Провой кундем Поянсола ялыште чолга да тыгодымак моткочак кумылзак, проста ӱдырамаш ила. Тиде – Лидия Платунова. Тудын дене ик-кок мутым вашталтет гынат, кумылет вигак нӧлталтеш. Чоныштыжо, илышыштыже тиде жапыште ала-мо ышталтеш гынат, шкенжым туге куча, пуйто чыла сай, пуйто нимогай нелылыкат огеш тургыжландаре — эреак тунар шыман да шыргыжал гына кутыра. Кеч, чыным ойлаш гын, ятыр молын семынак тудынат илышыже чылт ӱй ден мӱй гайжак лийын огыл…
— Лида, икмыняр ий ончыч тый денет да Валера пелашет дене мутланымына годым жаплан пӧртдам эсогыл тӱкылен кодашда перна манын ойленат ыле. Молан манаш гын чыланат тӱрлӧ вере лийында: тый, тӱвыра пашаеҥ, Москваште охраныште тыршенат; Валера Сочиште пашам ыштен, эргыда ден ӱдырдат вес олалаште иленыт да пашам ыштеныт. Тунам угыч тӱвыра пашашке пӧртылшаш, уэш еш иквереш чумыргыжо ыле манын, чон коржын ойлышыч. Юмылан тау, шонымашет мыняр-гынат шукталтын, ынде мӧҥгыштетак илет да тӱвыра аланыш пӧртылынат. Адакшым кызыт эсогыл ӱдырда дене пырля пашам ыштеда.
— Тыгак лийын, мый икмыняр ий Москваште охранниклан тӱлыман поликлиникыште ыштенам, Валера Сочиште Красная Полянаште 2014 ийыште эртаралтшаш олимпиадылан курык вошт тоннельым чоҥеныт, ечызе-влаклан трамплинным келыштареныт да молат. Витя тунам я Питерыште, я Сибирьыште пашам ыштен коштын. Ирина Казаньыште тыршен. Санденак, пӧртым тӱкылен коден, мыйже пел тылзе дене, молыжо тылзе дене мӧҥгышкӧ толде, тӱрлӧ вере иленна да пашам ыштенна. Мӧҥгыштӧ илыме шуын, но, йодынам гынат, тунам пашашке уэш налын огытыл. Молан? Тидын нерген почеламутемат уло.
А кызыт 2017 ий ноябрь гыч мый Поянсола тӱвыра пӧрт вуйлатыше улам. Ӱдырна художественный вуйлатышылан ышта.
— Соцкылысе лаштыкышкет вераҥдыме фотолаште пелашетат коеш. Тудо я мура, я гармоньым але баяным шокта, але, Йӱштӧ Кугыза лийын, йоча-шамычым саламла. Тудат Поянсола тӱвыра пӧртыштӧ пашам ышташ тӱҥалын мо?
— Валера пеш полша, тудын деч посна концертым эртараш йӧсырак. Чонжо дене – тӱвыра пашаеҥ, клублан шӱмжӧ йӱла. Санденак «изиш чыталте, теве вашке мыят тышке пашашке толам, манеш.
А кызытеш мӧҥгыштӧ улмыж годым — эре клубыштак. Утларакше иктаж-мом тӧрлатылеш. Аппаратурым тоштыжым ачаленыт. Тау районысо тӱвыра да каныме «Мечта» рӱдер вуйлатыше Татьяна Петровна Отмаховалан. 2018 ийыштак мыланна музыкальный аппаратурым налаш йӧным ыштен. Тудак мыйым пашаш ӱжын да Поянсола тӱвыра пӧрт вуйлатышылан шогалтен.
Клубышто тунам паша шуко ыле. Поснак олмыктен, чылажымак шотыш конден, мыняр шогалташ логалын?! Омса урем велкла янакге лектын возын ыле. Линолеум тоштемын да тодышталт пытенат, тушеч строительный манме пурак лектын. Тиде амал дене кабинетыште мурен кертме огыл. Санденак кок кабинетыште кӱварым угыч цементироватлыме, вес линолеумым шарыме, туврашым чиялтыме, обойым пижыктыме, кабинетлан у мебельым налме. Чыла тидым тӱвыра пӧртын оксаж дене гына ыштыме манын ом керт, Иван Иванович Казанковлан тау. Тудат шийвундым ойырен.
— Эргыда культурылан шӱман мо?
— Витя мурен пеш мошта, йӱкшат сае, гитар денат изиш шокта, но жапше уке. Ойлышым, Сибирьыш, я йӱдвелыш пашаш коштын. Кызыт – ешан. Кок йочан ача. Ватыже руш гынат, марий мурым йӧрата. Иктаж-кунам ала сценыш мари мурым мурашат лектеш. Мурым тудлан возаш такшым йодын ыле.
— Фотографийла гычак коеш: Аля акатат мероприятийлашке ушна. Икманаш, уло ешда дене ынде тӱвыра аланыште тыршеда. Тыгеже, очыни, моткочак сай: чылажымат кутырен, каҥашен ыштеда.
— Акам – молодец. Мурымашке-куштымашке ушна. Мый кызыт «Сударушка» руш муро ансамбльым чумыренам. Алевтина туштат мура. Сценыш лекташ сарафаным, кокошникым тудо, мый, тыгак ансамбльынак вес участницыже Рая Полатова чыла шке ургенна да сӧратаренна. Ме кумытын да эше ик ӱдырамаш, Таня Мусова, «Нурда сем» марла куштымаш ансамбльыш коштына.
— А «Ласка шӱм» ВИА-дан могай пӱрымашыже?
— «Ласка шӱм» ансамбльым 1985 ийынак чумырымо. Тунам клубышто соло-гитара, бас-гитара да ударный лийыныт. Жап эртыме семын нуно тоштемыныт. Туге гынат ачален, изирак вес инструмтентым налын, шке шоктен, мурен концертым шындыме. Келшыше муро укелан кӧра шке возаш тӱҥалынна. А кызытше инструмент-влак укелан кӧра ынде «Ласка шӱм» — вокальный ансамбль гына.
— Тыйым еҥ-влак мурым возышо да йоҥгалтарыше семын палат. Адакшым икмыняржым весе-влакат мурат. Ала у мурым лукташ ямдылалтат?
— У муро нерген ойлаш гын, иктым ӱдырем мура. Тудо «Садак» маналтеш. Тиде муро интернетыште уло. Семже ден мутшо — мыйын, а аранжировкым Евгений Бахтин ыштен. Тиде мурылан Ирина ден Миша веҥым клипымат сниматленыт. Ӱдыремлан марий тувыржымат мыяк ургенам. Тыгак Валеран Кужэҥер район, Токтайбелякыште илыше шӱжарже, Надежда Мокеева, «Йолташ ӱдыр» мурым мура. Тудланат мутым да семым мый возенам, аранжировкым Евгений Бахтин ыштен.
— Тый моткочак уста кидмастар улат: шканет тыглай чияшат, сценылан тувыр ден костюмымат ургет, тӱрлет, пидат. Кызытат тидлан жапым муат?
— Кидпашалан мыйын кызыт жапемже, чыным ойлаш гын, пешыже уке. Адакшым шинчамат ынде сайынжак огеш уж. А самырыкрак годым пеш шуко тӱрленам. Палыме-влаклан пӧлек семын пуэдылынам. Шукынжо аралат. Пӧртышкышт пурем да шке пашамым вигак ужам. Москваште пашам ыштымем годым кастене, я каныш кечылаште тӱрлем, тыгак 8 март амал дене пӧлекледенам. Марий ӱдырамаш кидмастар улыт манын палышт, шоненам. А пидме нерген ойлаш гын, утларакше уныка-влаклан костюмым, пинеткым, пижергым пидеденам.
— Пытартыш жапыште эше чон йодмо у сомыл лектын ала-мо — фотографийлаштет точко йӧн дене сӱретлыме пашат-влакым ужмыла чучеш. Тидлан кунам шӱмаҥынат?
— Мосваште пашам ыштымем годым поликлиникыште пеш сай врач-влак пашам ыштеныт. Нуно уло Россий гыч манме гай толшо лийыныт. Шочмо кечыштлан кажне врачлан, медсестралан, санитаркылан портретыштым сӱретленам. Позироватлаш нунын жапышт лийын огыл, сандене мый нуным телефоныш фотографироватленам да тушеч ончен сӱретленам. Ординаторскийыште эсогыл кугу галерей гай ыле. Алят кеча, маныт.
— Кызыт тый шкендым пиалан айдемылан шотлен кертат. Вет ончычсо чыла гаяк шонымашет шукталтын: пӧртдам чоҥен шуктенда да илаш пуренда; мӧҥгышкӧ пӧртылында, чонетлан келшыше пашаште тыршет. Тугеже ынде мо нерген шонкалет? Эн кугу шонымаштет могай?
— Шканем мечтажым шоненат омыл. Эре, манмыла «мир во всем мире, всем трудящимся — мир, труд, май» манме семын ыле. Да шке нерген шонаш жапшат лийын огыл. Пиалже – кунам йоча, уныка-влак, пелаш да шкеат таза улыт, шинчаончалтыш волгыдо. Тунам шӱмланат ласка. Кунам пашаш куанен куржат, а паша гыч мӧҥгыш куанен толат. Палет: тыйым вучат, йӧратат. Тиде — пиал. Тиде илышыште кажне шкенжым, шке вержым мушаш. Кӧ молан мастар, тудо паша денак, шӱм кумылжо да мастарлыкше дене илышым пойдарышаш. Ойлатыс: ты тӱняшке толынат гын, тугеже илышым сайракым, сӧралракым, сылныракым ышташ тырше. Мыят кертмем да моштымем семын тыгак илаш тыршем.
Любовь Камалетдинова мутланен
