Оршанке районысо Кугунур ял гыч Елена Рыбакова ден Римма Кудрявцева муро аланыште ятыр ий пырля пашам ыштат: иктыже сылнымут корнылам воза гын, весыже семым келыштара.
Тачысе лаштыкнан унаже – Елена Рыбакова.
Киров кундем Синцово селаште шочын-кушшо ӱдыр мурылан кунам шӱмаҥын? Гармоньым шокташ кӧ туныктен? Нине да моло нерген шкеж дене вашлиймеке мутланышна.
— Елена Сергеевна, гармоньым шокташ кӧ туныктен?
— Ачам тале гармонист лийын. Тудо ятыр сӱаныште шоктен, а мый эре колыштынам, эскеренам. Тудым онченак мыят шокташ тунемынам. Ачам тидым шижын шуктен да кумшо классыште кӱлынак шокташ туныкташ пижын. Авамат тидлан куанен да «Кубань» гармоньым налын пуэн. Вара ме Шернур районыш, Эшполдыш, илаш кусненна. Тунам марла сайынжак мутланен омыл, но марий семын моторлыкшым шижын шуктенам да эреак шоктымем шуын. Садлан кажне гаяк концертыште, пайремыште аккомпаниатор лийынам. Урок пытымым веле вучем да баяным темдышташ куржам ыле. «Во поле берёза» мурым шоктен моштенам да симфонический произведенийым шоктымем гай чучын…(воштылеш). Шымше але кандашымше классыште тунемме годым Медведево районысо Паганурыш илаш кусненна. Туштат музыклан шӱман улмем шижын шуктеныт да ялысе клубыш баяным шокташ, мураш ӱжыныт.
— Сандене варажат Йошкар-Оласе культпросветучилищыш тунемаш каенда?
— Такшым изиэм годсек повар-кондитер лийнем ыле. Тортым, тӱрлӧ шере кочкышым шке ыштымем шуын, но клуб вуйлатыше культпросветучилищыш каяш темлен. Тугак ыштенам. Экзаменыште, ӱстембалым пералтен ончыкташ йодыныт. А мый тидым шотышкат налын омыл, вет кабинетыште, лукышто, баяным ужынам да «шоктен ончалаш лиеш мо?» йодынам, Немда кундем нерген мурым шоктен муренам. Тыге студент радамыш логалынам. Туштат шке возен кондымо семым шокташ йӧратенам. Ното почеш йӧсырак чучын, но лач тушто профессильно кушкаш йӧн лийын. Студент жапыште агитбригаде дене шуко коштынна, концертым ончыктенна, тунамак домр, гитар дене шокташ тунемынам.
— Мурым возаш кунамрак тӱҥалында? Кузе тудо шочын?
— 1990-шо ийыште распределений дене Оршанке кундемысе Кугунур кундемыш логалынам, «Изи мӱкш» йочасадыште музыкальный вуйлатышылан пашам ышташ тӱҥалынам, тунамак клубыш аккомпаниаторлан пашаш пуренам. Кок ий гыч верысе школыш ӱжыныт. Тиде жапыште ий еда «Пеледше тукым» конкурс эртаралтын. Тушко марий мурым ямдылаш кӱлын. «Марина» мурым Алёша эргым мурен, а ӱдыремлан «Лумӱдыр» мурым возенам ыле. Варажым школышто туныктышо-влак дене кылна пеҥгыдеме. Римма Алексеевна Кудрявцева деч у мурылан мутым возаш йодынам. Тудым «Алёш-калош» манын лӱмден. Икмыняр жап гыч «Акай дене коктын» муро шочо. Тудым ӱдырем ден эргым пырля конкурсышто муреныт, сеҥыше радамышкат лектыныт.
— Тиддеч вара Тендан творческий тандем шочын: шуко мурым ош тӱняш луктында. Нуным ятыр мурызо йоҥгалтара…
— Туге. 2010 ийыште Марина Садова ден Людмила Помогаева («Яндар» дуэт — авт.) «Идалыкысе» йоча муро» телевизионный конкурсышто гран-прим сеҥен налыныт. Тиддеч вара дуэт Санкт-Петербургыш миен, кумшо вер дене пӧртылын. Варажым Болгарий гыч ӱжмаш толын. Тушто Марина кокымшо верыш лектын. А кызыт Марина «Марий лӱм», «Шулдыран муро», «Ом мондо тыйым» муро-влакым кугу сценыште йоҥгалтара, тыгак Роза Искакова, Володя Матвеев, Александр Марков, Наталья Богданова мурат, «Какшан сем» ансамбльынат репертуарыштыже мемнан возымо мурына ятыр.
— Римма Алексеевна мутым воза, а Те семым келыштареда. Чылаж годымат шонымашда келшен толеш мо?
— Уке. Тӱҥалтыште кужун каҥашенна, ятыр жап мутланенна, ӱчашенна. А кызыт ынде уто шомак деч посна икте-весынам умылена. Шукыж годым мутым пырля вашталтена, семсавыртыш шотыштат каҥашена. Римма Алексеевнан пуымо икмыняр почеламутшо кызытат кия, вет кажныжлан сем огеш воч, кеч-мом ыште. Мурылан семым возымо годым шып, ласка верыште шинчыме шуэш, садлан мӧҥгыштем шкет лияш тыршем. Баяным але синтезаторым темдыштам… Йодмо почеш нелынрак возалтеш, а чон кӱштымӧ почеш – вашке.
— Коктынак чӱчкыдын сценыш лектыда. Тендам ака-шӱжар манынат шонат докан?
— Римма Алекеевна – мыйын кресавам. 90-ше ийлаште, мурым возаш тӱҥалмына годым Римма Алексеевна дене шуко жапым пырля эртаренна, чоннам почын мутланенна. Кресавам уке нерген тудлан ойленам, тудынат кресӱдыржӧ уке. Мутланымашна лач Кугече вашеш лийын. Тыге ме икымше гана тиде пайремлан икте-весылан пӧлекым ыштенна. Тиддеч вара кажне Кугечылан кресавам чон вургыж, чылт изи йочала, унала вучем. Южгунамже эрге, ӱдырем дене кӧн эн ончыч толеш манын ӱчашена. Кызытат тыгак. Но мыйын кресавам эреак эн ончыч толеш (воштылеш). Кресавам дене иквереш умылен, келшен илена.
— Шкендан возымо мурым сценыште але радиошто колмыда годым чондам могай шижмаш авалта?
— Мурым возымо жап шарналтеш, кунамже кумыл тодылалтеш, южгунамже куанен кугешнем…
— Елена Сергеевна, руш ешыште кушкында. Марий мурылан кузе шӱмаҥында?
— Пелашемын ачаже, изаже, шольыжо марий лийыныт, сандене, марлан толмеке, рушла мутланаш йӧндымын чучын да марла мутланаш тӱҥалынам. Йоча-шамыч денат марла кутыренна. Но марий сем эреак чонем ырыктен, сандене, очыни, марий мурым возымеке, кумылем кӱза. Но икана ик профессионал композитор ойлен: «Мурыштет руш пуш южгунам шижалтеш».
— Каче дене келшаш тӱҥалмекыда, а вараже пелашда гармоньым шоктен моштымыдам пален?
— Пален. Лёня дене училищын кокымшо курсыштыжо тунемме годым палыме лийынам. Тудо трактористлан тунемын, ятыр ий колхозышто пашам ыштен, а вара Йошкар-Оласе витамин заводыштат, шкенан дене котельныйыштат тыршен. Гармоньым шоктымем тудлан келша, колыштеш. Но ты семӱзгарлан кужу жапым ойырымылан кунамже шылталенат ойла, вет гармонистлан концертыштат лийман, пайремыштат шоктыман. Южгунамже мӧҥгӧ йӱдымат толаш логалеш.
— Шкаланда икымше гармоньым кунам налында?
— Марлан мийымеке, пелашемын мӧҥгыштыжӧ гармоньым кидыш налынат омыл. Ик ият пеле музык деч посна иленам, ача лийшаш ончылно аптыраненам витне. Адакшым шешке лиймеке, кочкаш ямдылаш, пӧртым эрыкташ да моло сомылым шукташ кӱлын. Но икымше гармоньым ик тагам ужалымеке, налынам. Но тудо тоштырак лийын, «шӱлен». Сандене эше иктым налынам, ындежым ныл мешак пареҥгылан вашталтенам. Тиде гармонь дене ятыр вере концерт дене лийынам да кызытат тудым шоктем.
— Гармоньым пӧръеҥ шоктышаш манын шоналтен огыдал?
— Самырыкем годым гармонь дене сценыш лекташ вожылынам, но жап эртыме дене мондалтын. Но … Южгунам кызытат ала-можо «шуралта», тудым пӧръеҥ шоктышаш шонем. Гармоньым шоктышым ончен, тудын койыш-шоктышыжым пален налаш лиеш маныт. Мылам лирике сынан сем лишыл, садлан пушкыдо кумылан улмемлан кӧра южгунамже шинчавӱдемат лектеш.
— Те эше мыскара шӱлышанат улыда…
— Туге, «Воштылаш, товатат, сулык огыл!» конкурсыш Римма Алексеевна дене икмыняр гана ушненна. Мыскарамат тудак воза. Мутлан, тений ме «Детектор лжи» мыскарам ончыктенна. Сценыште артист семын модаш оҥайын чучеш, вет арам огыл культпросветучилищыште актёр мастарлык урок пеш келшен. Такшым жапше годым артистланат тунемаш кайымем шуын да… Кызытат «Какшан сем» ансамбль дене концерт дене лекме годым тӱрлӧ мыскарам ончыктена: «ПАП», «ЕГЭ», «Доктор» да молат.
— Те школышто музыкым туныктеда, концертмейстер улыда. Ончычсо дене таҥастарымаште йоча-шамыч музыкалан шӱман улыт?
— Улыт. Кугунур школышто тунемше-влак шукынжо «Шонанпыл» ансамбльыш коштыт. А тиде коллектив мемнан районын визитный картычкыжлан шотлаш лиеш. Тудо республикына мучко веле огыл коштын, Российын тӱрлӧ олаштыжат лийын.
— Икшывыда-влак Тендан семын музыклан шӱман улыт?
— Уке, Настя ӱдырна МарГУ-н юриспруденций факультетшым тунем лектын, а Алексей эргына Строительный техникумышто «строитель» специальностьым налын. Икшывем-влак дене изишт годым репетицийым утыждене эртаренам витне, садлан музык деч шерышт темын (воштылеш).
— Ончыкыжым могай проектым илышыш шыҥдараш шонеда?
— Кодшо ийын Римма Алексеевна дене «Шулдыран муро» йоча муро сборникым савыктенна ыле. Ното дене ямдылыме сборникыш тудын мутшылан возымо муро-влакым пуртымо. Муро аршаш йоча садлаште, школлаште, тыгак мурышо йоча ансамбль-влаклан репертуарыштым пойдараш келшен толеш. А ындыжым ме, «Какшан сем» ансамбльын, эстраде артист-влакын мурыштым чумырен, ното дене «Канде кайык» лӱман сборникым лукташ шонена.
— Елена Сергеевна, вашмутланда пеш кугу тау. Усталык пашаштыда эшеат сай лектышым тыланем да тек чыла шонымашда шукталтеш!
— Тыландат тау!
Алевтина Байкова мутланен.
Фотом еш альбомжо гыч налме
