ФИНН-УГОР ТӰНЯ

Тӱрлӧ тӱсан Марий Эл: Эр ӱжара, шем шоптыр да перепеч…

Тиде кум умылымашым Марий Турек районысо Карлыган кундемыште илыше одо-влак ушен шогат. Карлыган манмыже шем шоптыр лиеш. «Эр ӱжара» одыла «ӟардон» семын йоҥга. Лач тыге маналтеш Карлыган тӱвыра рӱдер пелен пашам ыштыше, калык лӱмым нумалше да ты кундемыште веле огыл чапланыше одо фольклор ансамбль. А перепеч тиде калыкын ик эн йӧратыме  да жаплыме кочкышыжо. Эр ӱжараж ден Шем Шоптыржымат кодшо изарнян ужын толна, перепечшымат авызлышна. 

Республикысе Марий тӱвыра рӱдерын эртарыме «Калыксий-2018» фестивальжын кышкарыште одо кухньын кечыже эртен. Сандене рӱдерын пашаеҥже, ӱжмӧ уна, журналист-влак Марий Турек кундемын Кугу Карлыган ялышкыже миен коштыныт. Тыгак Марий Элын тӱвыра, печать да калык-влакын пашашт шотышто министр Константин Иванов, тудын алмаштышыже Михаил Матвеев миеныт. Нуно ты районысо тӱвыран кузе вияҥмыже дене палыме лийыныт. Сандене одо калык сий дене палдарымашке лумынак пуреныт. — Тендан дене пырля таче тыште лияш мыланем кугу куан. Калык кочкышдат кумылым нӧлта. Таче Марий Турек районым шкаланем угыч почынам. Тыште моткоч творческий шӱлышан еҥ-влак илат, — палемден министр. Поро йӱла почеш оза-влаклан фестивальын участникше улмым пеҥгыдемдыше сертификатым, шарнымашан пӧлекым кучыктеныт, кинде-шинчал дене сийленыт.

 Мо дене вара удмурт-влак ӧрыктарпышт? Тӱвыра пӧрт ончыко понар дене лектын, уна-влакым мелна дене сийлен, мурен-куштен вашлийыныт. Чот вученыт, чот ямдылалтыныт. Пайрем чесым погеныт. Кажне кочкыш дене  ансамбльын сылне ӱдыржо-влак палдареныт. Южо кочкыжым ме кажне калыкын манын кертына гынат, одо-влак лач шкеныштлан шотлат: пельменьым, мелнам, тувыртышым, торык когыльым ончыкташ лиеш. Келшыш тӱрлӧ шӱрашан пучымышышт. Кеч-могай вольыкын шодыж дене ыштыме кочкышым пеш моктышт. Шодо кӧргын шӱлымо пучышкыжо муным лугыман шорым колтат да кӱктен луктыт. «Пеш тамле лиеш», — маньыч.

Но одо-влакын перепечыштлан нимо ок шу.  Руаш гыч изи корзинка гайым ыштат да ӱмбакыже тӱрлӧ кӧргым оптат. Марий перемеч семынрак лектеш. Тудым коҥгаш кӱктен луктыт да шокшынек кочкыт. А кӧргыжым ончылгоч тӱрлым ямдылат: шылым, поҥгым, ковыштам, тӱрлӧ шудым кучылтыт да муным лугыман шӧ дене варат. Тыгай пучымышым корзинкашкет пыштат. Оза-влак перепечым ыштыме мастер-классым эртарышт. Мемнан кид дене ыштыме чесым коҥгаш кӱтен луктыч да мемнамак сийлышт.

«Ӟардон» ансамбль ты кундемыште чынжымак чаплана.  40 утла ий тудо калыкым куандара. Таклан огыл тушко марий, татар икшыве, кугыеҥ-влакат  кумылын коштыт. Мийыме кечын кастене самодеятельный артист-влак Татарстан кудемыш концерт дене кайышаш улыт ыле. Чиемыштат пеш сылне. Шкештат пеш мотор да койыш денат ойыртемалтше улыт. Шке калыкыштын йӱлаштым, тӱвыраштым арален, пойдарен толыт. Уло еш дене коштшо-шамычат улыт. Мийыше-влакым икмыняр калык модыш дене модыктышт. Каласен кодыман: одо-влак Карлыган кундемыште кум ялыште илат. Санденак тушто Одо тӱвыра рӱдер ышталтын. Пашаеҥже-влак ты калык йӱла дене кылдалтше тӱрлӧ пайремым эртарат.

С.Носова.

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий