КРАЕВЕДЕНИЙ

Пуйто эртыше курымыш логалат!

Кундемыштына илыше калыкым тӱрлӧ йодыш тургыжландара. Тидым шотыш налынак вараже еҥ-влак верысе калыкын инициативыже программышке ушнаш да ты йодышыштым рашемдаш тыршат. Тыге ик вере корным ачалат, вес вере уым чоҥат, кумшышто чапкӱ ден шарныктыш-влакым шотыш кондат, нылымшыште кундемыштым тӱзатат, визымшыште туризмым вияҥдат…

Ончыч тыште шӱкшудо «лойгалт» шоген

У Торъял районысо Элембай селаште гын чыла тидым иктеш ушеныт, манаш лиеш, да моткочак ойыртемалтше лӱман пашам тӱҥалаш шонен пыштеныт – тыште «Шукшанская богатырская застава» манмым ышташ кӱлешлан шотленыт. Молан «чыла шонымашым иктеш ушеныт» маньым? А тыгак лектеш, вет тудым селасе черке воктене шӱкшак дене темше, шӱкшудо дене кушкын шогалше верыште чоҥаш кумдыкым ойырен налыныт да ончыкыжым районыштышт туризмым вияҥдыме шонымаш дене илышыш пурташ ойым пидыныт.

Черке пашаеҥ темлен

Заставым нӧлтышаш нерген шонымаш эн ончычак У Торъял поселкышто илыше да Элембай селасе Андрей Критский лӱмеш черкыште настоятельлан ыштыше протоиерей Сергийын (Сергей Бажанов – авт.) шочын. Тиде шонымашым ушышто ятыр жап «ашнымеке», 2016 ийыште проектым возаш лийыныт. 101 йодмаш-паша гыч тунам эн сайлан 34 проектым шотленыт. Нунын коклашке Сергий ачан темлымыжат, пиалеш, логалын. Кызыт Шукшанысе богатырский заставе – У Торъялысе краеведений тоштерын структурный подразделенийжылан шотлалтеш.

Чоным юзо шӱлыш авалта!

Тудын нерген газетышкына икмыняр гана возенна, тушто лийше тӱрлӧ увер дене палдаренна гынат, мо оҥайже, шке шинча дене але марте ик ганат ужын огынал ыле! Тиде чырым тӧрлаташ манын, май кыдалне ик кечын фотограф дене коктын заставыш лӱмынак миен толаш лийна.

Тушко наҥгаяш да ты вер дене палдараш, тудын нерген каласкалаш вате-марий Татьяна ден Сергей Бажановмыт кумылын келшышт. Пеленышт куд шочшышт кокла гыч кумыньыштым пырля нальыч.

Мийымына кечын кечывал деч вара кава пылаҥе, юалге мардеж пуаш тӱҥале, йӱр йӱраш тӧчыш гынат, Элембай селасе ты заставе ончыко толын

шогалмеке, чыла тиде мондалте. Вет шинча ончылно пу гыч ыштыме тугай кугу да сӧрал оралте сӱретлалте. Туге чучо, пуйто тиде татыште тыманмеш «машина времени» манме дене ондакысе жапыш куснышна! А верысе черке воктеч эртен, тудын кумдыкышкыжо пурышна гын, тиде шижмаш эшеат пеҥгыдеме! Заставым тӱрыс ыштен шуктымо огыл, тидын марте эше паша тунаре – тарванылаш веле ит ӧркане. Туге гынат, кызытак тушто ала-могай юзо шӱлыш авалта.

Татьяна ден Сергий ача мыланна заставе нерген моткочак радамлын каласкалат, а ме вуйнам я ик велыш, я вес велыш чарныде манме гай савыркалена. Мыланна чылажымат палаш оҥай, а нунылан – каласкалаш. Койо да шижна: тӱҥалме пашашт когыныштын чоныштланат моткоч келша.

— Проектын тӱҥ шонымашыже – самырык-влакым историй, богатырь, Святой Русьын, тыгак кызытсе жапын геройжо-влак дене палдарыме гоч духовно-нравственно, патриотизм шӱлышеш куштымаш. А богатырь – тиде кӧ? Рушлаже «кто носит Бога в своем сердце» манме лиеш, — палдарыш Сергий ача.

Богатырский заставым чоҥаш тӱҥалме дене моткочак чын ыштеныт. Нуно чынжымак чот кӱлешан пашам шуктат!

А ме тугак я воктенышт, я почешышт ошкылына. Теве эн тӱҥ оралтышкышт, «Богатырский терем» манмыш, пурышна. Пӧртончыл-верандак ӧрыктарыш. Тушто ик велне йолчием ора дене кия, вес велне ӱмбал вургем тунаре кеча – шинчат шарла.

— Чыла тидым мыланна еҥ-влак кондат. А вара ме мыняржым уданрак илыше-влаклан пуэдена, мыняржым тӱрлӧ мероприятийыш чияш кучылтына, — каласыш Татьяна Владимировна.

Игече койын йӱкшемдымылан кӧра мыйынат койын кылмымем ужын, тудо иктыжым мылам пуыш. Вараже чиктенак колтыш! Тидлан ӧрым, но «голод» огыл, а «холод – не тётка» манын, чийышым. Черланыме огеш шуыс! Да, паледа, ондакысе жапысе «купчихе» улмемла веле чучо!

Теве ме кӧргыш пурышна. Тушто шола велне ик пӧлемыште…

— Тиде — «гончарный мастерской». Тыште экскурсий ден мероприятийлашке толшо йоча-шамыч шун гыч тӱрлӧ модышым, ӱзгарым ыштат, — палдарышт Сергий ача ден Татьяна Владимировна…

(Умбакыже вес кугарня номерыште).

Любовь КАМАЛЕТДИНОВА

М.Скобелевын фотожо

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий