УВЕР ЙОГЫН

Марий ӱдырамашын кидыштыже – шӱвыр

Светлана Яндуковам ме шукынжо уста мурызо, Олык Ипай лӱмеш премийын лауреатше, «Ший памаш» муро конкурсын кок гана Гран-прижым сеҥен налше семын палена. А шукерте огыл тудым шӱвырзӧ семын сценыште  ужым да чылт ӧрым. Марий ӱдырамашын шӱвырым тыге устан шоктымыжым, тидын годымак мурен да кушталтен колтымыжым ужалтын огыл ыле. Сандене тудын творчествыжын ты шӧрынжӧ нерген шкеж денак вашлийын мутланышна.

– Светлана, мо Тендам шӱвырым кидыш налаш таратен?

— Тений августышто Крым Республикыште  эртышашлык «Алтын Майдан»  VIII тӱнямбал фольклор фестивальлан ямдылалтме гыч тӱҥалын. Марий тӱвыра рӱдерын «Сото вий» калык муро ансамбльже дене тушко каяш ямдылалтынна. Мо дене ме туш мийыше калыкым ӧрыктарен кертына? Вуйлатышына Эльвира Петрова марий калыкын ойыртемалтше койышыжо, мастарлыкше дене палдараш да мыланем шӱвырым шокташ темлыш. Тудо шкежат ты семӱзгар дене шокта, сандене туныктымыж почеш мыят эркын тӱҥальым. Ончыч куштылгыжак лийын огыл, шӱвылат йоген, вий уке гай чучын, йӱкат лектын огыл. Шӱвыр – тиде моткоч ойыртемалтше семӱзгар. Таклан огыл ожнысек тудым марий пӧръеҥ-влак гына шоктеныт. Куштылгыжак огыл: эн ончыч шӱлен мошташ, рож-влакым темдышташ кӱлеш. Тидын годымак мураш логалын. Конкурслан ме кок мурым ямдыленна: «Мӱндыр шочмо олыкем» да «Кертеш-кертеш». Моткоч сайын шкенам ончыктенна, мемнам шокшын вашлийыныт.

Шӱвыр дене сценыш лекташ ончычшо лӱдмашан лийын. Вет тудым кӧ шона, тудо шоктен ок керт: семӱзгаржак ок пу. Шӱвыр шкежат илыше гай, энергитечески  виян. Ӧрыктаремат, очыни, тудын дене мутланемат, Юмо дечат сайын шокташ полшаш йодам. Но конкурс сценыш лекмеке, шӱвырем пуалмем семынак шке мураш тӱҥалын манын каласен кертам. Мутат уке, тидлан тудым ыштыше мастар Сергей Даниловлан тауштыман.  Варажым ты семӱзгар нерген шукын йодын толшат лийыныт. Южышт шотланд калыкын тыгаяк семӱзгарышт  денат таҥстареныт. Сандене мыланем мо дене, кузе марий шӱвырым ыштымымат умылтараш логалын.

– А эше могай семӱзгар дене шоктеда?

– Мый кандаш ий музыкальный школ-интернатыште, вара музыкальный училищын дирижерско-хоровой пӧлкаштыже тунемынам. Илыш мучко, манаш лиеш, пианино дене шоктем. Эльвира Петрован туныктымыж денак тӱмырым кидыш налынам, моткоч кугу тау тудлан. Эре ала-мом уым кычалше, шонен мушо айдеме. Ынде ияковыж дене шокташ тунемнем. Молан манаш гын Кыргори кугезе кочам апшат лийын гынат, кӱсле дене шокташ тунемын, отысо кумалтышлашкат лӱмын ӱжыныт. Авамын ачаже скрипке дене шке гыч тунемын да сайын шоктен. Ачам – гармонист. Сандене кугезе кочамын, кочамын уныкаже семын кидышкем ияковыж логалеш,  йӧн лектеш гын, тунем шушашак улам. Ияковыжым ыштыше мастаржат мемнан республикыште уло, тиде моткоч уста еҥ – Иван Каменщиков. Мутлан, Марий Турек районысо Карлыган гыч Веста Лобанова одо калыкын кубыс семӱзгарже дене шокта. А тудо ияковыж гаяк. Ӱдырын ойлымыж почеш, семӱзгар дене шокташ весым ончен тунемаш кӱлеш. Шӱвыр, тӱмыр дене тунемынамыс. У шинчымашым налмаш, у мастарлыклан тунеммаш  айдемылан ончыко каяш, виянрак лияш полша манын шонем. 

– Конкурс гыч Гран-приж денак огыл, икымше степенян диплом дене толында?

– Но мемнан мастарлыкым  садак кӱкшын аклымылан шотлена. Коллективыштына мурымо деч посна кажныже иктаж-мо дене гынат  шокта. Шкежат моткоч позитивный улына, санденак ятыр вере выступатлаш ӱжыт.  Сценылык вургемымат коча-кован шондыкшо гыч лӱмын луктын чиена. А южо артист тыгай вургем дене сценыш лекташ вожылешат, очыни. Но ме огына вожыл. Кугезына-влакын вургемышт мыланна, мӧҥгешла, вийым пуат. А ме ончаш толшо-влакын кумылыштым вургемна да марий койыш-шоктышна деке савырена.

_– Светлана, «Юмынӱдыр», «Ший пампалче» мюзикл, «Маринафт-влак», «Ӱжында» постановко-влаклан композитор семын семым возенда, тыгак ойыртемалтше «Марий парк»  музыкально-хореографический спектакльлан шуко мурыда лийын. Могай гына тӱрлӧ конкурсын лауреатше лӱмым сулен налын огыдал. Тынар шӧрынан лийын кертшаш гаят ок чуч. Шкаланда могай сеҥымашда эн шерге?

– Илышыште ончыкыжым мо лиеш, ом пале. Сем тӱняште пашам ыштен кертам – пиал: шке мурем, мыйын муро-влакым мурат, семым возем. Кызытеш чыла тида эше сеҥымаш огыл, очыни. Чылажат эше ончылно.

Светлана Носова мутланен.

Снимкылаште: «Сото вий» калык муро ансамбль; С.Яндукова.

М.Скобелевын фотожо.

 

 

Светлана Яндукова – Медведево районысо Кома ялыште шочын–кушкын, кум шочшан ава, кызыт Марий кугыжаныш филармоний пеленсе Павел Тойдемар лӱмеш муро театрым, Марий тӱвыра рӱдер пеленсе «Юкече» йоча ансамбльым вуйлата, 100 утла мурын авторжо. 

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий