Марий калык погын

Марий талешкына-влак огыт мондалт!

ХI Марий калык погын эртыме кечылаште Йошкар-Олаште лӱмлӧ марий ончылъеҥна-влакым чапландарыше кок шарныктыш оҥам почмо.

Иктыже – Петров уремысе 2-шо номеран пӧрт пырдыжыш вераҥдымыже – Марий облиспокомын икымше председательже Иван Петрович Петровлан пӧлеклалтын. «Тиде айдеме дене марий кундем да калыкна кугешнышаш», — каласыш оҥам почмо годым Марий Эл правительстве председательын икымше алмаштышыже Михаил Васютин. Лач Петровлан шке жапыштыже йол ӱмбаке шогалаш тӧчышӧ Марий автономийын кучемжын органжым чумыраш да пашажым виктарен колташ логалын.

И.Петров Морко районысо Шеҥше селаште 1897 ийыште шочын. 1921 ийыште тудлан МАО-н ревкомжым икымше гана вуйлаташ ӱшаненыт гын, варажым тудо эше кок гана (1928-1929 да 1934-1937 ийлште) ты должностьышто лийын.

Но чолга мер да политик еҥ репрессий пагытысе вуйлатыше-влаклан келшен огыл. Национальный мер толкынын ончылъеҥжым преступник семын титакленыт да 1937 ийыште арестоватленыт, а 1938 ий майыште лӱен пуштыныт. 1957 ийыште гына поро лӱмжым пӧртылтеныт, реабилитироватленыт. Иван Петровичым Озаҥ оласе Архангельский шӱгарлаш тойымо, тушкак тудын лӱмжым ончыктыман шарнымаш стелым шогалтыме.

Таче тудын лӱмжым марий рӱдолан ик уремже, Морко район Шеҥше селаште урем ден тоштер нумалыт. Теве ынде Марий калык конгрессын, «Мари ушем» организацийын тыршымыштлан кӧра, Марий Элын Тӱвыра, савыктыш да калык паша шотышто министерствыжын полшымыж дене Петров уремыште угыч шарнымаш оҥам почмо. Молан угыч, йодыда? Кодшо курымын шымлымше ийлаштыже тыгай оҥам сакеныт улмаш, но варажым тудо йомын.

Погын почылтмо кечын эрдене тыгак Печать пӧрт кӧргысӧ пырдыжеш священник, тале просветитель, литератор, этнограф Павел Петрович Глезденёвлан шарнымаш оҥам почмо.

Ты марий талешкына 1867 ий апрельыште Вятке кундемыште шочын да 1923 ий майыште илыш гыч каен. Пагул ача, тудым лач тыге лӱмденыт. Шке жапыштыже службым марла эртарыше священник, миссионер семын тудым паленна гын, 1918 ийыште санже деч отказен, маныт. Кеч тидым пеҥгыдемдыше

официальный документше уке. Но священник улмыж годымак тудо марий йылмылан, калыклан вияҥаш ятыр суапым ыштен. Марий-влак кокла гыч тудо кӱшыл шинчымашым эн ончыч налын. Религий деч торлымекыже, тудо калык образований сферыште тыршаш тӱҥалын.

Молан шарнымаш оҥам лач Печать пӧртыштӧ почмо? «Марий Эл» газет редакцийна тушто вераҥын… Павел Петрович шке жапыштыже ты савыктышлан негызым пыштен. Ончыч тудо «Марла календарьым» лукташ тӱҥалын, вара марла туныктымо икымше книга-влакым савыктен. А 1915 ийыште «Война увэр» газетым марла, одыла да татарла лукташ тӱҥалын. Лач ты савыктыш гыч мемнан газетнан историйже кая: «Война увэр», «Ӱжара», «Йошкар кече», «Марий коммунист», «Марий коммуна», «Марий Эл». Глезденёвым ме Юл кундемысе шагал чотан калык-влак обществын, Икымше марий калык погынын, «Марий ушем» организацийым ыштыше ик ончылъеҥже семын палена. Марий савыктышлан, сылнымутлан негызым пыштен, мер-политик пашаштат чолгалыкшым ончыктен.

Санденак «Марий Эл» газет редакций, Мер Каҥаш дене пырля Марий Элын Тӱвыра, савыктыш да калык паша шотышто министерствыжын полшымыж дене тудлан Шарнымаш оҥам почын. Ты мероприятийыште Марий Эл правительстве председательын икымше алмаштышыже М.Васютин, Оньыжа Э.Александров да погынын делегатше-шамычат лийыныт.

С.НОСОВА

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий