«Саскавий» марий ӱдырамаш ушемым шукерте огыл чумырымыла веле чучеш гынат, тений тудлан лу ият темеш. Тиде жапыште ушем ятыр кӱлешан да пайдале пашам ыштен, моткочак шуко мероприятийым эртарен. Мом ыштыме, ончыкылыклан могай пашам палемдыме да моло нергенат ушем вуйлатыше Л.И.Кошкина дене мутланышна.
— Людмила Ивановна, Те «Саскавий» марий ӱдырамаш ушемын кумшо вуйлатышыже улыда. Тиде сомылым шукташ тӱҥалмыда годым эн ончычак мом ышташ палемденда? Идалык утла жапыште мом илышыш пуртен шуктенда?
— «Саскавий» ÿдырамаш ушемыште ме тÿшкан, пырля-пырля пашам ыштена. Садлан ончыкылык пашамат ме вуйверыште пырля палемдена да пеҥгыдемдена. Кодшо ийын тÿҥ шотышто шочмо йылмым арален да вияҥден шогымо пашам ворандарен шогышашлан, ӱдырамашын, самырык-влакын тазалыкыштым аралыме шотышто пашам вияҥден колтышашлан, Марий Элысе ӱдырамаш-влакын ушемышт дене кылым пеҥгыдемдышашлан, калыкнан тӱвыраже, йӱлаже дене палдарыме да аралыме шотышто самырык-влак дене пашам вияҥдышашлан кугурак тӱткышым ойыренна да палемдыме чыла пашам илышыш пуртенна.
Идалык жапыште ме кок ÿдырамаш ушем дене пеҥгыде кылым ыштышна — тиде Советский районысо Ургаш посёлкысо библиотеке пеленсе «Гармония» (вуйлатышыже Э.Н.Бастракова) да Параньга районысо Эльпанур ялысе библиотеке пеленысе «Унавий» ÿдырамаш клуб-влак дене (вуйлатышыже О.Р.Янышева). Кок ÿдырамаш клуб денат вашлиймашым эртарен, икте-весым паша дене палдарышна, ончыкыжо мер пашаште вашла полшен шогаш кутырен келшышна.
Мутат уке, тазалык эн кугу поянлык. Таза ÿдырамаш деч таза икшыве шочеш. Таза икшыве деч таза самырык тукым кушкеш. Садлан тиде пашам ворандарен колтымаште эн ончычак ме, ÿдырамаш-влак, примерым пушаш улына . Тыгай ойпидышым луктын, идалыкысе паша радамыш «Таза капыште – таза чон» весела старт таҥасымашым эртараш шонен пыштышна да шымше апрельыште, Тазалык кечын, Аграрный колледжын спортзалыштыже таҥасымашым эртарышна.
Таҥасымашке ныл команде ушнен. Тиде «Саскавий» ушемын, Марий кугыжаныш университетын , Оршанке районысо Кугунур кундемын да Йошкар-Оласе марий журналист-влакын командышт. Таҥасымаш моткоч веселан эртыш. Сеҥышыш Кугунур кундемын командыже лекте.
Тиде теме денак ий мучко самырык-влак дене пашам ыштыме.
Апрельыштак вуйверысе эмлызына-влак дене пырля Марий кугыжаныш университетын нылымше номеран тÿшкагудыштыжо, май мучаште ӱшнӱр кыдалаш школышто «У тукым» этно-фестифальыш чумыргышо тунемше-влак дене, август тылызын «Эко-культур» форумысо ялысе марий ÿдыр рвезе-шамыч дене вашлиймашым эртарыме. Тÿрлö чер деч шкем кузе аралышаш нерген самырык-влаклан эмлызе-шамыч ятыр ой-каҥашым пуэныт. Вашлиймаш деч вара ӱдыр-рвезе-влак эндокринолог, гинеколог, педиатр да пӱй техник-влак дене шинчаваш мутланеныт, тургыжландарыше йодышыштлан вашмутым налыныт. Марий Эл радиошто тазалыклан пöлеклалтше рубрикым Маргарита Геннадьевна Тойшева ден Светлана Ивановна Бочкарёва ий мучко вÿденыт. Тыге самырык тукымын, ÿдырамаш-влакын тазалыкыштым аралымашке надырым мыняр-гынат пыштена, полышым пуэна да пайдам кондена манын шонена.
Тыгак шочмо йылмым арален да виянден шогымо пашам ворандарымылан тÿткышым ойырымо. Тиде шонымаш дене ÿдырамаш ушем-влак дене йыргешке ÿстел йыр чумырген, «Шочмо йылме — ава чон» теме дене мутланенна. Тушто шочмо йылме дене ойлымын кÿлешлыкше, тудлан изинек шӱмаҥдыме йӧн-влак нерген мутым луктынна. «Марла ойлаш тунемына» мультурок денат палдаренна. Келге, философий шонымашан мутланымашым Галина Евгеньевна Шкалина, Галина Степановна Ширяева, Зинаида Сергеевна Артюшкина чоҥаш полшеныт.
Калыкнан тӱвыраже, йӱлаже дене палдарымаште да арален кодымаште марий ÿдырамашын, аван вийже моткоч кугу. Ава гына шке икшывыжлан тӱвыраже, йӱлаже нерген моткоч сайын, умылаш лийшын умылтарен кертеш.
Садлан мыланна самырык тукым дене тиде пашам ворандараш йӧнанрак. «Саскавий» марий ÿдырамаш ушем ты ярымыштат паша радамым палемден. 1 июньышто Марий тÿвыра рÿдер «Изи мöр» пеледыш пайрем эртарыш. Мемнан ушем пайремым эртараш полшыш да икшыве-влаклан тамле пöлекым кучыктыш. Йочасадыш коштшо икшыве-влаклан «Пеледше тукым» республикысе кÿкшытан конкурсымат ушемын чолга ÿдырамашыже-влак эртараш полшышт. «Чапле У ий пайремнам» эртарыме годым полышым пуымо. Октябрьыште самырык-влаклан театр рÿдерыште «ӱдырсий» этно-конкурс эртыш. Тиде пайремыште Галина Евгеньевна Шкалина жюри председатель семын пашам ыштыш.
Пеледыш пайремлан да 26 ноябрьыште «Марий солык» пайрем конкурс сынан лийыныт. Таҥасымашлашке ушнышо кажне коллектив але посна еҥ кундемыштышт аралалт кодшо мотор солык дене ончаш толшо-влакын кумылыштым савыреныт.
Марий йÿла дене калыкым палдарен шогымаште «Саскавий» ушемын ик эн чолга ÿдырамашыжын – Ираида Александровна Степанован — налырже поснак кугу. ӱдырамаш ушем дене вашлиймаште марий тÿр, Юмын йÿлаж нерген каласкалмыжым кажне гана шулен колыштыт. Марий Эл радиошто лекше «Илыш йÿла» рубрикыжат калыклан моткоч келша.
— Шукерте огыл эртыше ушемын отчет погынымаштыжат эше ятыр пашам ышташ мутланен келшенда. А такше шкеже ӱдырамаш ушемым икмыняр ий гыч могайым ужыда?
— Икмыняр ий гыч марий ÿдырамаш ушем пӱтынь республикыште улшо ÿдырамаш ушем-влакым ушен шогышо орган, тудын шке газетше але журналже, мутат уке, шке счётшо лийшаш. Ушемын ыштыме пашаже утларакшым ÿдырамашын праважым, тазалыкшым арален шогымаште шукталтшаш. Тиддеч посна ÿдырамашын ава улмо сомылжымат мондыман огыл. Обществылан таза капкылан, пӱсӧ ушакылан самырык еҥым ончен куштымаште аван рольжо поснак кугу.
— Марий ӱдырамаш-влакын «Саскавий» ушемыштлан лу ий теммым кузе палемдаш ямдылалтыда?
— Ий мучко палемдыме чыла паша тиде кечылан пöлеклалтын. Тудым шуктымо пашам иктешлыше кугу пайрем кас дене палемдаш ойым пидме.
— Тӱҥ паша деч посна мер пашам ыштымаш шуко жапым налеш. Туге гынат кажне ӱдырамаш чонжылан келшыше сомылым шукташ жапым садак муаш тырша. А Те мом ышташ, лекше яра жапдам кузе эртараш йӧратеда?
— Яра жап уке, манаш лиеш. Ик пашам весе дене вашталтет – тиде уже каныш. Туге гынат пелашем дене коктын театрыш кошташ йöратена. Садлан ик премьерымат огына кодо. Тÿвыра аланыште эртыше событий-влакым эре эскерен шогена. Йöратем пеледышым кушташ, идалыкын кеч-могай пагытыштыже. Пеледыш – чон куан, ласкалык, порылык, йöратымаш…
— 8 Март пайремым ешыштыда кузе палемдеда? Пелашда, шочшыда Тендам тений кузе куандареныт?
— Сурт оза кажне ийын тиде кечын ÿстел сийым эрдене эрак ямдыла, моштымыж семын пайремлык поро мутым пöлекла. Мутат уке, тиде кечын шошо пеледыш аршашым — нарынче тюльпан ден шемалге сирень тÿсан ирисым — кучыкта. Теният тыгак лийын. А икшыве-влак öрдыж велыште илат. Нуно мыйым скайп гоч саламлат да пеледыш аршашымат пӧлеклат. Тидым ышташ кызытсе жапыште чыла йӧн уло. Заказ почеш, пöртышкет кÿлеш жапыште да кечыште пеледыш аршашым конден кодат да нунын лÿм дене саламлат.
Любовь Камалетдинова мутланен.
Фотом еш альбом гыч налме.
