Кеч-могай школ лийже, тудын тӱҥ задачыже – самырык тукымлан кӱлешан образованийым пуаш, чын воспитатлаш. Туге гынат кажне тунемме верын шке ойыртемже уло. Волжский район Шарача школынат тыгак. Таче тиде общеобразовательный учреждений кузе ила, могай нелылык дене вашлиялтеш, шке пашаштыже тӱҥ верым молан ойыра – мут тудым вуйлатыше, Россий Федерацийысе общий образованийын почётан пашаеҥже Валентина Гордеевалан (снимкыште).
– Валентина Фёдоровна, черетан у тунемме ийым могай кумыл дене тӱҥалында?
– 2019-2020 тунемме ийым ме кугу куан дене вашлийынна. Молан манаш гын кызыт мемнан йоча-влак шукемыныт: ӱмаште 315 тунемше лийын гын, тений – 327. А икымше классыш 40 ӱдыр-рвезе толын. Сеҥымашнат шуко лийын. Тений кеҥежым школнан «Шторм» командыже Москваш, «Победа» всероссийский лагерьыш миен коштын, а шукерте огыл нуно Оренбургышто, «Зарницы Поволжья-2019» военно-спортивный модмашыште, Юл кундем федерал округышто луымшо верым налын толыныт. Кажне ийын тудо республикыште икымше верыш лектеш. Вара Людмила Алексеевна Томцева, школышто воспитаний паша шотышто алмаштышем, духовно-нравственный направлений дене тунемше-влакым тӱрлӧ мероприятийлаш коштыкта, эреак могай гынат призан вер дене пӧртылеш. Тиде тунемме ийыштат сеҥымашна шуко лиеш манын шонена. Туныктышо-влакат кӱкшӧ квалификациян специалист улыт, нуно тӱҥалме пашаштым эреак мучашке шуктат да кӱлеш лектышыш шуыт.
– Пашаче коллективышкыда у педагог-влак ушненыт мо?
– Мемнан деке физкультурым туныктышо толын, Алиса Сергеевна Желтухина. Тудо тунем гына лекше огыл, тылеч ончыч Приволжский школышто, Волжск олаште пашам ыштен.
– Школ вуйлатыше семын таче тендам мо тургыжландара?
– Мемнан тунемме верыште таче эн пӱсӧ йодыш – Роспотребнадзорын предписанийжым шуктен огынал: оралтын кок пачашыштыже линолеумым вашталташ кӱлеш. Мыланна йоча-влакын ача-авашт полшат, верысе администраций вуйлатыше-влакат йӧным кычалыт. Тыгак школ леведышым вашталтыман, уэмдыман. Тудо «двухскатный» лийшаш, молан манаш ик верыште ачалена, вес вер гыч вӱд йоген пура. Но изин дене олмыктымо пашам кажне кеҥежым ыштена. Тидын шотышто мыланна ача-ава-влак полшат, нунылан таум каласыме шуэш. Тыгак кугу таум таче Джаудат Рустамович Хайруллинлан, «ПетроТокАгро» ООО-н вуйлатышыжлан ойлем. Тудын деч кеч-кунам йодат, эре мыланна полша. Кунам школышто вучыдымын нелылык лектеш, кунам нигӧ деке каяш – ме Джаудат Рустамовичым йодына, а тудыжо нигунамат ок отказе. Моткочак поро айдеме, эсогыл кунамже омат йод. Мутлан, Рошто пайремым эртарыме годым тудо шке толеш да «Тыланда мо дене полшаш?» йодеш, а вет тудын йӱлажат весе. «Изишак пӧлекым налын пуэда гын, сай ыле» манмемлан пӧръеҥ шке автомашинашкыже ача-ава-влак комитетын председательжым шында да Озаҥ гыч ик машина пӧлекым оптен конда.
– Школда духовно-нравственный направлений дене пашам ыштымыж дене ойыртемалтеш.
– Туге. Йочалан образованийым веле огыл, эше сай воспитанийым пуыман.
Элыштат, республикыштынат пытартыш жапыште йоча-влакын койышышт вашталтмым ужына. Икшыве торжа, осал ынже куш, ача-авам йӧратыже, туныктышо-влакым да моло кугыеҥым пагалыже, изиракым чаманыже – тыгай воспитанийым пуаш тыршена. Пеленнак верланыше храм дене пеҥгыде кылым кучена, тыгак – Волжск да Шернур епархий дене. Ондак мемнан деке владыка Иоанн коштын гын, ынде – владыка Феофан. Тудо йоча-влаклан беседе-шамычым эртара, каҥашым пуа. Тӱҥалтыш класслаш коштшо-влаклан мемнан школышто духовно-нравственный направлениян кружок уло. Тений гыч ме 5-ше класслан книгам налынна да тыгаяк кружокым чумыраш палемденна. Окса дене мыланна лач черке полшен. Кум туныктышо эртыше тунемме ийыште духовно-нравстенный воспитанийым пуымо дене кылдалтше курсым тунем лектын, кружокыш коштшо йоча-шамыч дене нунын кокла гыч иктыже, Людмила Алексеевна Томцева, пашам ышташ тӱҥалеш.
– Тунемме верын материально-технический базыже уэмдалтын мо?
– Тений, конешне, пешыже уэмден огынал. Туге гынат столовыйышто Волжский район администрацийын образований пӧлкажын полшымыж дене оборудованийым уэмденна. Черкат ӧрдыжеш кодын огыл. Адакат полыш кидшым шуялтен. Тыге ме ванныйым, вӱдым ырыкташ «Титаным» налынна. А ӱмаште «Газпромын» полшымыж дене актовый залыш музыкальный аппаратурым, компьютерым налынна.
– Школ вуйлатышын пашаже ий гыч ийыш нелем толеш але…
– Мӧҥгешла, изишак куштылеммыла чучеш ала-мо. Директорлан кудымшо ий ыштем, ынде коллектившымат, кӧ деке эҥерташ лиеш да моло шотышташ чылажат сайынрак палем. Тыгак районысо администраций, роо могырым школ-влакым умылымыштым, полышыштым шижам. Ик жап «йӧным шке кычалза» маныныт гын, мутлан, тений «Титан» йӱлен каенат, йодмашым возенна, тунамак оборудованийым налаш оксам кычалаш тӱҥальыч. Сандене мылам куштылгырак лиймыла чучеш. Конешне, шкежат йӧным муаш тыршена. Ача-ава-влак шотышто поснак ойлынем: тений нуно школысо икмыняр кабинетлан пластик окнам налаш полшеныт. А окна-шамыч мемнан тоштемыныт ыле, эсогыл воленат каен кертыныт. Тыге ача-ава-влакын полшымышт да шке вий дене нуным уэмдаш йӧн лийын.
– Линолеумым вашталтыме деч посна эше могай йодыш школышто пӱсӧ?
– Канализацийымат уэмдаш кӱлеш. Депутатыш кандидат-влак коштыч, сӧрышт, сандене ӱшанена. Вес йодышна школ автобус дене кылдалтын. Мемнан деке йоча-влак 8 ял гыч тунемаш коштыт. Нунын шукеммыштлан кӧра автобуслан эрдене да кастене кум рейсым ыштыман, сандене ик транспорт ок сите, эше икте кӱлеш. Огыт сите тыгак компьютер-шамычат. Туныктышына, Галина Николаевна Сидорова, электрон книга-шамычым ямдыла, сандене мемнан компьютер класс лиеш гын, моткоч сай ыле, Кӱлыт «переносной» манме компьютер-шамыч.
– Туныктышо-влак ситат?
– Математикым туныктышо кӱлеш. Англичан йылмым туныктышым муынна, но тудо вес школ гыч мемнан деке кусна. Пашаче коллективыште ондак шукынжым кокла ийготан педагог-влак лийыныт гын, ынде «самырыкемшаш» улына. Палемдынем, рвезе туныктышо-влак чолга улыт, профессионал мастарлык дене кылдалтше конкурслаште шкем чолган ончыктат.
– Валентина Фёдоровна, Те шкеже химийым туныктышо улыда.
– Вич ий тиде предметым туныктен омыл, но тений гыч тӱҥальым, молан манаш гын химий дене педагог «тений ом тол» манын. Мыйже ынем нал ыле, вет вуйлатышын пашаже шуко, но туныкташ тӱҥальым гын – чон ласкаҥе, очыни, туныктынемак ыле ала-мо… Йочам годым школышто химийым туныктышо Елизавета Фёдоровна Юшина шке предметшым моткоч йӧратен туныктен, тунар оҥайын умылтарен, тӱрлӧ опытым эртарен. Адакшым тӱҥалтыш класслаште туныктышо-влак Надежда Максимовна Кудрявцева пеш келшен, тыгак кресавам Зинаида Петровна Иванован урокшым йӧратенам, санденак мый туныктышо профессийым ойыренам. Направлений почеш ондак Карай школыш колтеныт, тушто мый 28 ий туныктенам, завуч лийынам. А вара тышке кусненам, молан манаш гын суртемже Шарача школ пеленак.
– ЕГЭ шотышто шонымашда могай?
– Мемнан выпускник-влак Москваштат, Санкт-Петербургыштат да моло вереат тунемыт. А ондак вет тыгай кугу вузышто умбакыже шинчымашым погаш йӧн ялысе икшывыжлан пешыже лийын огыл. Мӱндыр кундемыш кайыман, экзаменым кучыман ыле, а кызыт тидым ыштыман огыл. Сандене Иктешлыше кугыжаныш экзамен мылам тидын шотышто келша. Туге гынат ялысе икшывын шинчымашым келгемдаш, чыла могырымат вияҥаш йӧнжӧ шагалракак. Меат тыршена, но специализацийым пуашыже нелырак гынат, йоча-влакым профиль дене подгруппылан пайлен туныкташ тыршена.
– Ончыкыжым могай шонымаш уло?
– Материально-технический базым пеҥгыдемдыман, а туныктышына-влак мемнан виян улыт. Тенийысе тунемме ийыште духовно-нравственный воспитаний дене республиканский инноваций площадкым ышташ шонымаш уло.
Г.КОЖЕВНИКОВА.
