Виче кундемыште илыше марий-влак тений кумшо гана Йошкар-Олаште шке усталыкыштым ик концерт программыште ончыктышт. Тыгай пайрем ик ий коден эртаралтеш да «Киров вел – мыйын шочмо вел» маналтеш.
Тенийысыжын программыже поснак поян лийын. Мероприятийыш лӱмын толшо да залыште шинчыше Малмыж район администраций вуйлатыше Эдуард Симонов концерт деч вара таклан огыл каласыш: «Марла нимат ом умыло гынат, сценыш лекше-влак кумылым чотак нӧлтальыч».
Ты гана Яраҥ, Уржум, Малмыж, Кӱльмӱж районла гыч ик эн виян шым коллектив, самодеятельный артист-влак усталыкым ончыкташ толыныт. Мо оҥайже, сценыште кок «Ош пеледышым» ужна. Иктыже – Малмыж район гыч, весыже, калык лӱмым нумалше, Кӱльмӱж вел гыч. Икымшыже куштымашыж дене кумылым савырен гын, весыже – икмыняр йӱк дене мурымыж дене. Шижалтеш: профессионал-влак нунын дене пашам ыштат.
Теве Малмыж кундемысе Кугу Кетек ялысе школ гыч Ирина Кошкинан вуйлатыме «Шонанпыл» йоча фольклор ансамбльын ӱдыр-рвезыже-влак шкештат нуным тыге тыште шокшын вашлийыт манын шонен огытыл, очыни. Залыште шинчыше-влак кажне номерже деч вара бислан лукташ шонен, совым кыреныт. Костюмышт мотор, шкештат чолга да уста улыт. Вуйлатышыштын ойлымыж почеш, ансамбльыш нуно кугу кумыл дене коштыт. Тудын шкенжынат вич икшывыже коллективын участникше улыт.
Малмыж вел гычак гармонь дене шоктен мурышо Зоя Кузнецоват куандарыш. Варажым мутым вашталтыме годым тудын куд ияш улмыж годымжак ты семӱзгар дене шокташ тунеммыж нерген пален нальым. Мӧҥгыштыжӧ эсогыл куд гармоньжо уло. Шке кундемыштыже тыге шоктен мурышо вес ӱдырамаш уке, санденак тудым чӱчкыдын выступатлаш ӱжыт.
Малмыж вел Тошто Буртек гыч Роза Елпаева ден Антоноида Дегтярева верысе клуб пелен пашам ыштыше «Пошкудем» ансамбльын участникше улыт. Нуно кок мурым пеш сылынын кок йӱк дене йоҥгаларышт. Шке гыч мурым возышо да йӧнгалтарыше тыглай тракторист Владимир Комиссароват ӧрыктарыш.
Кажне участник нерген посна возаш лиеш. Вӱрзым кундем гыч Мер Каҥашын, «Уржум мари» автономийын еҥже Алевтина Курочкинам палемдыде ом керт. Тудо шке велныже тыгак марий фольклор усталык фестивальым эртараш тӱҥалын. Ангелина ден Регина уныкаже-влакат ынде сценыш лектыт, ковашт мотор вургемым ыштен пуэн. Марлаже начарынрак мутланат гынат, сценыште мурымышт годым тиде огеш шижалт. А.Курочкина шкежат, сценыш лектын, марий койышым ончыктыш.
Кӱльмӱж кундем гыч изи гармонист Роман Перскоковымат ушештарыман. Тудо шукерте огыл Марий тӱвыра рӱдерын эртарыме «Изи гармоньчо» конкурсыштат ойыртемалтын ыле.
Таче Виче велне 10 районышто 19 тӱжем наре марий ила. Иктыштын вургемышт мемнан гайрак гын, весыштын йӧршеш уке. Сценыш кушташ я мураш лекше артист-влак эсогыл кидыштым ойыртемалтшын савыралыт.
Шкешт дене мутым вашталтыме годым шижалте: нунылан Йошкар-Олаште усталыкым ончыкташ – кугу куан. Кӱльмӱж кундемын шочшыжо, Марий Элын сулло артистше Анатолий Зарецкихат нунылан полшаш толын ыле, шке мурымыж дене концерт программым пойдарыш. Мутат уке, залыште утларакше Киров велне шочын-кушшо марий-влак шинченыт.
Таче Виче марий-влакым ныл калыкле-тӱвыра автономий уша. Пыжанью районысо Марий Ошайыште Елена Афанасьеван вуйлатыме Марий тӱвыра рӱдер пашам ышта. Тудын пашаеҥже-шамычак концерт программым ямдыленыт. Виче велне Марий Элын полномочный представительже Александр Макаров дене пырля участник-влакым чумыреныт. Концертыште уна-влакым саламлаш, тауштымашым, пӧлекым кучыкташ Марий Эл тӱвыран, савыктышын да калык-влакын пашашт шотышто министрын алмаштышыже Игорь Садовин, Оньыжа Эдуард Александров, Марий тӱвыра рӱдер вуйлатыше Василий Петров толыныт. Толмышт денат нуно вес кундемыште илыше марий-влакын кумылыштым нӧлталыныт, пагалымашым ончыктеныт, тидымак палемдышт уна-влак.
Кылым ышташ полша
Ты ганат концертым вӱдышӧ Сергей Карпов нерген лач тыге ойлымо шуэш. Виче велысе марий-влакым Йошкар-Олаште чумырышо кум концертшымат тудо организоватлен. Кызыт Сергей республикысе Марий тӱвыра рӱдерыште ышта. Но ме тудым Мер Каҥашын, Марий калык конгерссын еҥже, радиовӱдышӧ, а тулеч ончыч эше курчак театрын артистше семынат палена. Предприниматель семын пашам ыштымыж годым тудо Пошкырт, Урал, Татарстан, Киров велнат концерт-влакым организоватлен. Виче марий-влакын усталык пайремыштым ышташ шонымаш кузе лекмыж нерген концерт деч вара мутым вашталтышна.
¬– Шке жапыште ужалыме паша дене Киров велне эртыше тӱрлӧ мероприятийыш коштынам. Икмыняр ансамбльымат намиен коштыктенам. Сандене тусо марий-влакын усталыкыштым, нунын Йошкар-Олаш толаш кумылыштымат шекланенам. Мый тидым шкетын гына ыштен ом керт ыле. Александр Макаров, Алевтина Курочкина, Елена Афанасьева дене пырля ик ойыш шуынна. Мутланен келшыме почеш, концерт программым тӱрыс Марий Ошай Марий тӱвыра рӱдер ямдылен, концертым вӱдышо Надежда Рыбакова сценарийым возен. Сценыш лекшашлык артист, коллектив-шамычымат нунак ойырен налыныт. Александр Макаров артист-влакым тыш кондаш район вуйлатыше-влак дене мутланен келшен. Нунынат ты шотышто полшаш тӱҥалмылан куаныман гына. Икымше концертыш калык лыҥак погынен ыле. Киров велысе кугыжаныш кучем кӱкшыт гычат саламлаш толшо-влак лийыныт.
Но эн ончыч тыш толшо коллектив ден артист-влакын концертлан моткоч ответственно ямдылалтымыштым, кугу кумыл дене выступатлымыштым палемдынем. Нуно тидым вучат, шкеныштын марий койышыштым сайын ончыкташ тыршат. Эшежым ончылнышт вигак задачым шындыме: тысе репертуарым кучылташ огыл. Сандене нуно тусо марий-влакын ойыртемыштым утларак почын пуаш тыршат. Тиде амал денак репертуарыштым пойдарен толыт. Ий гыч ийыш кушмышт шижалтеш.
Ончыкыжым Виче марий-влакын усталык концертыштым кугурак кӱкшытыш нӧлталтме шуэш. Но тидлан программымат пойдарыман, кидмастар-влакымат ушыман. Йошкар-Олаште илыше Киров марий-влакымат тарватыман. Тек нунат мероприятийыш ушнат.
Тыгай концертым ончыкыжымат эртарыманак, Киров велне Марий Элын полномочный представительже А.Макароват ты шотышто полшаш кумылан. Илен-толын, Пошкырт, Татарстан марий-влакын тыгай концертыштым эртарыме шуэш ыле, – каласыш Сергей Карпов.
Светлана Носова
Снимкыште: концерт годым саламлыме тат.
В.Поликарповын фотожо
