Оршанке район Табашино селаште пытартыш жапыште ятыр сай вашталтыш лийын.
Медпунктышто – 31 ий
Тиде селаште верысе медпунктым кумло икымше ий Н.Егошина вуйлата. Шочынжо тиде кундемешак, Табашино села воктенысе Тошто Пижан ялеш. 1982 ийыште Йошкар-Оласе медучилищым тунем пытарымек, вашкеполыш станцийыште фельдшерлан ыштен. Табашино селашке марлан лектын. Тылеч вара пелашыж деке пӧртылын. Тудыжо «Смена» совхозышто водительлан тыршен, селаште пачерым пуэныт. А Надежда Геннадьевналан паша вер селасе йочасадыште лектын. А 1993 ийыште медпунктым вуйлаташ ӱшаненыт.
– Медпункт мыйын пашам ыштымем жапыште нылымше верым вашталтен, – каласкала Н.Егошина.– Ончыч пу оралтыште лийын, вара йочасадыш, школ зданийыш кусареныт. А 2004 ий гыч медпункт совхозын ончычсо мончаже да вургем мушмо верыште пашам ышташ тӱҥалын. Кызыт тиде оралтыштак клуб, библиотеке, Марково ял администрацийын специалистше верланеныт. Ончычсо совхоз директор Владимир Анатольевич Багров, кеч медучреждений сельсовет кидыште лийын, чот полшен. Тунам корно уда лийын, тышке вашкеполыш машина толын кертын огыл. Черле-влакым содор эмлымверыш наҥгаяш кӱлын гын, тудо автомашинажым кеч-могай жапыште, эсогыл йӱдым, пуэн. Тыгак материальный базынам пойдараш оксам эреак ойырен.
Чонжо тӱшка паша верч йӱла
Надежда Геннадьевнам тиде кундемыште ик эн чолга, калык, тӱшка паша верч тыршыше специалист семын палат да аклат. Кок созыв почела ял шотан илем вуйлатыше лийын. Табашино администрацийым Марково дене ушымо деч вара верысе кучем депутатлан сайленыт. Кеч-могай мер пашам шуктен гынат, эреак кӱлешлыкым шижын, шуктымо пашалан мутым кучен. Кучем вуйлатыше лиймыж пагытыште лекше йодыш-влакым, тыгак кундемым тӱзатыме але вес паша тӱҥалме деч ончыч верысе депутат-влак дене пырля погынен каҥашеныт.
Табашино селашке корно моткоч начар улмаш. Тиде йодышым депутат Н.Егошина кажне сессийыште нӧлталын. Нелылыкым сеҥен кертме, федерал программылан эҥертен, чапле корным ыштыме. Ынде тиде тӧр корно дене шошым илалше-влакын каналтен, яндар юж дене шӱлалтен коштмыштым ужына.
Ятыр ий дене тышке пӱртӱс газ толын шумым вученыт. Тиде йодышымат депутат погынымашлаште эреак тарватен. Кооперативым ыштеныт, шукынжо эсогыл газ котелым ончылгоч налыныт. Тыге кодшо ийын октябрьыште газ тышкат толын шуын. Табашиныш пуч Клюкино, Воробьи, Видякин, Тошто Пижан, Блиново ялла гоч эртен. Утларак ужаш ялыштыже илыше-влак эсогыл шулдакан топливе дене пайдаланаш лийме шотышто ӱшаненат огытыл. Шуко сурт яра шинчен, кеҥежлан дачник-влак веле толыныт. Но йӧн лиймеке, шукын газым пуртыктеныт. Мутлан, Блиново ялыште куд суртышто веле илат, кооперативыш ушнашат тореш лийыныт, нунын гай изи ялышкат газ толын шуэш манын шоналтенат огытыл. Но кунам йӧн лектын, кооперативыш кумылын ушненыт.
Табашинысе рӱдӧ котельныйым пӱртӱс газыш кусареныт. Тыге коло шым пачеран ныл пӧртыш, медпункт, клуб, библиотеке верланыме оралтыш шокшо кӱрылтыш деч посна толеш. Райпо кевытшым газ дене ырыкташ кусараш ямдылалтеш. Тыгак верысе черкыште тыгаяк пашам шукташ лийыныт.
Мо тургыжландара?
Тиде кундем нефтьым перерабатыватлыше куатле заводшо дене палыме. Лач тудак тӱҥ шотышто ял калыклан паша верым пуэн. Тушто села гыч лучко утла еҥ тырша. Тыгак райрӱдыштӧ верланыше, мороженыйлан изи тоям ямдылыше предприятийыш лу утла еҥ пашашке коштеш. Табашиныштак предприниматель А.Чешуинын кок пилорамыже уло. Ятыр пӧръеҥ тушто тырша. Тыште тӱрлӧ материалым ямдылыме деч посна шӱйым ыштат. Социальный сферат паша верым пуэн. Мутлан, Н.Егошинан мутшо почеш, клубышто, библиотекыште тыршыше-влак кокла ийготан улыт, чулымлыкым ончыктат, тӱрлӧ мероприятийым эртарат, тушко шкештат кажне гана ушнат, молым кумылаҥдат.
Верысе калыкым икте тургыжландара: тыште школ ден йочасад уке, икшыве-влакым райрӱдыш шупшыкташ перна. Теве лач тидыжак самырык-влаклан ялеш кодаш, тыштак ешым погаш кунар-гынат чаракым ышта. Кеч тыштат у оралтым нӧлтышӧ-влак улыт. Теве кызыт Табашиныште у оралтым шындаш вер уке. Села покшелне тӱшкан пайдаланыме кумдык лийын, тудым шуко икшыван кок ешлан оралтым чоҥаш ойыреныт. А теве ялозанлык кӱлешлан кучылталтше мландым жапше годым ял кундемыш кусарен шуктен огытыл улмаш. Кызыт тыгай паша шукталтеш. Ӱшанат: ончыкыжым тыгай нелылыкат ок лий, да илыме верым чоҥаш кумдыкым йодмо семынак пуэдаш тӱҥалыт. Вет пӱртӱс газ толмо дене чоҥаш кумылан-влак ешаралтыныт. Мутлан, Тошто Пижан ялыште кызыт кум пӧртыштӧ гына илат. Ик самырык ӱдырамаш тиде ялыште ачан-аван яра шинчыше пӧртшым уэмдаш кумылан улмыжым ончыктен.
Тӱшкаште веле чылажат ушна
Села калык шке кундемжым тӱзатымаште кумылын тырша. Теве села покшелне, паркыште, йоча-влаклан модаш кумдыкым, тӱрлӧ оборудованийым верысе калыкын тӱҥалтышыжлан полышым пуымо программе почеш ыштен шындыме. Тыште калыкат роскотын ужашыжым пӧртылташ шке оксажым ойырен.
– Тиде кумдыкым кушан келыштараш манын, шуко шонена, – ойла Н.Егошина. – Илыме ик пӧрт воктеке вераҥдаш гын, вес пӧртыштӧ илыше-влак «молан мемнан пӧрт воктеке шынден огыдал» манаш тӱҥалыт ыле. Сандене, чылаланат йӧнан лийже манын, паркыш вераҥдаш кутырен келшышна. Кеҥежым тиде кумдык воктеч эртен кайыме годым тыште йоча-влакым эреак ужам. Пеленем пакетым коштыктем. Шӱкым ужам – тушко пыштем. Тыгодым икшыве-влаклан шижтарем: вес гана тыге ида кышкылт, арулыкым эскерыза. Урем дене эртыме годым икшывым вашлиям, да огеш саламлалт гын, йодам: «Молан таче от саламлалт, кумылет молан уке?» Тыгак подылалшым вашлиям гын, эртен ом кай да мутым луктам: Таче молан тый йӱшӧ улат? Йӱштыштӧ кылмен кертат вет».
Шошым, тӱшкан погынен, кундемым йытыраяш, шӱкым погаш, кукшо шудым кораҥдаш лектыт. Ты пашаште тӱшка озанлыкын ончычсо агрономжо, старосто А.Шатиков чулымлыкым ончыкта. Кумдан палыме Табашино ер йыр арулыкым ышташ библиотекарь М.Сырейщикова калыкым пога. Тудак тыште экологий дене кылдалтше мероприятийлам эртара, икшыве-влакым пӱртӱсым аралаш, перегаш, йӧраташ туныкта.
Кугу селалан – ик ушкал
Кызыт ялыште шке озанлыкыште вольыкым ашныше-влак пеш шагалын улыт. Теве Табашино гай кугу селалан улыжат А.Царегородцева тӱж тунам ашна. Казам кучышо-влакат шукын огытыл. А теве медпунктым вуйлатыше Н.Егошина шке вӱташтыже вольыкым, сурткайыкым эреак ашнен. Кызыт, мутлан, кок сӧснам пукшен ӧрдыктара. Идалык мучко ныл-вич вуйым ашна. Кок эргыже уло, нуно ешан, йочан улыт. Свежа шылым Егошинмыт еш нуныланат ситара. Тыгак лучко-коло чывым эреак куча. Июнь тӱҥалтыште бройлер урлык лу чывигым налеш.
– Южгунам тыге шонем: пенсийыш лектам гын, очыни, ушкалымат кучаш тӱҥалам, – манеш Н.Егошина.
Надежда Геннадьевнан мутшо почеш, ынде шӱдӧ витле суртан, кум уреман села мучко йӱдымат ошкылаш куштылго. Вет Рӱдӧ ден Школьный уремлам тӱрыс волгалтарыме. А медпашаеҥлан чӱчкыдынак йӱдымат ӱжмӧ почеш черле еҥ деке вашкашыже перна.
Снимкыште: Н.Егошина.
В.СМОЛЕНЦЕВ.
Авторын фотожо
