллективым чумырен. Сценыш чиен лекшашлык вургемым шке кӱшешак ямдыленыт. Верысе артист-влак тӱрлӧ фестивальыште, конкурсышто мастарлыкым ончыктеныт, сеҥымашыштат ятырак лийын. Тыге Пӧтъял тӱвыра пӧртын лӱмжӧ районышто, республикыште йоҥгалташ тӱҥалын.
Ик жап гыч Г.Романов верысе школыш куснен, 2015 ий марте концертмейстерлан тыршен, тыгодымак музыкальный школын филиалыштыже ӱдыр-рвезе-влакым баян дене шокташ туныктен. Тунемшыже-влак коклаште мурызо Володя Матвеев ден артист, гармоньчо Рауль Гарифулин лийыныт. Ты кундемыште чапланыше «Шочмо вер» ансамбльын участникше-влакат уста музыкантын семӱзгарым шоктымыж почеш муреныт.
Геннадий Анатольевич мер пашаштат чолгалыкым ончыктен. Ярамарий ялыште илыше-влакын сайлымышт почеш ик жап старосто, кундемын депутатше, варажым школ вуйлатышын алмаштышыже лийын, а ынде – верысе администрацийым вуйлатыше.
Кызытат Геннадий Андреевич жапше лийме семын семӱзгарым кидышкыже налеш. Ярамарий тӱвыра пӧртыштӧ эртаралтше концертыште ма иктаж пайремыште семӱзгарым шокта. Жапше годым марий сӱаным сӧрастарашат чӱчкыдынак ӱжыныт.
– «Гармонь – калыкын чонжо» – моткоч чын каласыме ой. Ты семӱзгар дене шоктен, мурым муралтен кумылем нӧлтем, чонем луштарем. «Кас гармонь», «Ужатымаш», тыгак Анатолий Куклинын «Сирень» муро-влак келшат, – чонжым почо поро кумылан да калык дене пашам ыштен моштышо вуйлатыше, чолга мер пашаеҥ, уста музыкант.
Алевтина БАЙКОВА
Еш альбомжо гыч налме фото
