ВАШМУТЛАНЫМАШ ТАЗАЛЫК

Эскерет – кужун илет

Тӱрлӧ чер ваштареш кучедалаш да таза илыш-йӱлам кучаш кумылаҥдыме мероприятий-влак кышкарыште 20-26 январь Инфекциян огыл чер-шамыч дене черланыме деч аралалтме арня семын палемдалтеш.

Российыште калык колымо чумыр чот гыч инфекциян огыл тӱҥ чер-влак 67,6 процентым айлат.

Инфекциян огыл тӱҥ чер-влаклан шотлалтыт:

  • шӱм-вӱргорно чер;
  • осалын пуалше чер;
  • шӱлымӧ орган-влакын хронический черышт;
  • сакыр диабет.

Палемдыме чер-влакын вияҥме тӱҥ амалышт айдемын таза огыл илыш-йӱлам кучымыжо, уда факторан кундемыште илымыже але пашам ыштымыж дене кылдалтын.

Инфекциян огыл чер дене черланен да колен кертме лӱдыкшым таза илыш-йӱлам кучымо, илыме але паша верыште тазалыкым локтылшо амалым кораҥдыме, капкыл нелытым, вӱргорно давленийым, коя да углевод алмашталтмашым  эскерыме, стресс деч аралалтме, малаш вочмо да мален кынелме радамым шуктымо, профосмотр ден диспансеризацийым, вакцинацийым жапыштыже эртыме, тазалык лушкымо годым вигак врач деке кайыме, медикын темлымыжым пеҥгыдын шуктымо дене иземдаш лиеш.

Эше икмыняр ий ончыч айдеме врач деке калык йӧн дене эмлалт тӧчымыж деч вара веле каен. Чаманен палемдыман, тыгай койыш ойган статистикым гына кугемден – вияҥаш тӱҥалме йыжыҥыштак эмлаш лийме чер-влак айдемым шуэн огыл инвалид але колымо марте шуктеныт.

Таче черын келгыш кайымыж деч аралыше палынак шуко йӧн уло. Тӱҥалтыште айдеме шканже шке полшен кертеш. Тыште вӱргорно давленийын, вӱрысӧ холестерин ден сакырын кугытыштым эскерыме, аракам йӱмӧ да тамакым шупшмо гай уда койыш деч кораҥын, таза илыш-йӱлам кучымо нерген ойлалтеш. Нине проста темлымаш-влакым шуктыдымо годым эн ончычак шӱм-вӱргорно системе орланаш, 2-шо типан сакыр диабет вияҥаш тӱҥалыт.

Статистике ончыкта: инфекциян огыл черлан кӧра эн шуко еҥ кола, поснак – пашам ыштен кертме ийготышто. Вӱргорно гипертоний дене колымо чот чарныде кугемеш. Тыгай азапыш тӱҥ шотышто 45-60 ияш-шамыч логалыт, сандене медик-влак вӱргорно давленийым тиде ийготыш шумо деч ончычак тӱткын эскераш темлат.

Российыште сакыр диабет дене черланыше пациент-влакынат чотышт кугемын – нуно ынде 5 миллион утлашкат погынат.

Элыштына тыгак 75,3 процент ӱдырамашын да 76,9 процент пӧръеҥын липид алмашталтмашыштын пужлымыжым рашемденыт. Тиде ситыдымаш атеросклероз, шӱм-вӱргорно да моло чер дене черланен кертме лӱдыкшым кугемда. Гиперхолестеринемий кок пачаш нарылан шарлен. Тыгодым 25-64 ияш 20 процент пӧръеҥ ден 32 процент ӱдырамаш гына холестериныштын мыняр улмыжым палат, молыжо нигузеат огыт эмлалт да лишыл жапыште шӱм-вӱргорно чер дене черланен кертыт.

Инфекциян огыл чер дене черланымеке, юзо эмым але калык йӧным кычалаш кӱлешыже уке, молан манаш гын нуно нимо денат огыт полшо. Лучо таза илыш-йӱлам кучаш тӱҥалаш да врачын тазалыкым арален кодаш палемдалтше темлымашыжым кӱлын шукташ.

Наталья ЧЕГАЕВА,

Марий Эл Тазалык аралтыш министерствын медицине профилактике шотышто тӱҥ специалистше.

Марий Эл Тазалык аралтыш министерствын фотожо.

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий