Айдемын илышыжым пӱртӱс дене таҥастараш гын, тиде пайрем тачысе пагытлан пеш лачеш толеш. Марий кундемыштына сӧрал, поян, лектышан шыже озалана. Вачӱмбакышт ятыр ийготым пыштыше-влакын чал ӱпышт гае покшымат шуко ок вучыкто, очыни. Но тиде чылажат жаплан веле, а чон моторлык курымлан кодеш.
Тыгай шӧртньӧ пагытыштыже ила кызыт Морко район Йошкарэҥер ялын ӱдыржӧ, ветеринарий науко кандидат, ятыр ий Медведево районышто тӱҥ ветеринар врачлан тыршыше Антонина Ильина. Тудо шукертак сулен налме канышыште гынат, лым ок лий, эре калык коклаште. «Паша уке гыч пашам муэш» манмыла, то ик вере, то вес вере кӱлешан сомылым тарвата. Теве Медведево район Знаменский посёлкышто (тыште эргыжлан суртым шынденыт) йолешке-влаклан кошташышт тротуар лийын огылат, шке кумылын тиде пашалан пижын: мыняр кагазым ямдылаш, мыняр чиновник дене вашлияш пернен, Россий президент В.Путинын эртарыме «Вияш линийыш» 7 ий почела йыҥгыртен. Ыштен шуктеныт! Морко район Коркатово гоч шуйналтше кугорно ӱмбалысе остановкышто тудын тыршымыж денак лум-йӱр логалме деч павильоным шогалтеныт.
– Мый ялыште илен ом керт, чонемлан ола лишылрак. Марием шошо годсек шочмо Курыкйымал ялыштыже ила. Тушто суртым кучена. Кугорныш волен кодын, ялыш пурымаште тыгыде кӱм шараш кӱлеш, волгалтарыше тул уке, тиде йодыш дене Кугыжаныш Думыш кызыт сайлалтше депутат деке приёмыш возалтым, – ойла Антонина Ильина.
Тудын эн тӱҥ койышыжо – кучем тӧран, министрын, кугу я изи вуйлатышын омсажым почын пураш ни ок ӧр, ни ок лӱд. Марий ӱдырамаш-влак коклаште тыгайже шагалынрак улына шол. Антонина Поликарповналан тыгай пеҥгыде койыш-шоктышым шуараш юрист-правоведлан тунеммыжат полшен.
Ты ӱдырамашым Йошкар-Олаште, моло районлаштат шукын палат. Медведево районышто 1993–2004 ийлаште тӱҥ ветеринар врачлан ыштымыж годым кажне ялсоветыште ветеринар участкым почашыже пернен, ятыр специалист дене вашлийын. Шкеже Москвашке, моло вере шинчымашым нӧлташ коштын. 1977–1990 ийлаште Марий республиканский ветеринарий лабораторийын серологий пӧлкажым вуйлатымыж годым паша кокла гычак шымлыме пашам возен. Тыге тӱрлӧ кӱкшытыштӧ кыл пеҥгыдемын. Тудын каласкалымыжым колыштат да ӧрат, кузе тыге чыла шарна: ийлам, цифрым, еҥ-влакын лӱмнерыштым ачалӱмышт йотке! Илалше ман, а уш яндар, самырык-шамычат кӧранен кертыт.
Антонина Поликарповна – марий ӱдырамаш-влакын «Саскавий» ушемыштын чолга еҥже. Ушемын шочмыж годсек ик погынымашымат коден огыл. Шкеж гайракак ийготан Н.А.Казанцева (тудым Найжа манеш), Р.Г.Катаева, Г.С.Ширяева, З.Н.Александрова да моло дене пырля шонкален-вискален налын, пашам сайрак виктарен колтымо шотышто эреак ушан-шотан ой-каҥашым темла. Тылеч посна взнос оксам пога, тиде сомылжым мый поснак палемден кодынем, вет еҥ-влак деч шийвундым «ячаш» куштылгыжак огыл.
Марий театрыш кошташ йӧрата. Марий тӱран вургемым чияш йӧрата. Ала-мыняр ий ондак ялыште Яшка-Ромашка деч налме ожнысо вынер гыч ургымо кофтычкыжым кызытат йӧратен нумалеш, кеҥежым Казаньыш коштмыж годымат чия.
– Могырлан каньыле, – манеш. А теве татар йолташ ӱдырамашыже Мадина, кӧ деке миен коштеш, кажне гана ойла:
– Мом тыгайым чиен толынат?
– Мо деч мый вожылшаш улам? Те вет тюбетейкым чиен коштыдас, – лийын вашмут.
Тыгай тудо, Антонина Поликарповна, йылмылан тура, чыным шылтыде ойлышо. Мутлан кӱсеныш ок пуро, марлат-рушлат руалынат, воштылтаренат кертеш. Тыгайжат мемнан коклаште, чоным почын каласыман, шукыжак огынал.
А.П.Ильина пелашыже, Марий Элын сулло врачше, СССР-ын да Российын почётан доноржо, Петр Ильич Ильин дене, кум эргым ончен куштеныт, илыш корныш луктыныт. Кум шешкыже кум тӱрлӧ калык гыч лекше улыт: руш, марий да татар. Кудыжо «авай», кудыжо «Антонина Поликарповна» маныт, но коклаштышт ваш умылымаш озалана. Илалше еҥын куанже – уныка. Антонина Поликарповна – 7 уныкан да 2 кугезе уныкан кова. Коктын сарзе пашам ойырен налыныт, ик уныка – туризм дене менеджер, нылымше коча-коваже семын медицине специальностьым ойырен налын, молышт тунемше улыт.
А.П.Ильинан илыш-корныжо нерген тичмашрак материалым «Марийский мир – Марий сандалык» журналын шушаш номерыштыже лудын кертыда.
Тазалыкым аралыме всемирный организацийын ийготым шотыш налын шотлен лукмыж почеш, илалше-влаклан 60 гыч 75 ияш марте еҥ-влак шотлалтыт. Антонина Поликарповна нунын радамыш пура, тудо 1947 ий 10 апрельыште шочын. Кунам уш шонен мошта, йол коштеш, шӱм-мокш таза, чон тӱшка паша верч йӱла – тыгай годым шочмо кагазым мом ончаш?
Л.СЕМЕНОВА
М.Скобелевын
