Балерине-влакын куштымыштым ужмеке, кумыл нӧлталтеш, чонышто ласкалык шижалтеш. Балерине – вичкыж кыдалан, кужу йолан да моткоч куштылгын тарванылше, мотор капкылан ӱдыр. Балерине-влакын илышышт могайрак? Кечылан мыняр шагат репетицийыште капкылым шуарат? Нине да моло нерген Э.Сапаев лӱмеш опер да балет академический театрын артистше Линда ПЕЧНИКОВА дене мутланышна.
– Линда, могайрак йоча кушкынат? Кушташ изи годым йӧратенат мо?
– Шып, вожылшо ӱдыр кушкынам. Кушташ пешажак йӧратенам манын ом керт, но, пӧлемышкем тӱкылалтмеке, пеле пычкемыште музык почеш тарванылаш келшен. Авам тидым шекланен шуктен да кокымшо классыште тунеммем годым Сеҥымашын XXX идалыкше лӱмеш тӱвыра полатыш «Карусель» ансамбльыш кошташ темлен. Нылымше класс деч вара, кеҥежым, уло еш дене телевизорым ончымо годым Йошкар-Олаште балет училищыш тунемаш пураш шонышо-влакым ӱжмӧ нерген уверым колынна. Авам тушко миен толаш темлен. Изиш торешланенам ыле, но куштымашын тиде видше ынде пӱрымашем улмаш.
– Тугеже визымше классыш Бауман лицейыш вонченат, балет училищыште мастарлыклан тунемынат?
– Туге лектын. Тӱҥалтыште, мутат уке, нелырак лийын гынат, балетым кушташ келшен, но балерине лияш шонен омыл. Лач ты школышто балет нерген пален налынам. Пел ий куштымеке, «Щелкунчик» балетыште сценыш лектынна, йоча-влакын куштымашыштым ончыктенна. Шӱмем лектын вочшашла кӱлткен, куштымо радамым мондаш огыл манын шоненам (воштылеш) гынат, йомак тӱняш логалмемла чучын. Сцене, балет вожылмо койыш деч утлаш полшеныт, ындыжым шкемым ӱшанлын, пеҥгыдын кучаш тунемын шуынам, но кажне гана тургыжланымаш садак уло.
– Балерине лиямак манын шоненат? Але кушмо семын вес специальностьым налаш кумылет лийын?
– Мылам уым пален налаш оҥайын чучын. А балерине улам манын балет училищым тунемын лекмеке веле каласен кертынам. Училище деч вара ме вик Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжыш тунемаш кусненна. Тушечын мемнан паша корнына тӱҥалын, кардебалетыште куштенна.
– Линда, а йоча годым содыки кӧ лияш шоненат?
– Тӱрлӧ специальность келшен, но эн чот мурызо да археолог лияш шоненам.
– Икымше курс гычак театрыште пашам ышташ тӱҥалмеке, эреак балет занятийыште лийме, физически, психологий могырым нелылык шижалтын? Чыла тидын деч шӱм йӱкшен огыл?
– Тӱҥалтыште кажныжын тыгай лиеш шонем. Чот ноялтын: паша шуко, каныш шагал, шуко тунемаш, репетицийыште лияш кӱлын, сандене чыла кудалтен кайымат шуын. Но ача-авам жапыштыже кӱлеш шомак дене лыпландарен, куандарен моштеныт, тидлан нунылан кугу таум каласем.
– Икымше партийым могайым куштенат?
– «Щелкунчик» балетыштак па-де-труам (балетыште сылнысем почеш кумытын куштымаш) шотлыман. Ме француз курчак-влакым куштенна.
– Балеринылан кушташ да тыгодымак образыштат лийман. Могайже тылат эн лишыл?
– «Василиса Прекрасная» балетыште тӱҥ героиньын образше моткоч келша. Тушто мый тӱҥ партийым куштенам. «Чиполлино» спектакльыште Чиполлинын аважын образше пеш лишыл, сандене ты партийлан сценыш куанен лектам. Тиддеч посна «Хрустальный дворец» постановкышто мыскараче лияш пеш келша.
– Театрын балет труппыжо ятыр йот элыште лийын. Ала иктаж-кудыжым йӧратенат шынденат?
– Чынжымак, Мексикыште, Германийыште, Китайыште, Францийыште, Италийыште лияш пиал шыргыжалын. Нинын кокла гыч Китай чот келша, тушто кок гана лийынам. А Германий эн лишылын чучеш, вет тушко ме кажне телым гастроль дене коштынна, чаманаш кодеш, пандемий чаракым ышта. Йот элыште йылмым палыдыме нелылык уло гынат, тусо йолташ-влак дене англичанла мутланаш толашем.
– Йот йылмым тунемаш кумыл лектын огыл?
– Кызыт англичаным тунемам, ик жап китай йылмым тунемынам ыле. Оҥай, но неле.
– Кажне тунемше туныктышыж семын лийнеже. Педагогет-влак кокла гыч кӧм палемден кертат?
– Эн ончычак – Константин Анатольевич Иванов, тудын полшымыжлан кӧра искусство тӱняште, балетыште улам. Тыгак Наталья Константиновна Микован, Владимир Евдокимович Шабалинын, Вероника Алексеевна Новикован, Татьяна Михайловна Ершован, Эльвира Артемьевна Данилован, Ксения Александровна Царегородцеван тыршымыштлан таум каласем.
– Балерине-влак сценыш лекме деч ончыч иктаж йӱлам шуктат? Але ойӧрылан ӱшанат мо?
– Кажнын шке йӱлаже уло: икте шкенжым кум гана ыресла, весе кӱварым тӱкалта… Спектакль тӱҥалме деч ончыч сценыште икмыняр тат кийыше-шамычат улыт. А мый шкемын шотышто теве мом шекланен шуктенам: сценыш лекме деч ончыч шуко воштылам гын, иктаж йоҥылышым садак ыштем.
– Шкем формышто кучаш манын, балет классыште занятийыш коштмо деч посна иктаж вере капкылым шуарет мо?
– Уке, изишак ӧрканем. А капкыл нелытым чот эскерем: утыжым погымыла чучеш гын, утларак тарванылаш, йолын кошташ тыршем. Лӱмынак тренажер залыш ом кошт, мӧҥгыштат ситышын капкылым шуараш лиеш.
– Яра жапет уло мо?
– Укеат манаш лиеш. Мутлан, идалык мучаште моткоч «шокшо» пагыт ыле. А теве январьыште ныл кече канышна. Паша деч вара шкет лияш тыршем, малем, каныме семын кином ончем, книгам лудам, тамле кочкышым ямдылем, южгунам ече денат лектам. Тыге мый канем, вес кечылан вийым погем.
– Лу наре ий пашам ыштымеке, театр, балет шотышто шонымашет вашталтын мо?
– Жап эртыме семын пашам утларак йӧраташ тӱҥалат, вес семын шонкалет, усталык койыш шижалтеш: макияж, образ шотышто утларак шонет, кычалат, спектальлан чотрак ямдылалтат…
– Могай шонымашет уло?
– Китайыш эше ик гана миен толаш! Тусо-шамыч дене китайла мутланен ончынем. Тыгак англичан йылмым пеҥгыдемдаш да тӱня мучко кошташ шонымаш уло. А эн чотшо марий йылмым келгынрак тунемаш да кугезе тукымын йылмыж дене яндарын мутланаш шонымаш уло.
– Ойлат, балерине-влак нимат огыт коч…
– Тиде шоя (воштылеш). Балерине-шамыч диетыште огыт шинче, чыла кочкыт, но мом кочмым палыман. Уто нелыт погынымым шке шижына, воштончышышто ужына, сандене утларак пашам ышташ пижына. Шарнем, студент годым спектакль тӱҥалме деч пел шагат ончыч когыльымат кочкын кертынна, а кызыт тидым спектакль тӱҥалме деч кум шагат ончыч ышташ тыршена.
– Пашаште эн тӱҥлан мом шотлет?
– Ӧрканыман огыл, пашам йӧратен ыштыман, шонымо цельыш шукташ тыршыман.
– Балерине огыл огыл гын, могай пашам ыштет ыле?
– Журналист паша моткоч келша. Жапше годым тӱрлӧ шонымашым блокнотеш возгалаш йӧратенам, дневникым ыштенам. Но журналист пашанат шке нелылыкше уло: шуко палыман, йодышым пуэн моштыман… Садлан шкемым балетыштак веле ӱшанлын чучам.
– Балерине-влак сценыште чылан икгай койыт…
– Авамат ты шотышто тыгак ойла, но тудо мыйым йолем гыч пален налеш.
– Театр, балет тыланет мо?
– Тиде илыш, еш.
Фотом еш альбомжо гыч налме
А.БАЙКОВА
