Сценыш марий тувыран мотор ӱдыр лекте. Тудо шкенжым лӱдде куча, сайын мура, а залыште шинчыше-влак совым чот кырат, шӱшкалтышат уло. Шеҥгелныже кечыше кугу экран гоч тудын мурыжым Раиса Петряева «колыштеш». Шке жапыштыже тудын ӱмыржӧ трагически кӱрылтын, илымыж годым лач Раиса Александровнам «марий шӱшпык» маныныт. А Марий Турек поселкышто тудлан пӧлеклалтше «Ший оҥгыр» фестиваль-конкурс ынде икмыняр ий эрта.
Фестиваль Россий кӱкшытаныш савырнен каласаш лиеш, вет тушто усталыкым ончыкташ Башкортостан, Удмуртий республикла гычат йодмашым ятырын пуэныт. Кум шагат жапыште шуко марий муро йоҥгалте. Залыште калык — лыҥак. Совым чарныде кыреныт. Мутлан, Настя Апсадиковалан. Тудын мурымыжым чыланат тӱткын, чон шулен колыштыныт.
— Анастасия керте-е-еш! Могай чапле, йоҥгыдо йӱк! – воктенем шогышо ӱдырамаш-влакын шыпрак ойлымыштым колам.
– Башкирийыште чыла марий-влак сайын мурат, могай талантан ӱдыр — шыргыжалын пелешта лишнырак шогышыжо.
Анастасия Башкортостанысе марий ялыште шочын. Тылеч ончыч тудын нерген мый колын омыл ыле, но тудо кундемыште ятыр гана лиялтын. Нӧлпер ял гыч Балтач райрӱдӧ марте кум километр веле лиеш.
— Настя кок ияшак мураш тӱҥалын, — манеш Элени аваже. – Телевизор ончыко шогалын, Валериян мурылажым йоҥгалтарен. Тидым ужын, тудлан музыкальный караокем налынна. Ӱдырна кажне гана 100 баллым поген. Икана тӱҥалтыш класслаште туныктышыжо, мыланна нимом увертарыде, Настям музыкальный школыш вӱден наҥгаен. Арня коштмеке, тудым вигак кумшо классыш кусареныт.
Анастасиян ачаже Сергей Садриевич баян, вятский гармонь дене устан шокта, сылнын мура, кушташат мастар. Владимир изажат мура, кушта. Аважат школышто тунеммыж годым тӱрлӧ фестивальыште куштымо да мурымо мастарлыкшым ончыктен. А кочашт, Садри Апсадикович, уло Балтач районлан палыме лийын. Пӧръеҥ кундемыштыже гармонь дене эн сайын шоктен. Таҥасен шоктымаште тудым иктат сеҥен кертын огыл. Самега коваштат мурен, но мӧҥгыштӧ гына. Санденак усталык, мастарлык Настян вӱрышкыжак шыҥен манаш лиеш.
2014 ий 2 ноябрьыште А.Апсадикова Уфаште эртыше «Вдохновений» тӱнямбал фестиваль-конкурсышто13-14 ияш-шамыч коклаште «Калык вокал. Соло» номинацийыште I степенян диплом дене палемдалтын. Тиде ийынак самырык-влакын «Азамат» республикысе конкурсышто «Вокал соло» номинацийыште сеҥышыш лектын. 2015 ийыште адакат тӱнямбал фестивальыште усталыкышым ончыктен. Тиде номинацийыштак кумшо лийын. Настян кумылжо волен, вет «Азаматысе» кӱкшыт деч вара тудо умбакыжат кушкаш шонен. Тыгак тудо умылен, йӱк вашталтын толеш. Но мурыде ӱдыр кертын огыл. Тудын сеҥымашыжым ужын, Балтач районысо администраций Настялан Артекыш путевкым кучыктен. Крымыште эртыше усталык конкурсышто Анастасия лауреат лӱм дене палемдалтын. Тушто тудо татарла мурен.
— Настя мемнан «5»-лан гына тунемеш. Ме тудын дене кугешнена, — манеш аваже.
А кастене сцене гыч Настя кумыл нӧлтын, сылнын мурен. Но жюри член-влак талантшым кӱлеш семын аклен огытыл. Нуно, конкурс положений дене келшышын, ончыгоч колтымо видеороликым гына шотыш налыныт. А Настян видеороликшат пеш кӱчык жапыште ышталтын: тудым урок гыч ӱжын луктыныт да каласеныт: пешак писын войзаш да колташ кӱлеш. Тысе жюри ончалын да иктешлен: начарракын мура. Лектынже мӧҥгешла. Палемдыман, чылажымат ончылгоч, видеороликым ончымо негызеш, иктешленыт. Уфаштат, тӱнямбал конкурслаште, жюри член-влак марий мурылан, виян мурызо Анастасия Апсадиковалан йӱкыштым пуэныт. А вет тушто пошкырт, татар мурызо-влакат виян улыт. Марий эстраде мурзыо, республикысе Калык усталык рӱдерын вӱдышӧ методистше Р.Искакова, дипломым кучыктышыжла, ты самырык мурызо умбакыжат мураш тӱҥалеш гын, волгыдо ончыкылыкшо лиеш манын каласен. А мучашлан сценыш Мер Каҥашын Марий Турек районысо пӧлкажым вуйлатыше С.Конышева лектын да мурымо мастарлык дене ойыртемалтше ӱдырлан спецпризым кучыктен. Воктенем шогышо ӱдырамаш-влак тудын чын ыштымыжым пеҥгыдемден шыргыжальыч.
Эше иктым палемден кодынем. А.Апсадикова интернет-йӱклымашыштат эн шуко йӱкым поген. А тидын нерген жюри ик мутымат каласен огыл. Тугеже молан йӱклымаш нерген уло тӱнялан увертараш? Варажым Р.Искакова мыланем каласыш: мом тудлан пуэныт, тудым кучыктен. Тугеже чылажат ончыгоч ямдылалтын. Эсогыл жюри член-влакланат пашаштлан грамотым кучыктеныт, кеч нунышт конкурс кечын лийынжат огытыл. Видеороликыште сайын мурышыжо-влак кокла гычат ала-кӧжӧ сценыште кокырен мурымыжлан нелеш налаш огыл манын йодын. А призовой верым садак ончылгоч ямдылыме лийын.
Видеоаппаратышкем войзымо выступлений-влакым угыч колыштым, Настянымат, молынымат. Виян самырык, шкеж деке сымыстарыше сылне йӱк чонем угыч шулдыраҥдыш. Тунамак вуйышкем шонымаш пурыш: ӱдыр рвезе илышыжым тӱвыра дене кылда, а ешешыте тидлан кугу верым ойырат гын, могай сай. Шке жапыштыже В.Сухомлинский ойлен: Кузе гимнастике капым виктара, тугак музыко – айдемын чонжым».
Валентин ЗАЙЦЕВ.
Авторын фотожо.
Снимкыште: Анастасия Апсадикова – Йошкар-Оласе «Сандал» кафеште.
