Россий Федераций Конституцийыш вашталтышым пуртымо нерген каҥашена
Кызыт калыкыште утларакше коронавирус нерген ойлат, тыгак Россий Конституцийыш вашталтышым пуртымо шотышто каҥашат. Тений 15 январьыште Россий президент В.Путин Федеральный погынымашлан посланийым ыштымыж годым Конституцийым уэш возаш кӱлмӧ нерген увертарен. Тушко вашталтыш-влакым пуртымым калыклан йўклаш лукташ темлен. Конституций – тиде кугыжанышын тӱҥ законжо, тудо элыштына эн кӱкшӧ юридический виян.
Законопроектым ондак Кугыжаныш Думын депутатше-влак ик йӱк дене сайлан шотленыт, Федераций Советыште ик сенатор ваштареш йӱклен. Варажым пале лийын: Российысе чыла 85 регионын парламентше, тидын шотыштак Марий Элынат, Конституцийыш вашталтышым пурташ кӱлмым палемден. Президент документ йымалан кидпалым пыштен, вара тудым Конституционный судыш колтеныт. Тудыжо законопроектын чын улмыж нерген каласен. Ынде вашталтыш шотышто Россий мучко йӱклымаш эртаралтшаш. Тудо 22 апрельыште, вӱргечын, эртышаш. Тиде кече каныш семын увертаралтеш. Йӱклышє-влак кокла гыч пелыже утла сайлан шотла гын, вашталтыш-влак илышыш шыҥдаралтыт.
Газет пашаеҥ В.Смоленцев Марий Турек район Лоп ялыште илыше, ятыр ий верысе школым вуйлатыше, ынде сулен налме канышыште улшо Г.Попов деч Конститутцийыш вашталтышым пуртымо шотышто шке шонымашыжым каласкалаш йодын.
— Мый элыште политический ситуаций могай улмым, могай вашталтыш-влак лийын шогымым тӱткын эскерем, — каласкала Геннадий Феликсович. — Кызыт канышыште уламат, тидлан жапемат ситышын уло. Теве пытартыш жапыште тӱҥалтыш класслаште тунемше-влаклан яра пукшаш тӱҥалмым, икымше йочам ыштыше ава-влаклан пособийым тӱлаш ыштымым куанен вашлийым.
Темлыме вашталтыш-влак нерген мый утларакше телевизорышто ончен пален налынам. Але чылажымак тӱрыс аклен шуктен омыл, тидлан жап эше уло. Вашталтыш кокла гыч мый эн ончычак Российын кызытсе президентшылан умбакыже сайлалташ йєным пуымым сайлан шотлем, вет Владимир Путинын пӱтынь тӱнямбалне авторитетше моткоч кугу. Тудым колыштыт, тудын ойжым шотыш налыт. Кугыжаныш Думын да Федераций Советын полномочийыштым кумдаҥдыме нерген ойлалтеш. Кызыт Госсовет (тудым 2000 ийыште президентын указше дене ыштыме) совещательный органлан шотлалтеш гын, законопроект властьын конституционный органже статусым пуаш палемда. Депутат ден сенатор-влак мужыр шотышто вашталтышым пуртымым сайлан шотлат. Пӧръеҥ ден ӱдырамашын ушемыштым (союз) мужыр семын аклаш кўлмым палемдат. Тыгак юмым ушештарат, руш йылмылан кугыжанышым ыштыше (государствообразующий) статусым пуаш темлалтеш. Национальный республиклаштат шке шочмо йылмым аклаш, пагалаш, тунемаш, тудлан шӱмаҥаш йӧным пуымо нерген мондыман огыл. Пенсий ден пособийлан ий еда индексацийым ыштымым, эн изи пашадар кугытым илен лекташ кӱлшӧ минимум дене иктєр ышташ темлымым сайлан шотлем. Пенсийжым МРОТ дене иктӧр ыштат гын, моткоч сай ыле, вет южын пенсийже кандаш тӱжем теҥге гына. Тудын дене кузе илен лекман?
Йӱклымашке, мыйын шонымаште, сайлаш праван кажне еҥ кайышаш. Мыят калык деч почеш ом код.
В.СМОЛЕНЦЕВ
Авторын фотожо
