УВЕР ЙОГЫН

«Ялна тӱзланыже, йылмына вияҥже!»

Финн-угор тӱнян культур рӱдыверыштыже Российын тӱрлӧ кундемже гыч ӱдыр-рвезе-влак чумыргеныт. Амалже моткоч кугу — 8-14 июльышто Морко район Унчо селаште латикымше Марий самырык тукым слёт эртаралтеш.

Тушко республикнан чыла гаяк районжо, тыгак марий-влакын тӱшкан илыме Башкортостан, Удмуртий, Татарстан республикла, Угарман, Свердловск, Пермь кундемла, Санкт-Петербург, Нижневартовск олала гыч 80 утла ӱдыр-рвезе чумырген.

Тенийысе слёт «Ял мыйын: тӱвыралан поян да куатле виян» девиз дене эрта. Унчо кундем сылне, ойыртемалтше вер-шӧржӧ дене веле огыл, пашаче кумылан, ушан-шотан калыкше дене поян. Арам огыл тений Унчо села Финн-угор тӱнян культур рӱдывержылан шотлалтеш. Тиде амал денак тений слёт тиде селаш «толын».

Пайремым торжественно почмаш икымше кечын кас велеш верысе культур пӧртыштӧ эртыш. Тушко участник-влак чыланат марий вургемым чиен толыныт. А тидыже кажне марий чонан еҥым куандара. Чыла унам саламлыме шот дене эн ончычак сценыш «Унчо ӱжара» ансамбль лекте, сылне мурыж дене залыште шинчыше-влакын кумылыштым эшеат нӧлтале. Тиддеч вара Российысе марий-влакын федерал калыкле-тӱвыра автономийыштым вуйлатыше Лариса Яковлева, Марий Эл Кугыжаныш Погын председательын алмаштышыже Анатолий Иванов, Марий Эл правительстве председательын икымше алмаштышыжын секретариатшым вуйлатыше Эдуард Чемышев, тӱвыра, печать да калык-влакын пашашт шотышто министрын алмаштышыже Галина Ширяева, Оныжа Эдуард Александров да молат кугу да кӱлешан форумыш ушнышо-влакым саламлышт, поро тыланымашым ойлышт да сай паша лектышым таланышт.  

Слётышто кажне гана тунеммашлан кугу верым ойырена, проект паша дене палдарена, тыгак шке пашам тӱҥалме да тудым виктарен колтымо нерген мутланена, чын дебат-влакым эртараш туныктена. Тений – Тӱп калык йылме-влакын тӱнямбал идалыкышт да Театр идалык. Тидланак кӧра ме тӱҥ шотышто усталык аланыште тыршыше ӱдыр-рвезе-влакым чумыренна. Шукышт ансамбльыште шуаралтыт, культур колледжым тунем пытарыше, артист шӱлышан,  тыгак могай-гынат шке пашам виктарен колтышо-влак улыт.  Кажныже – шкешотан, талантан. А тидым шке жапыштыже ужын да шижын шуктыман, «шӱкалын» колтыман, — каласкала слётын ик организаторжо Алёна Иванова. — Тыгодым тӱрлӧ социал да бизнес проектым илышыш шыҥдарыше, Российысе кумда форумлаште лийше-влакат улыт. Палем, нуно кундемыштышт шке проектыштым илышыш шыҥдарат. Тидыже моткоч куандара. Слётын ик эн тӱҥ шонымашыже — марий самырык тукым коклаште лидер-влакым кушташ.

Тиддеч вара ӱдыр-рвезе-влак сценыште мастарлыкым ончыктышт. Тӱрлӧ вургем, тӱрлӧ сем, тӱрлӧ куштымаш, муро… Тыгодым чынжымак Российын тӱрлӧ луклаж гыч чолга, усталык шӱлышан, марий койыш-шоктышан самырык тукымын ик верыш погынымыже шижалте.

Теве, мутлан,  Пошкырт кундем гыч кажне ийын кугу делегаций толеш. Ты ганат нуно латкудытын улыт. Нунын кокла гыч Ильяс – татар рвезе. Туге-гынат сценыште марий сем почеш моткоч чаплын тавалтыш.

 — Слётыш студент улмына годымак толаш шоненна, но тӱрлӧ амал лийын. Кызыт ме коктынат туныктышылан пашам ыштена, сандене яра жапым муашак тыршышна. Ме шукертсек марий мероприятийыште лийын огынал, а тыште чылан марла мутланена, куштена, каҥашена. Адакшым шке шонымашна уло: кеҥежым ялышке ача-ава, коча-кова деке  йоча-влак шукын толыт. Нунын дене марла мутланаш, нунылан урокым эртараш манын, кеҥеж лагерьым але марий йылме школым чумыраш кӱлеш. Слётыш толмо дене тиде проектым илышыш шыҥдараш тунемшаш улына. Тыге ме шочмо йылмына дене мутланыше-влакым шукемден кертына, — каласышт Калтаса район Келте ял гыч Дарья Линючева ден Людмила Исаева.

Ме палена, южгунам слётыш марий йылмым палыдыме ӱдыр-рвезе-влакат толыт. Но нуно чыла дене пырля тунемыт, лекцийым колыштыт, шонымашышт дене палдарат. Чолга да шке калыкшын волгыдо ончыкылыкшо верч тургыжланышыже-влак слёт петырнымылан марла мутланаш тунем шуыт. Тидын шотышто Пермь гыч Александр Николиным палемдаш лиеш. Тудо мер пашаште чолган тырша да Российысе конкурс гоч эртен, РФ Кугыжаныш Думын Калык-влакын пашашт шотышто комитетше пеленысе Россий самырык тукым ушемын еҥжылан шотлалтеш.

— Нылымше гана слётыш толынам. Мылам келша, тыште шуко йолташым муынам, кызытат нунын дене кылым кучем. Тиде гана слёт яллан пӧлеклалтын, садлан форум жапыште мемнан коклаште ялым тӱзатыме, ялыште предприниматель пашам вияҥден колтымо, иктаж предприятийым ыштыме  да моло теме дене проект-влак шочыт, шонем. Ӱмаште слётышто йолташ-влак дене «Марий стикерпак» проектлан тӱҥалтышым ыштенна. Тудым тений умбакыже шукташ  каҥашым налаш шонена, — рашемдыш А.Николин.

— Слёт Российын тӱрлӧ кундемже гыч  иктаҥашна-влак дене палыме лияш, мемнам тургыжландарыше йодышым пырля каҥашаш да ончыкыжым кылым кучаш йӧным ышта. Тыге ме марий калыкнан тӱвыражым, йылмыжым арален коден кертына, — мутланымашке ушнышт Удмуртийысе Шопкер ял гыч Инна ден Иван Конокпаевмыт. 

Чынжымак, Марий самырык тукым слётын гимныштыже (мутшо Р.Сунгурован, семже Г.Григорьевын) каласыме семын «Ме пырля улына», сандене ме чыла ыштен кертына. Мучашлан чылан пырля, икте-весе дене кид кучен сылне мурым йоҥгалтарышна.

Икманаш, самырык тукым шочмо йылмым, тӱвырам вияҥдымаште кугу пайдам конда, марий калыклан ончылъеҥ-влакым шуараш полша. Тек тудын пашаже тӱвыргӧ лектышан лиеш!

Алевтина Байкова

Авторын фотожо

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий