Республикыштына Марий тиште кечым 1998 ий гыч 10 декабрьыште кугыжаныш пайрем семын палемдаш тӱҥалме.
Мер-политике рӱдер эр гыч кас марте гӱжлыш. Тушко толшо-влакым сылне гармонь сем, весела муро дене вашлийыч.
Пайремым торжественно почмаште Марий Эл Правительстве председательын алмаштышыже Илга Дравниеце чылаштым саламлыш да республик вуйлатышын возен колтымо серышыжым лудын пуыш. Образований да науко министр Наталья Адамова, Йошкар-Ола администраций вуйлатышын алмаштышыже Людмила Новосёлова дечат саламлыме шомак лие.
Пайрем программе тӱрлӧ вашлиймашлан, каҥашымашлан, мастер-класслан, выставкылан… поян лийын. Полатын икымше пачашыштыже кидмастар-влакын ургымо, тӱрлымӧ, тӱрлӧ семын сӧрастарыме пашаштым ончаш да аклаш, а «Мари» сийгудын темлыме тамле кочкышыжым тамлаш йӧн лийын. Кокымшо пачашыште, мутат уке, книга выставке кугу верым айлен.
Тенийсе форум шанче, тӱвыра, сылнымут, театр, туныктымо пашам, тыгак экономикым да туризмым ворандарыше-влакымат иквереш ушен. Пайремыш кугыеҥ-влак дене пырля школышто тунемше-шамычат кумылын ушненыт. Ты кечын нигӧ йокрокланаш ярсен огыл. Теве, мутлан, Марий самырык театрын артистше-влакын ончыктымо «Каза, Тага да Пырыс» спектакльышт йоча-влаклан лачеш тольо. Варажым историй науко кандидат, МарГУ-со культур да искусство кафедрын доцентше, Российын сулло артистше Нина Макарован кушташ туныктымо мастер-классышкыжат нуно куанен ушненыт. Эрвелмарий, олыкмарий, сӱан сем почеш ну чот тавалтышт! Капкылым туран, кидым чын лывыргын кучымо да моло нергенат Нина Альбертовнан пуымо ой-каҥашыже-влак йоча-влаклан пайдале лийшаш.
«Марий тӱвыран ончыкылыкшо»
Тыгай теме дене йыргешке ӱстел йыр мутланымашат оҥайын эртыш.
— Йылме – тӱвыран ойыраш лийдыме ужашыже. Кидпаша, марий куштымаш, муро да тӱрлӧ проект гоч ме калыкнан илышыжым, тӱвыраж ден йӱлажым, эртен толмо корныжым пален налын кертына. А кызыт тидын дене ме кугешнен кертына: марий калыкна шке ойыртемжым арален коден да тукым гыч тукымыш тудым шуя, — палемдыш Марий тӱвыра рӱдер вуйлатыше Наталья Пушкина.
Тидын годым пример шотеш Морко районысо Унчо селам палемдышт. Ты села тений финн-угор тӱнян культур рӱдывержылан шотлалтеш. Идалык жапыште тушто моткоч шуко мероприятий эртен. Уна-влак родо-тукым финн-угор кундемла (Карелий, Коми, Удмуртий, Башкортостан, Татарстан, Чуваший, Киров, Угарман) веле огыл, Эстоний, Финляндий гычат ятырын ушненыт. А тидыже мом пуа, маныт докан шукынжо. Лач тиде проект полшымо дене Унчо кундемыште тӱзатыме паша шуко ышталтын.
— Эн ончычак райрӱдӧ гыч мемнан марте да селаштат корным олмыктымылан верысе калык куанен. Тиде амал денак Янык памаш воктене кумдыкым тӱзатыме, пашма-влакым уэмдыме, верысе тӱвыра пӧртыштӧ олмыктымо пашам ыштыме, каныме паркым чоҥымо. Унагудым чоҥен, леведыш йымаке шогалтыме. Ончыкыжым тудым ыштен пытарышаш улына, вет Унчо кундемыш турист-влакат чӱчкыдынак толыт, — ойлыш Унчо администраций вуйлатыше Иван Евсеев. — Ик ий жапыште тынар унам вашлийын, ончен колтымо мыланна эшеат чолгарак лияш, ик ойыш шуын пашам ышташ кумылаҥден. Сандене 2021 ийыште Унчо селалан 1500 ий темме лӱмешат чапле кугу пайремым эртарен кертына манын ӱшанем.
Тиддеч вара купеч Наумовын пӧртыштыжӧ шукерте огыл почылтшо «Ший пӱян Ший Пампалче» марий йомак да калык творчестве тоштер да тудын пашаж нерген тоштерын еҥже Евгений Фокин оҥайын каласкалыш. Марий эстраде мурызо, О.Ипай лӱмеш Кугыжаныш премийын лауреатше Александр Речкинын, республикысе Курчак театрын художественный вуйлатышыже Алексей Ямаевын да молынат у проектым илышыш шыҥдарымышт нерген пален налаш пайдале ыле.
Муро, муро…
«Марий муро» усталык лабораторийыш мурызо, поэт, композитор-влак ятырынак погыненыт. Тудо моткоч «шокшын» эртыш. Мутланымашым Марий Эл радион тӱҥ редакторжо Володя Матвеев вӱден.
КУМДАНРАК ШУШАШ КУГАРНЯСЕ НОМЕРЫШТЫЖЕ ЛУДАШ ТЕМЛЕНА!!!
А.БАЙКОВА
М.Скобелевын фотожо
