У Торъял район Йошкар-Памаш ялыште тале кидмастар Юрий Ягодаров ила. Но тудын нерген ме эн ончычак весе-влакын каласкалымышт гыч, вараже ик соцкылысе лаштыкышкыже вераҥдыме фотографийлажым ончен пален нална. Чылажат оҥайын чучат, ик кечын нунын деке унала тарванышна.
Кеч-можымат шке шинча дене ужаш эшеат оҥай улмаш! Мутлан, капка ончыкышт толын шогалмекак, адресым возымо оҥа вигак тӱткышым шке велкыже савыра. Шоненат муын вет суртоза! А теве капка-аркыже могай ойыртемалтше?! КеНежым тудо поснак сӧралын коеш дыр, вет ӱмбалныже пеледыш кушкын кая!
Суртозан, очыни, ик эн кугу кугешнымашыже — пеледышан курык да тудын коклаште улшо изи пӱя. Арам огыл тудым кузе ышташ тӱҥалмыж, пашаже кузе кайыме нерген Юрий Арсентьевич соцкылысе лаштыкыштыже икмыняр фотом вераҥден. Такше пӱяже изижак огыл – 900 литр вӱд пура!
— Тудым кеҥежым арнялан ик гана вашталтыман, уке гын ужарген шинчеш. Тидын дене шогылташ жап кӱлеш гынат, чоным куандара. Пӱяшке колым колтенам да нунын ийын коштмыштым южгунам лӱмынак ончен шинчем. Тиде моткочак кандара, лыпландара, — кумыл нӧлтынак палемдыш кидмастар.
Мо эшеат ӧрыктара: тиде курыкышто могай пеледыш ден кушкыл улыт, чылажымат Роза пелашыже огыл, а пӧръеҥ шкеже муын кондеден, ойыркален наледен шындылын! Кызыт тиде кумдык, ужыда, могай сӧралын коеш?!
— Чыным ойлаш гын, пеледышыжым коктынат йӧратена. Но воктенышт шудым солымо, шӱкым кӱрмӧ годым пелашем ден коктын шкенам вурсена: «Тынар пеледышыже молан кӱлеш ыле?» Но, вес велым, содыки мотор коешыс. Сандене жап шуко кая гынат, садак ынена шагалемде, — палемдыш суртоза.
Солышаш кумдыкышт нунын кугу, вет чылаже гектар утла мландышт уло. Тугеже кеҥежым шогылташышт утыжденат сита дыр. Но ыштыдежат огыт керт, вет вольыкышт шагал огыл. Кузе шкеже ойлыш, ик радам дене чылажат уло: ушкал, ӱшкыж, сӧсна, шорык, лудо, комбо, чыве, кӱрка. Сӧснаигымат ыштыктен ужалат. Эше кроликым уэш ашнаш тӱҥалыныт. Молан уэш манам? Кок ий ончыч 50 наре вуйышт колен – ала-могай чер авалтен улмаш да шуко еш тыгай азапыш логалын. Тыгак мӱкшым ончат. Кызыт нуныжо кок омарташте илат. Омартажымат Юрий Арсентьевич шкеже ышта. Кӱлеш гын, йодмо почеш еҥ-влакланат ямдылен пуа.
Мом ыштымыж нерген ойлаш гын, тудын ыштен моштыдымыжо ынде укеат дыр. Теве шукерте огыл коҥгам опташ тунемын.
— Ончыч подтопко манме гайжым оптенам. Кочегаркылан, мончалан коҥгам ыштен моштымем вараже еҥ-шамыч пален налыныт да ыштен пуаш йодаш тӱҥалыныт ыле. А «руш коҥгам» тений икымше гана оптенам. «Ом мошто мо?» манын, лӱмын тӧчен ончашак кумылем лектын ыле. Кызыт тушто пелашем киндымат пышта, когыльымат ышта, мелнамат кӱэштеш.
А монча ончылжо могай?! Омсашкыже могай оҥай ойым возен сакыме?! Кӧргыштыжат тыгаяк сынан-влак улыт. Адакшым тудо ялт сауно гай! Чыла тидымат пӧръеҥ шкеже ыштен! Монча ончылнышт шинчын каналташ, кочкаш-йӱаш путырак кумда верым келыштарен.
— Эше камин да казанеш кочкышым шолташ вер лийшаш такше. Но кызытеш ыштен шуктен омыл, — мане пӧръеҥ.
А мучаште иктешлыме семын палемдыш:
— Шонымаш моткочак шуко. Но нуным лучо луктын каласаш огыл. Уке гын интерес манме, ышташ кумыл йомеш.
Кумылжо ынже йом манын, ме рашемдаш тыршаш ышна тӱҥал. Тек Юрий Арсентьевич эше шуко-шуко оҥай ӱзгар ден арвер-влакым да молымат ышта!
Любовь КАМАЛЕТДИНОВА
