СПОРТ

Шахмат – мыйын илышем

«Шахмат – мыйын илышем», – манеш ФИДЭ-н мастерже В.Ибраев

Шернур районысо Шокшем ялеш шочын-кушшо, ятыр ий Йошкар-Оласе «Олимп» шахмат клубышто тренерлан тыршыше В.Ибраев тӱҥалме пашажлан, ойырен налме спортлан таче кечынат ӱшанле. Ончыч шахмат оҥа, паҥга дене модыныт гын, кызыт ветеран-влак коклаште онлайн йӧн дене эртаралтше таҥасымашлашке ушна, сеҥышыш, призёр радамыш логалеш, тыгодым ӱдыр-рвезе-влакымат туныкта. Таче кечылан ФИДЭ-н мастер В.Ибраев – шахмат дене Марий Элын чемпионжо. Эртыше кечылаште вашлиймеке, Василий Васильевич шке результатше, самырык тукымын спортын ты видышкыже кузе ушнымыж нерген каласкалыш.

Пашам йӧратыман

– Коронавирус черын шарлен кертме лӱдыкшылан кӧра шошо гыч шахмат дене турнир-влак онлайн йӧн дене эртаралтыт. Республикна гычат ӱдыр-рвезе-влак тӱрлӧ кӱкшытан таҥасымашлашке кумылын ушнат, ойыртемалтыт, – ойла шахматист. – Такшым 2-3 классыште тунемше-влаклан ушнаш сайрак. Шахмат «самырыкештеш». Латкок ияшак спорт мастер лийыт. А республикыштына уста икшыве-влак улытак. Пытартыш жапыште ӱдыр-шамычат ойыртемалтыт, Юл кундем, Россий кӱкшытан турнирлаште таҥасат. Кызыт шахмат дене модаш тӱрлӧ йӧн улмат куандара. Адакшым литератур шотыштат ойгыраш огеш кӱл. Ме книга почеш гына тунемынна. Шарнем, 1969 ийыште Ленинградыш миенам. Тушто книгам кок теҥгеат ик ырлан налынам. Мыланем тудо моткоч шерге лийын.

Шашке, бильярд, ече, футбол…

Шернур кундемын эргыже шахматлан тӱҥалтыш класслаште тунеммыж годым шӱмаҥын.

– Ял клубышто кугурак еҥ-влакын таҥасымыштым онченам да варажым шкежат модаш кумылаҥынам. Но шонымо семын ты оҥа воктеке логалаш йӧн лийын огыл: ялысе клубышто ик шахмат гына лийын, а мый декем шагалже годым черет шуын, – шарналта Марий Элын заслуженный тренерже.

Жапше годым В.Ибраев шашке, футбол, грек-рим кучедалмаш да спортын моло видышкыже чолган ушнен, ече денат мунчалтен, куштылго атлетикыштат писе лийын. Лу икшыван ешеш шочшо пытартыш йоча чыла шотыштат чолгалыкше дене ойыртемалтын. Изирак капан, но чулым рвезе спортын икмыняр видыштыже, мутлан, ече, ӱстембал теннис дене икымше разрядым, варажым бильярд, руш шашке дене писын модмаште спорт мастерыш кандидат нормативым шуктен. «Спортышто шкем вияҥдаш тыршымаш» ӱжмаш чонемлан лишыл», – манеш тудо.

Шкенжым тудо азартан айдемылан шотла. Сандене спортын шуко видше дене пеҥгыде кылым куча, ставкымат ышта.

Икымше сеҥымаш

Василийын икымше сеҥымашыже 10-шо классыште тунеммыж годым лийын. Тунам тудо районын чемпионжо, а ПТУ-што тунеммыж годым Марий Элын чемпионжо лӱмым сулен налын. Варажым – срочный службо. Туштат уста марий рвезым пагаленыт. Салтак илышым эртыме деч вара кӱшыл тунемме заведенийыште шинчымашым поген, республике, Юл кундем, Россий, Европа кӱкшытан турнирлаште уш-акылжым пудыратылын, чӱчкыдынак призёр радамыш логалын, сеҥышыш лектын. «Шахмат – мыйын илышем» манеш тудо.

Ик жап Москоштат илен. Лач туштак мастар-влак деч шахмат дене модмаште сай опытым налын. Мутат уке, сымыстарыше тӱрлӧ темлымаш лийын, но тудым чонжо шочмо кундемыш шупшын. Марий Элыш пєртылын, тренерлан пашам ышташ тӱҥалын. Таче кечынат ача-ава-влак кокла гыч шукышт икшывыштым лач В.Ибраев деке коштыкташ тыршат. Но тачысе саманын лӱдыкшылан кӧра тудо кызыт икмыняр йочам веле тренироватла. «Олимп» СДЮШОР-ышто 35 ий тыршен да арам огыл. Воспитанникше-влак кокла гыч ӧрдыж кундемлаште эртаралтше тӱрлӧ кӱкшытан «Ош ладья» да моло турнир гыч сай результат дене пӧртылыныт. Латвич еҥым спорт мастерыш кандидатым, витле утла йоча икымше разрядым шуктен.

– Алексей Решетниковлан, лишыл жапыште гроссмейстер лӱмым пуышаш улыт. Кызыт Москошто ила. Тидыже мыланем эн кугу куан, – палемдыш В.Ибраев. – Шахмат дене сайын модшо воспитанникем-влак кокла гыч шукышт тренер улыт.

Марий гроссмейстер ой-каҥаш дене полшен

Василий Васильевич тӱрлӧ олаште таҥасен, лўмлє гроссмейстер, тӱнямбалне чапланыше шахматист-влак дене модын, палыме лийын.

– Тидыже, мутат уке, опытым, мастарлыкым ешараш полшен, тӱняончалтышым пойдарен, – ойла шкеже. – Но эн чот Волжский район Корамас кундемеш шочын-кушшо, варажым ятыр ий Озаҥ олаште илыше, шуко гана шахмат дене Казаньын чемпионжо, вара гроссмейстер марте кушшо Валерий Яндемиров шарналт кодын. Тудлан кугу таум ыштем. Ик гана веле огыл пырля модынна. Чаманаш гына кодеш, кум ий ончыч тудо ӱмыр лугыч лийын. Валерий мыланем ой-каҥашыж дене полшен, ончыктен, умылтарен, чылажат – яра, вет лӱмлӧ шахматист-влак уш-акылышт дене оксам ыштат, пашадарым налыт, а тудо мыланем земляк семын эреак полшаш тыршен.

Яндар юж вий-куатым пуа

Ял пашаш шуаралтын кушшо айдеме пӱртӱсыштӧ лияш тырша. Ялышкат коштеш, садыштыжат тырша. Кеҥежым чодырашке емыж погаш миен толеш.

– Ешем мыйым умыла. Пелашемат изиш шахмат дене модаш тӧчен, но… Эргым компьютерлан шӱман, программист, – ойла ФИДЭ-н мастерже. – Спортын ты видыштыже сай результатыш шуаш айдемылан моткоч пеҥгыде нерван, таза лийман. Шахмат уш-акылым пӱсемда, илышыште неле годым кӱлеш решенийым писын приниматлаш полша. А тыгайже, тидым але тудым кузе ыштыме шотышто кокытеланымаш вашлиялтешак. Адакшым шахмат дене модшо айдеме, школыштат сайын тунемеш. Тудын логический шонымашыже вияҥеш. Вет модмо годым соперникын кузе коштшашыжым икмыняр ошкыллан ончыко ужын моштыман, южгунамже эсогыл мом шонымыжымат шижман. Теве могай лийшаш шахматист.

Сочишке – модаш

Тале шахматист Василий Ибраев шахмат дене ПФО-н первенствыштыже ветеран-влак коклаште (60 ий деч кугурак) ик гана веле огыл икымше верым налын, чемпион лийын: классический шахматыште да рапидыште ойыртемалтын. Варажым Россий кӱкшытан турнирыште, Сочиште, уш-акылжым «пудыратылын». Теният кайышаш улмаш, но тидлан пандемий мешаен. Ныл гана Российын чемпионжо лийын. Такшым тудо писын модаш йӧрата. Тыгайже вич минут эрта да эше кум секунд ешаралтеш.

Рапид лу минут эрта, да вич секунд ешаралтеш. Эн кужу – классике йӧн.

Шукерте огыл Василий Васильевич Россий кӱкшытан турнирыште ветеран-влак коклаште эртыше онлайн йӧн дене кокымшо верым сеҥен налын.

 

В.Ибраев 1951 ий 24 ноябрьыште шочын. 1968 ийыште 1-ше №-ан ПТУ-што, вара 1969 ийыште РМТ-ште токарьлан тунемын. Варажым, 1977-1990 ийыште Горький лӱмеш МПИ-ште шинчымашым поген. 1983 ий гыч ГУО ДЮСШ-ын тренерже. 1985-1990 ийлаште – ДЮСШ-ын директоржо. 2001ийыште Марий Эл Физический культурын сулло пашаеҥже лӱмым пуэныт.

Е.ЭШКИНИНА

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий