КУЛЬТУР ДА ИСКУССТВО

Усталык корно: Калык гыч лекше сӱретче да уста педагог

Владимир Васильевич Унженин — Киров кундем Пижан район Марий Ошай ялын чолга эргыже. Тудо уло ӱмыржым школлан пӧлеклен. Педагог стажше 55 ийыш погынен. Туныктышын корныжым тӱҥалтыш класслаште тӱҥалын. Варажым директор лийын. Марий Элыште Медведево район Кӱвервуй школым вуйлатен. Ик ийым армийыште служитлен, адак ты школышкак пӧртылын, шке сомылжым шуен. Но пӱрымаш тудым шочмо кундемышкыже наҥгаен. Тыге Марий Ошай школ Владимир Васильевичлан кокымшо суртышкыжо савырнен. Шуко жапшым тушто директорлан пашам ыштен. Кызытат туштак тырша, математикым туныкта. Но пӧръеҥ изинек искусствылан шӱман лийын, сандене Москваш  искусствын всесоюзный заочный университетышкыже фотографлан тунемаш пурен. Яра жапыште сӱретлашат жапым муэш. 

— Тунам мыйын «Смена-6» фотоаппаратем лийын. Тудын дене Киров кундемысе пӱртӱсым, чонемлан келшыше татым, еҥ-влакым войзенам да ты университетышке колтылынам.  Нуно пашам тергеныт, могай ситыдымашем улмым каласеныт. Тыге эркын фотограф семын шуаралтынам. Но профессионал фотографлан ик кечат ыштен омыл, кумыл йодмо семын фотографироватлем.

Сӱретлаш тӱҥалтыш класслаште туныктымем годым кумылаҥын. Эн ончыч акварель чия дене радынам шочыктенам, варажым ӱян чияш кусненам. Йоҥылышем ончен, тӧрлен тунемынам. Очыни, тиде мастарлыкым мылам пӱртӱс пуэн, молан манаш гын ты сомыллан нигуштат тунемын омыл. Утларакшым пейзажым сӱретлем. Тыгак пашам ыштыме татым ончыкташ келша. Тыгодым радына-влакым натур гыч огыл, а вуй гыч шонен шочыктем. Сӱретлашкем поснак эртыше йоча пагытем «пыштем», — палдарыш Владимир Унженин.

Сӱретчын чылаже 70 наре пашаже погынен. Ятыр гана выставкыже эртаралтын: Советск оласе тоштерыште, Киров оласе драмтеатрыште, Кировысо изак-шоляк Васнецовмытын тоштерыштыже, Йошкар-Оласе сӱрет сымыктыш тоштерыште. Марий калыкын икмыняр погыныштыжат В.Унженинын пашажым ужаш йӧн лийын. Москваште 2004, 2007, 2010 ийлаште аутсайдер-шамычын творчествыштын йоча кумылан искусствышт музейыште тудын сӱретше-влакым ончыктеныт.  Профессионал сӱретче-влакат В.Унженинын пашажым кӱкшын аклат. Тудын радыналаштыже марий калыкын тӱвыраже, Виче кундемыште илыше-влакын илышышт кумдан ончыкталтеш.

Тений Владимир Васильевичлан Киров область тӱвыран сулло пашаеҥже лӱмым пуэныт. А 2010 ийыште ты кӱкшӧ награде дене Марий Элыште палемдалтыныт.  Тылеч посна Россий Федерацийын общий образованийжын почетан пашаеҥже лӱмым сулен налын. Ӱмаште декабрьыште «Ача-ава-влакын чапышт» орденын медальжым кучыктеныт. Ты награде-влакым тудо чынжымак сулен, вет В.Унженин Киров олаште икымше марий просветитель, «Война увэр» газетын икымше редакторжо П.Глезденёвлан шарнымаш оҥам почмаште ятыр ыштен. Ты паша мучаш марте шукталтше манын ятыр вуйлатыше дене вашлийын, мутланен, тӱрлӧ документым поген, Павел Петровичын илыш корныжым тӱткын шымлен.  

— 7 сентябрьыште шукертсе шонен коштмо пашанан лектышыже лие. Павел Петрович Глезденёвлан шарнымаш оҥам Киров оласе  Йоча да самырык-влакын творчествыштым вияҥдыме рӱдерын (ончычсо Вятский пединститутын оралтыже) пырдыжышкыже сакыме. Шукертак вучымо шарныктыш ош тӱням ужшо манын, кум ият пеле шокшым кергалтен пашам ышташ логале.Ты кугу сомылым ыштымаште полышым пуышо-влаклан кугу таум каласем, — чон почын каласыш туныктышо.

Владимир Унженин 27-30 сентябрьыште Коми Республикын рӱдолаштыже, Сыктывкарыште эртыше Российысе финн-угор калык-влакын VI погынышкышт делегат семын миен. Тудо РФ АФУН-ын Кировысо региональный отделенийын правленийжын председательже. 4 октябрьыште  Москваште аутсайдер-влакын творчествыштын йоча кумылан искусствышт тоштерыште  выставкыже почылтеш. Тудо 14 ноябрь марте шуйна. Икманаш, Владимир Васильевич шоҥгемаш ок вашке, умбакыжат кушкеш, вияҥеш, шке творчествыж дене калыкым куандара.

Л.ШАБДАРОВА.
Д.Речкинын фотожо.

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий